«Έχουμε το προνόμιο να ζούμε σε μια περιοχή που κάθε σπιθαμή γης, μαρτυρεί ιστορία και πολιτισμό! Είναι προνόμιο μοναδικό, το οποίο όμως δημιουργεί σε όλους μας την σοβαρή υποχρέωση της προστασίας αλλά ταυτόχρονα της ανάδειξης αυτής της πολιτιστικής κληρονομιάς»!
Τα παραπάνω δήλωσε ο δήμαρχος Αγίου Νικολάου κ. Αντώνης Ζερβός, κατά την συνάντηση που είχε σήμερα (23/5) με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Πέτρας & Χερρονήσου κ.κ. Γεράσιμο, τον πρωτοπρεσβύτερο Ευάγγελο Παχυγιαννάκη, τον πρωτοπρεσβύτερο Κωνσταντίνο Περβολαράκη και την συγγραφέα Μαρία Σεργάκη, στα γραφεία της Μητροπόλεως, με αφορμή την εκδήλωση – αφιέρωμα για τον Μητροπολιτικό ναό της Μεγάλης Παναγίας που αναμένεται να πραγματοποιηθεί το Σάββατο 13 Αυγούστου 2016, στον αύλειο χώρο του Ιερού Ναού.
Με την εκδήλωση αυτή-τόνισε- επιχειρούμε ένα «πρώτο βήμα», αναφορικά με την καταγραφή όλων εκείνων των στοιχείων που κατά τρόπο μοναδικό, συνθέτουν την ιστορία του Μητροπολιτικού Ναού,που υψώνεται μεγαλοπρεπής στο βόρειο άκρο της κεντρικής πλατείας της Νεάπολης- στοιχεία εν πολλοίς άγνωστα στους πολίτες του δήμου αλλά και στους επισκέπτες της περιοχής.
Όπως έγινε γνωστό, στην παραπάνω εκδήλωση εισηγητές θα είναι ο Σεβασμιώτος Μητροπολίτης Ρεθύνου & Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιος, ο πρωτοπρεσβύτερος Ευάγγελος Παχυγιαννάκης, η συγγραφέας, τ. προισταμένη των Γ.Α.Κ Ν.Λασιθίου κ. Μαρία Σεργάκη και ο δημοσιογράφος- συγγραφέας κ. Ν. Ψιλάκης.
Ο μητροπολιτικός ναός, ο αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, υψώνεται μεγαλοπρεπής στο βόρειο άκρο της κεντρικής πλατείας της Νεάπολης. Η ανέγερσή του στο γύρισμα του 19ου προς τον 20ο αι. διήρκεσε πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα λόγω των οικονομικών δυσχερειών της εποχής. Είχε θεμελιωθεί το έτος 1889 από τον επίσκοπο Μελέτιο Χλαπουτάκη, οικοδομήθηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος από τον διάδοχό του επίσκοπο Τίτο Ζωγραφίδη και ολοκληρώθηκε από τον επίσκοπο Διονύσιο Μαραγκουδάκη, ο οποίος και τον εγκαινίασε στις 27 Σεπτεμβρίου 1927. Ο ναός ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου με τρούλλο, με γυναικωνίτη και δύο πυργοειδή κωδωνοστάσια στη δυτική του πλευρά, τα οποία πλαισιώνουν ένα προστώο με τρίβηλο άνοιγμα. Το κατώτερο τμήμα του είναι ιδιαίτερα φροντισμένο, αφού στο μεγαλύτερο μέρος του είναι κατασκευασμένο από λαξευτή λιθοδομή από γκρίζο ντόπιο μάρμαρο, όπως και το σύνολο των ανοιγμάτων του, καθώς και οι ογκώδεις πεσσοί στο εσωτερικό του. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του αλλά και οι αγιογραφίες στο εσωτερικό ανήκουν στην περίοδο 1962-1965, όταν ο ναός λόγω φθορών ανακαινίσθηκε σε ευρεία κλίμακα. Βόρεια του μητροπολιτικού είχε ιδρυθεί και ο μικρός καμαροσκέπαστος ναΐσκος της Παναγίας της Φερμαλίνας του 19ου αι. πάνω στα θεμέλια παλαιότερου ναού.
