από την εκδήλωση, Σταμέλος, Θραψανιώτης, ΣημαιάκηΩς λαϊκό πολιτισμό, εννοούμε συνήθως τις εκδηλώσεις της ζωής του λαού, τις βιοτικές και πνευματικές, κυρίως των κατώτερων κοινωνικά στρωμάτων του αστικού χώρου καθώς και του αγροτικού πληθυσμού.
Ο αγροτικός πληθυσμός, ως συντηρητικό στοιχείο, διατήρησε τα παραδεδομένα σχήματα ζωής από το παρελθόν, γι αυτό και του προσδίδεται το στοιχείο της παράδοσης. Σε σχέση με τον πολιτισμό, όπως υποστηρίζεται από τους κοινωνιολόγους, κύριο στοιχείο διαφοροποίησης μεταξύ κατώτερων (λαϊκών) και ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων, είναι η παιδεία, με τα λαϊκά στρώματα να αναπτύσσουν κυρίως την προφορική παράδοση.

«Η Λαογραφία», κατά τον Κυριακίδη, «είναι η επιστήμη του παραδοσιακού πολιτισμού», η οποία , όπως υποστηρίζει ο Νικόλαος Πολίτης «εξετάζει τας κατά παράδοσιν δια λόγων, πράξεων ή ενεργειών εκδηλώσεις του ψυχικού και κοινωνικού βίου του λαού».
Η κοινή καταγωγή, η κοινή γλώσσα και θρησκεία, οι κοινές παραδόσεις εδραιώνουν την εθνική ταυτότητα, ως προσδιοριστικά στοιχεία του έθνους, δημιουργώντας κατ’ αυτόν τον τρόπο κοινωνικό ιστό και διαφοροποιώντας μας από τους «βαρβάρους», στις διάφορες εκδοχές της έκφρασης.
Οι ρίζες της λαϊκής μας παράδοσης, κατά την Κυριακίδου-Νέστορος, ξεκινούν από την προ-Ομηρική περίοδο και μεταφέρουν από γενιά σε γενιά όχι μόνο τα στοιχεία της γλώσσας αλλά και τελετουργικά αντίστοιχα, ήθη, έθιμα, παροιμίες, μουσικές, χορούς, δοξασίες, μύθους, λαϊκή αρχιτεκτονική, δημοτικό τραγούδι, εορτολόγιο κ.α. Και όπως η γραφή είναι προϋπόθεση της επιστήμης η μνήμη είναι το γνώρισμα του παραδοσιακού πολιτισμού.
Η Λαογραφία κατά καιρούς μας βοήθησε να αντιμετωπίσουμε αντιφυλετικά επιχειρήματα, όπως αυτά του Φαλμεράγιερ, αλλά κυρίως να διασώσουμε την παράδοσή μας. Σήμερα, δε, ισχυριζόμαστε ότι μπορεί να συμβάλλει ως αντιστήριγμα στα κακά του τρόπου ζωής μας. Να μας δώσει ποιοτικά στοιχεία και κριτήρια για το καθημερινό άγχος, τη διατροφή, την αλόγιστη μίμηση, τα παραισθησιογόνα πάσης φύσεως κ.α. Να αντλήσουμε στοιχεία προκειμένου να βελτιώσουμε την κοινωνικότητα μας με τη «λεβεντιά» και την «κουζουλάδα», που δεν μπορούν να μεταφραστούν στις ξένες γλώσσες, τη λιτότητα, την ειλικρίνεια στις κοινωνικές συναναστροφές, τις οικογενειακές γιορτές, τα πανηγύρια, κ.α.
ο κ. Αικατερινίδης, διδάσκωνΟ τόπος μας υποστηρίζουμε συχνά, ότι αποτελεί χωνευτήρι πολιτισμών και πως η παράδοση εδώ είναι ακόμα ζώσα. Όμως, σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία με οικονομία εξαρτώμενη σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό -με ό,τι αυτό συνεπάγεται- η ανάγκη για τη διατήρηση του κοινωνικού ιστού προβάλει πιο επιτακτική. Η ανάδειξη των στοιχείων του λαϊκού μας πολιτισμού δεν θα πρέπει να περιορίζεται μόνο στο πλαίσιο της υποστήριξης των τουριστικών υπηρεσιών, αλλά να διατηρεί       -όσο μπορεί, βεβαίως-  και τον ουσιαστικό τους ρόλο, αφού μαζί με τα γραπτά μνημεία αποτελεί στοιχείο της ταυτότητάς μας και σημαντικό παράγοντα διατήρησης του κοινωνικού ιστού.
Προς αυτές τις κατευθύνσεις λειτουργούμε στην Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Νομού Λασιθίου η οποία ιδρύθηκε το 1970 με σκοπό την προαγωγή των ιστορικών και λαογραφικών σπουδών του νομού μας και της Κρήτης γενικότερα. Για την επίτευξη των σκοπών μας, μεταξύ άλλων, εκδίδουμε συνεχώς από το 1970 το περιοδικό ΑΜΑΛΘΕΙΑ.
Θέλουμε να πιστεύουμε, ότι στις σελίδες του αντικατοπτρίζεται ένα μέρος της πνευματικότητας αυτού του τόπου. Δυστυχώς, όμως, τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζουμε σοβαρότατο πρόβλημα επιβίωσης. Ελπίζω να μας συγχωρέσετε την έκκληση για συμπαράσταση στον αγώνα μας, από το βήμα που ευγενώς μας παραχωρήσατε, κύριε πρόεδρε του ΠΟΔΑΝ, κύριε Θραψανιώτη, και πάντως, σας ευχαριστούμε θερμά.
Ο δρ Γιώργος Αικατερινίδης είναι μια από τις κορυφαίες μορφές ερευνητών του λαϊκού μας πολιτισμού. Το έργο του τεράστιο και σημαντικότατο. Θα εκπλαγείτε, αν δώσετε κλειδί για αναζήτηση στο Google το όνομά του, από την αρθρογραφία και τις αναφορές στο έργο του. Στην  Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Νομού Λασιθίου είναι γνωστός από παλιά, αφού έχει τιμήσει με άρθρα του αρκετές φορές το περιοδικό μας.
Στην εκδήλωση του Ελεύθερου Λαϊκού Πανεπιστημίου του Δήμου Αγίου Νικολάου, την Κυριακή 8 Φεβρουαρίου, ο δρ Γ. Αικατερινίδης μίλησε με θέμα «Μορφές και εκφράσεις του λαϊκού πολιτισμού στο Λασίθι», ενισχύοντας το ενδιαφέρον και την αγάπη για τον πολιτισμό της περιοχής μας, σε όσους είχαμε την τύχη να την παρακολουθήσουμε.

Ιωάννης  Σταμέλος

Print Friendly, PDF & Email

Από manos