Τελευταία αυλαία για τον δημιουργό της «Ευδοκίας». Ο Αλέξης Δαμιανός δεν ζει πια. Έφυγε χθες το μεσημέρι (4.5.) σε ηλικία 85 ετών. Η κηδεία του έχει προγραμματιστεί να τελεστεί το Σάββατο στις 11 το πρωί, στο Β’ νεκροταφείο Αθηνών, δημοσία δαπάνη. Μονάχα τρεις ταινίες γύρισε ο Αλέξης Δαμιανός. «Μέχρι το πλοίο» (1966), «Ευδοκία» (1971) και «Ηνίοχος» (1995). Ήταν όμως αρκετές για να του χαρίσουν μία θέση στο πάνθεον των δημιουργών που χάραξαν τη δική τους ιστορία στον ελληνικό κινηματογράφο. ¶λλωστε η «Ευδοκία», με πρωταγωνιστές τους Μαρία Βασιλείου και Γιώργο Κουτούζη, θεωρείται από πολλούς ως η κορυφαία ελληνική ταινία, με τη μουσική της ταινίας, που την υπογράφει ο Μάνος Λοΐζος, να παραμένει αξεπέραστη.
Οι ταινίες του Δαμιανού συμπίπτουν χρονικά και με το ξεκίνημα του νέου ελληνικού κινηματογράφου. Η αρχή γίνεται το 1966, που γράφει, σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί την ταινία «Μέχρι το πλοίο». Εκεί καταγράφει την πορεία ενός αρότη από το χωριό του μέχρι το λιμάνι του Πειραιά, όπου από εκεί θα πάρει το πλοίο για τα ξένα. Η ταινία σκιαγραφεί τα κοινωνικά δρώμενα της εποχής.
Σειρά έχει η «Ευδοκία», μία νεαρή πόρνη που ονειρεύεται μία καλύτερη ζωή στο πλευρό ενός ερωτευμένου λοχία. Η κοινωνία αντιδρά. Το κοινό αποθεώνει την ταινία και η Μαρία Βασιλείου κερδίζει το βραβείο Α’ γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Είκοσι χρόνια αργότρα, ο Δαμιανός επιστρέφει με τον «Ηνίοχο». Η ταινία εξιστορεί τη νεοελληνική ιστορία από το 1941 έως σήμερα μέσα από τα μάτια ενός αγοριού.
Χαρακτηριστικό είναι ότι στις ταινίες του χρησιμοποίησε, με ιδιαίτερη επιτυχία, ερασιτέχνες ηθοποιούς.
Ο Αλέξης Δαμιανός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1921. Σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών. Υπήρξε επίσης ηθοποιός και συγγραφέας. Ίδρυσε το Πειραματικό Θέατρο» και το Θέατρο «Πορεία».Η οικογένεια του άνηκε στη συντηρητική πλευρά Αυτό δεν τον εμπόδισε να βρεθεί δίπλα στον ¶ρη Βελουχιώτη. Η νεότερη ελληνική ιστορία τον ενδιέφερε πού, τον έκαιγε.
Ως ηθοποιός συμμετείχε στις ταινίες «ο κλέφτης», του Παντελή Βούλγαρη, «Σύντομο διάλειμμα» του Ντίνου Κατσουρίδη, «Φόβος» του Μανούσου Μανουσάκη, «Ο καιρός των Ελλήνων» το Λάκη Παπαστάθη. Τα τελευταία χρόνια είχε αποτραβηχτεί.
Τα συλλυπητήρια τους εξέφρασαν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, η Γενική Γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα κι ο πρόεδρος του ΣΥΝ Αλέκος Αλαβάνος.
«Υπάρχουν στιγμές που το «λιτό» στην τέχνη αγγίζει τη «μεγάλη ποίηση».Και αυτές οι στιγμές είναι ο πολυτιμότερος θησαυρός που μας παρέδωσε ο Αλέξης Δαμιανός. Η βαθιά γνώση του πάνω στην ελληνική κουλτούρα, η αγάπη του για τον τόπο και ο κοινωνικός προβληματισμός χαρακτηρίζουν το έργο του. Ένα έργο που σφράγισε ανεξίτηλα τον ελληνικό κινηματογράφο» ανέφερε στη δήλωση του ο κ. Παπούλιας.
Η Γ.Γ. της ΚΕ του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα απέστειλε στη σύζυγο του Αλέξη Δαμιανού, ¶ρτεμη, συλλυπητήριο τηλεγράφημα: «Ο Αλέξης Δαμιανός με το έργο του αναδείχθηκε σε έναν από τους πιο σημαντικούς Έλληνες σκηνοθέτες. Δημιούργησε και έκφρασε ναν πραγματικό λαϊκό κινηματογράφο».
Ενώ ο Συνασπισμός «Ένας σπουδαίος άνθρωπος και δημιουργός, ο σκηνοθέτης Αλέξης Δαμιανός έφυγε από κοντά μας. ¶φησε πίσω του ένα σημαντικό έργο, τολμηρό και ριζοσπαστικό στ ύφος και ιδιαίτερα αιχμηρό στο κοινωνικό του περιεχόμενο».
γράφει η Βίκυ Αγγελοπούλου
