Τα αρχαιολογικά, ιστορικά, λαογραφικά, καλλιτεχνικά μνημεία, αποτελούν κοινωνικό αγαθό. Η δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά δείχνει το επίπεδο της δημοκρατίας μιας κοινωνίας. Δεν πρόκειται ούτε για εμπόρευμα, ούτε για σήμα κατατεθέν ορισμένων ελίτ ομάδων. Τα μνημεία πρέπει να τυγχάνουν συστηματικής φροντίδας και να είναι προσβάσιμα σε όλους. Ποια όμως είναι η μελαγχολική πραγματικότητα:
Η έρευνα πραγματοποιείται αποσπασματικά, τα αποτελέσματά της μένουν στα ράφια των ειδικών, δεν φτάνουν στον πολίτη. Η πολιτιστική κληρονομιά έχει γίνει μια από τις οικονομικές πηγές για τους δήμους, όπως το πάρκινγκ ή ξαπλώστρες στην παραλία.
Δεν γίνεται όμως καμία επένδυση. Χωρίς δικιά τους ευθύνη, στα ταμεία των μνημείων, εργάζονται άνθρωποι που δεν έχουν σχέση με τον κλάδο συντήρησης ή ιστορίας της έχνης και έτσι δεν μπορούν να δώσουν σοβαρές και αξιόπιστες πληροφορίες.
Οι συντριπτική πλειοψηφία των συνδημοτών μας, αγνοούν την ύπαρξη των περισσοτέρων μνημείων. Μόνο ελάχιστα συντηρούνται και προβάλλονται. Κυρίως αυτά που μπορούν να φέρουν εύκολο κέρδος, να γίνουν κράχτης του τουρισμού. Ακόμα και αυτά δεν συντηρούνται ανάλογα με τα έσοδα που αποφέρουν.
Παράδειγμα η Παναγιά Κερά όπου το εισιτήριο κοστίζει 3 ευρώ, αλλά οι τοιχογραφίες πέφτουν. Ας γίνουμε εντελώς συγκεκριμένοι. Στην περιοχή του δήμου Αγίου Νικολάου μπορούμε να επισκεφτούμε πράγματι ελάχιστα μνημεία: Το μουσείο στον Άγιο Νικόλαο, με δυσκολίες την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, το λαογραφικό μουσείο, το μωσαϊκό στην Ελούντα, τη Λατώ, την Παναγιά Κερά και την Σπιναλόγκα.
Υπάρχουν όμως πάρα πολλοί χώροι για τους οποίους έχουμε σύγχρονες μελέτες. Παράδειγμα:Οι προϊστορικοί οικισμοί Κριτσά Καστέλλο με το καλντεριμένιο μονοπάτι προς το Καθαρό, ο οχυρωμένος οικισμός Κρούστας Φορτέτσα, το μιωικό ιερό και ο υστερομινωικός οικισμός στις Τάπες Καστέλο, τα Λακώνια Γουλάς, ο Ανδριανός, ο Θύλακας, ο ιστορικός δρόμος από τον κάμπο του Μιραμπέλλου μέχρι και το Ίστρο, ο προϊστορικός οικισμός και οι μεσαιωνικές δεξαμενές στην Οξά.
Οι εγκαταλελειμμένοι οικισμοί όπως ο Καλός Λάκκος, ο Δράκος , η περιοχή του Βρόκαστρου, του Καλού Χωριού και της Πρίνας με τελείως πρόσφατες μελέτες, τα βυζαντινά μνημεία στην Κριτσά,, στην Ελούντα, στη περιοχή Αφορεσμένου, τα παλαιοντολογικά ευρήματα από το Καθαρό και πολλά άλλα. Όλες αυτές (και άλλες) περιοχές προσφέρονται – με ελάχιστο κόστος – να συνδεθούν με μονοπάτια τα οποία μπορούν να ακολουθήσουν τους ιστορικούς δρόμους.
Έτσι απλά μπορούν να δημιουργηθούν αρχαιολογικά πάρκα με περιγραφές, έντυπα, χάρτες. (Ένα καταπληκτικό αρχαιολογικό πάρκο θα μπορούσε να λειτουργήσει στην παραλία του Καλού Χωριού στην τοποθεσία Πρινιώτικος Πύργος ο οποίος μελετάται συστηματικά σήμερα. Προσφέρεται δυνατότητα παρουσίασης της κατοίκησης του χώρου από την ύστερο νεολιθική εποχή έως σήμερα και παράλληλα να παρουσιαστεί η σύγχρονη μεθοδολογία της έρευνας.).
Οι χώροι αυτοί μπορούν να λειτουργούν με παρουσίαση από τους φοιτητές αρχαιολογίας και ιστορίας, ή από σημερινούς άνεργους επιστήμονες. Προσφέρεται η υνεργασία με τους βιολόγους, περιβαλλοντολόγους, βοτανολόγους, με τον ορειβατικό σύλλογο, με τουριστικές επιχειρήσεις που φέρνουν θεματικό τουρισμό, που κάνουν εκπαιδευτικά ταξίδια.
Ένα παρόμοιο οργανωμένο δίκτυο των πολιτισικών και οικολογικών μνημείων θα ήταν πρωτοποριακό όχι μόνο στην Κρήτη και στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο. Με ένα τέτοιου είδους σύστημα μνημείων θα μπορούσε να συνδεθεί και επιστημονικός τουρισμός, θα αυξανόταν η πιθανότητα άντλησης των κοντυλιών από τα ταμεία της Ε.Ε., θ μπορούσε να δοθεί ένα προοδευτικός χαρακτήρας στην περιοχή, αποτέλεσμα του οποίου θα ήταν η πολιτισμική και η οικονομική αναβάθμιση ολόκληρου του ευρύτερου δήμου. Στην ίδια την πόλη του Αγίου Νικολάου, χρωστάμε πολλά στην ιστορική έρευνα.
Πρέπει να ολοκληρωθεί η ανασκαφή στο οικόπεδο απέναντι στον Ο.Τ.Ε. (με βάση τις απόψεις ορισμένων αρχαιολόγων υπάρχουν και προϊστορικά στρώματα. Η ύπαρξη τους πρέπει να αποκλειστεί ή να επιβεβαιωθεί. Το σημερινό έκτρωμα που επικρατεί επί τόσα χρόνια μας προσβάλει).
Σημαντικό είναι να βρεθούν ακόμα, τα τελευταία υπόλοιπα των βενετσιάνικών μνημείων, όπως στο λόφο της Νομαρχίας και αλλού. Πιθανώς το γνωστό σε όλους μας κτίσμα του λεγόμενου «Μύλου» θα μπορούσε να είναι ένα από αυτά, αφού σύμφωνα ε απόψεις ορισμένων αρχαιολόγων έχει αναλογίες με το κάστρο της Ρόδου.
Επίσης στο λόφο πίσω από τον Αλμυρό υπάρχει μινωικός οικισμός που πρέπει γρήγορα να ανασκαφεί και περιφρουρηθεί πριν γίνει λεία οικοπεδοφάγων. Σε φρικτή καάσταση είναι η έκθεση στο μουσείο του Αγίου Νικολάου. Μια έκθεση παμπάλαια, σκονισμένη, σε βιτρίνες αρχαίες, που δεν έχει καμία σχέση ούτε με το επίπεδο της μουσειολογίας που μπορούμε να δούμε στα μέσης κλάσης μουσεία στην Ευρώπη, ούτε με το επίπεδο της γνώσης μας για την περιοχή. Πολλά ευρήματα από καινούργιες ανασκαφές δεν παρουσιάζονται, βρίσκονται στις αποθήκες και δεν ενημερώνεται κανείς.
Πρέπει να οργανώνονται περιοδικές, θεματικές εκθέσεις. Η γνώση της ιστορίας του τόπου πρέπει να γίνει κτήμα όλων των δημοτών και ιδιαίτερα των νέων γενιών . Για να φτιαχτεί ένα δίκτυο πολιτιστικών μνημείων χρειάζονται χρήματα και άνθρωποι. Υπάρχουν αρκετοί επιστήμονες, ξένοι και ντόπιοι οι οποίοι δεν έχουν δουλειά, που είναι άνεργοι ή εργάζονται δωρεάν στις ανασκαφές και παρόλο αυτά προσπαθούν να μελετάνε, να προσφέρουν, κυριολεκτικά αυτοθυσιάζονται για την επιστήμη.
Οι λιγοστοί αρχαιολόγοι της κρατικής υπηρεσίας, χωρίς χρήματα και αρμοδιότητες δεν μπορούν να κάνουν και πολλά. Όλα τα μνημεία ανήκουν σε όλους μς. Στους προγόνους μας, στους ζωντανούς και προπαντός στους μελλοντικούς ανθρώπους, ντόπιους και ξένους. Όλοι πρέπει να συμβάλουμε στη διατήρηση, στη μελέτη και συντήρηση τους.
Με ελάχιστο τίμημα και με ένα εισιτήριο πακέτο για λα τα μνημεία της περιοχής θα μπορούσαν να επισκεφτούν οι τουρίστες – ντόπιοι ή ξένοι, περισσότερους χώρους με προϋπόθεση ότι τα χρήματα θα μείνουν για χρήση των μνημείων, για την συντήρηση και την έρευνα.
Στην Κρήτη υπάρχει, παόλη τη μεγάλη τουριστική κρίση, αρκετός κόσμος που ψάχνει να δει, να επισκεφτεί, να μάθει. Σήμερα χρειάζεται ο τουρίστας 5 ευρώ να δει μόνο τη Παναγιά Κερά και τη Λατώ χωρίς ξενάγηση. Μια οικογένεια με τέσσερα παιδιά ένα εικοσάρι.
σείς οι ίδιοι πήγατε τα παιδιά σας εκεί; Προτείνουμε δωρεάν είσοδο για τα παιδιά και τους φοιτητές. Επίσης υπάρχει σχετικά εύκολη δυνατότητα απορρόφησης κονδυλίων και χρηματοδοτήσεων από ξένες σχολές που λειτουργούν στην περιοχή, επιστημονικών ινστιτούτων, πανεπιστημίων από όλο τον κόσμο. (Δυστυχώς τα προγράμματα Ε.Ε. είναι πολύ δύσκολο να αξιοποιηθούν.)
Είναι γεγονός ότι γενικά ο πολιτισμός και η επιστήμη δεν μπορούν να συντηρηθούν από μόνα τους. Αλλά στην Κρήτη λόγο της τουριστικής κίνησης υπάρχει δυνατότητα να χρηματοδοτείται ο τομέας αυτός πρακτικά μόνο από τα εισιτήρια, αρκεί να μείνουν τα χρήματα αποκλειστικά σε αυτό το τομέα.
Μόνο τα χρήματα της Κνωσού θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν όλες τις ανάγκες της αρχαιολογίας την Κρήτη. Όχι μόνο αυτό δεν γίνεται, αλλά το έκτρωμα του αρχαιολογικού μουσείου Ηρακλείου διαλύεται μουχλιασμένο καθημερινά, παρόλα τα τεράστια ποσά που μαζεύονται στα ταμεία του.
Η δημοτική αρχή εκτός από τα πεζοδρόμια, τους κάδους σκουπιδιών και τα πάρκινγκ πρέπει να ασχολείται και με το πολιτιστικό μας εποικοδόμημα. Μπορούν να υπάρξουν πολύπλευρες ωφέλειες για το σύνολο του Δήμου μας και αποτελεί χρέος μας προς τις νεότερες γενιές.
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
