Η Κινηματογραφική Λέσχη Αγίου Νικολάου προβάλει απόψε το βράδυ (REX, 9.30 μμ) την ταινία «Τα 400 χτυπήματα» του γνωστού Γάλλου σκηνοθέτη Φ. Τρυφό. Είναι η πρώτη ταινία του σκηνοθέτη, αι μια από τις πιο σημαντικές ταινίες των τελευταίων 50 ετών. Ο Τρυφό είχε μία θυελλώδη εφηβεία και, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος, ο κινηματογράφος και ο Μπαζέν (θεωρητικός του κινηματογράφου και εκδότης του περίφημου περιοδικού «Κινηματογραφικά Τετράδια») έσωσαν, κυριολεκτικά, τη ζωή του. Με την προτροπή του Μπαζέν, ο οποίος τον είχε υπό την προστασία και καθοδήγηση του, ο Τρυφό γύρισε «Τα 400 χτυπήματα» πριν συμπληρώσει τα 26 χρόνια του.
Η ταινία εξέπληξε τους πάντες εκείνη την εποχή. Οι Κάννες (που είχαν απαγορέψει στον Τρυφό να συμμετέχει στο φεστιβάλ λόγω των βιτριολικών κριτικών που έγραφε!) του δίνουν το βραβείο σκηνοθεσίας, η ταινία ήταν υποψήφια στα βραβεία Όσκαρ, ενώ σ’ όλο τον κόσμο διάφορες Ενώσεις κριτικών κινηματογράφων την βράβευσαν με ενθουσιασμό.
Η ταινία γυρίστηκε την ίδια περίπου περίοδο με το «Με κομμένη την ανάσα» του Γκοντάρ, το «Ανσασέρ για δολοφόνους» του Μάλ, και το «Χιροσίμα αγάπη μου» του Ρενέ. Μία περίδος πολύ ημαντική, μια και σηματοδοτεί την αρχή του Γαλλικού «Νέου Κύματος». «Τα τετρακόσια χτύπηματα» είναι μία από τις πιο σημαντικές ταινίες αυτού του κινήματος.
Στο βαθμό που το ρεύμα αυτό καθόρισε τον σύγχρονο κινηματογράφο, η φήμη τής ταινίας που παρουσιάζουμε απόψε έχει αποκτήσει σχεδόν μυθικές διαστάσεις για τους λάτρεις του κινηματογράφου. Στη φήμη αυτή συντέλεσε και το γεγονός ότι σηματοδοτεί την έναρξη της συνεργασίας του σκηνοθέτη με τον σπουδαίο ηθοποιό Ζαν Πιερ Λεό.
Όπως ο Μπαζέν έσωσε τον Τρυφό από την καταστροφή, έτσι και ο Τρυφό με τη σειρά του πήρε υπο την προστασία του τον ταραγμένο έφηβο Ζαν Πιερ Λέο και τον κάνει ηθοποιό-σύμβολο της δεκαετίας του ’60. Η σχέση τους έμεινε παροιμοιώδης (κάποια εποχή ο Τρυφό δεν πλήρωνε τον Λεό με την ταινία αλλά με το μήνα!) και ο Λεό θα ενσαρκώσει τον ίδιο ήρωα σε πέντε ακόμα ταινίες του Τρυφό, δημιουργώντας μία από τις πλέον θρυλικές σειρές ταινιών στο σύγχρονο κινηματογράφο.
Ο Τρυφό μας αφηγείται την ιστορία του 12-χρονου μαθητή, Αντουάν Ντουανέλ, στο Παρίσι της δεκαετίας του ’50. Οι γονείς του δεν νοιάζονται και τόσο πολύ γι’ αυτόν, με αποτέλεσμα ο Αντουάν μην τα πηγαίνει καθόλου καλά στο σχολείο. Οργισμένος και γεμάτος θυμό, ο Αντουάν φεύγει από το σπίτι του, συλλαμβάνεται, στέλνεται στο Αναμορφωτήριο απ’ όπου το σκάει για να πάει στη θάλασσα.
Η ταινία βασίζεται σε εφηβικές ιστορίες τόσο του Τρυφό όσο και του Λεό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μεταδίδει μια εκπληκτικά ρεαλιστική αίσθηση, σε αντίθεση για παράδειγμα με τι αντίστοιχες Αμερικάνικες ταινίες της ίδιας περιόδου (π.χ. «Επαναστάτης χωρίς αιτία», «Ζούγκλα του μαυροπίνακα» κλπ) οι οποίες είχαν έντονη την αίσθηση του φτιασιδωμένου μελοδράματος.
Ο Τρυφό επέλεξε να κινηματογραφήσει όπως αιθανόταν ο ίδιος, χωρίς να σεβαστεί καθόλου τις καθιερωμένες φόρμες του «κλασσικού» κινηματογράφου. Παράλληλα με την ιστορία του πιτσιρικά, ανυπότακτου Αντουάν, αισθανόμαστε και την ανάσα του οργισμένου νεαρού Φρανσουά, που δεν ξέρει ακόμα τι μπορεί να κάνει και τι όχι, οπότε κάνει ότι ακριβώς νομίζει ότι θα είναι πιο αποτελεσματικό (για τον θεατή) – και τις περισσότερες φορές, το κάνει καλά. Χαρακτηριστική είναι η εκπληκτική σκηνή του τέλους.
Ο Αντουάν έχει πια εκπληρώσει το στόχο του, και βρίσκεται στις ακτές του ωκεανού, για πρώτη φορά στη ζωή του. Προχωράει προς την ακτή, μετά γυρίζει λίγα βήματα πίσω, χωρίς να ξέρει πια τι θα κάνει τώρα. Σταματά για λίγο, και εκείνη τη στιγμή, ο Τρυφό εστιάζει στο βλέμμα του και παγώνει την εικόνα – δίνοντας μας μια από τις πλέον φημισμένες σκηνές του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Εκείνο το βλέμμα, το γεμάτο απορία και σύγχυση, είναι σαν να ρωτάει τον ίδιο τον Τρυφό: Τι θέλεις να κάνεις? Θέλεις να γυρίσεις πίσω, στο «αναμορφωτήριο», και να γυρίζεις τις ίδιες ταινίες, όπως όλοι οι άλοι έως τώρα, ή θέλεις να σαλπάρεις προς το άγνωστο, με οδηγό την ελπίδα? Ο Τρυφό απάντησε όπως έπρεπε, και όλα άλλαξαν στο σινεμά…
