αποδελτιώσεις Β'«Η βασική αρχή της ποιητικής θεωρίας του Σεφέρη είναι ότι η ποίηση είναι μια γλώσσα της συγκίνησης. Η άποψη του είναι ότι τη γλώσσα τη χρησιμοποιούμε με δύο τρόπους: με τον ένα για να μεταδίδουμε σκέψεις και λογικά νοήματα, και με τον άλλο για να εκφράζουμε συγκινήσεις. Η ποίηση είναι “η υπέρτατη μορφή της συγκινησιακής χρήσης της γλώσσας”. Ο ορισμός αυτός, που ο Σεφέρης τον υιοθετεί από τον Ρίτσαρντς, εκφράζει με σαφήνεια την άποψη του για τη φύση της ποιητικής εμπειρίας. Με τη γλώσσα μπορούμε να εκφράσουμε και συγκινήσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι κάνουμε ποίηση. Δηλαδή ποίηση δεν είναι η συγκινησιακή χρήση της γλώσσας αλλά η υπέρτατη μορφή της συγκινησιακής της χρήσης. Αυτός είναι ο λόγος που η ποιητική συγκίνηση δεν είναι κάτι ουσιαστικά διαφορετικό από τη συγκίνηση που μας προκαλεί ένα άλλο κίνητρο. Η ενέργεια του ποιητή κάνει μόνο το υλικό του (και συνεπώς τη συγκίνηση που μεταδίδει αυτό το υλικό) “πιο ευαίσθητο […] απ’ ό,τι συνηθίσαμε να το βλέπουμε στην καθημερινή ζωή”.

Η συγκινησιακή χρήση της γλώσσας δεν σημαίνει ότι η ποίηση είναι απαλλαγμένη από το διανοητικό στοιχείο. Στην ποιητική γλώσσα οι λέξεις κρατάνε το νόημα τους, όμως το νόημα αυτό υπηρετεί σκοπούς διαφορετικούς από εκείνους που υπηρετεί η γλώσσα της σκέψης. Ο σκοπός αυτής της τελευταίας είναι να δείχνει τα πράγματα με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη λογική ακρίβεια. Στη γλώσσα της ποίησης το νόημα μιας λέξης δεν έχει την αντικειμενικότητα που παίρνει όταν αυτή χρησιμοποιείται διανοητικά. Δυναμώνει ή εξασθενεί ανάλογα με το νόημα των συμφραζομένων και με τον συνολικό τόνο του ποιήματος. Γι’ αυτό και ένα ποίημα δεν μπορεί να κριθεί από την αξία ή την απαξία των διανοητικών του στοιχείων. “Δε θέλω να πω”, γράφει ο Σεφέρης, “ότι δεν πρέπει να παρέχει η ποίηση ένα νόημα λογικό. Το μόνο που υποστηρίζω είναι πως η ύπαρξη του νοήματος αυτού είναι συχνά άσχετη με την ποιητική του αξία, πως είναι κακό σημάδι ν αρχίσουμε προσεγγίζοντας την ποίηση από το λογικό της νόημα”.» Νάσος Βαγενάς, Ο ποιητής και ο χορευτής

Διαβάζοντας αυτό το κείμενο του καθηγητή Βαγενά, η σκέψη μου οδηγήθηκε στην ποιητική συλλογή του αγαπητού φίλου Νίκου Τζώρτζη με τίτλο «Αποδελτιώσεις, Β΄», εκδόσεις Γαβρηιλίδη, που διάβασα πρόσφατα, αφού είχε την ευγένεια να μου τη δωρίσει. Η συλλογή αποτελείται από ποιήματα ποικίλης μορφής και θεματολογίας, που κινούνται τα περισσότερα ανάμεσα στη σύγχρονη και τα μοντέρνα ποίηση με χαρακτηριστικά τον ελεύθερο στίχο, τη δραματικότητα, το συνδυασμό λογίου και καθημερινού λεξιλογίου και τη σκοτεινότητα, που κάνει δύσκολη σε κάποιες περιπτώσεις την περιγραφή του νοήματος.

Η ευαισθησία του δημιουργού και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του μαζί με τη χρήση της γλώσσας δημιουργούν τη συγκίνηση που δίνει και το συνολικό νόημα. Η γοητεία της ποίησης πηγάζει ακριβώς από εκείνο το μυστηριώδες, το σκοτεινό, πού το αισθάνεται κανείς αλλά δυσκολεύεται να το ορίσει.

Ως δείγμα της γραφής του Νίκου παραθέτω το πρώτο ποίημα με τίτλο «ΦΥΛΛΟΒΟΛΑ»

Κάποια απ’ αυτά
Φυλλορροούν μόνο
Για ό,τι αγαπούσαν
Κι έχασαν.

Το ξέρουμε πια -κι ας επιμένουμε
Πως φταίει πάντα το φθινόπωρο.(2003)

Είναι αισιόδοξο που εκδίδονται- μέσα στις δύσκολες πνευματικά μέρες μας – ποιητικές συλλογές, ένα μονοπάτι προς το ξέφωτο!

 

ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Print Friendly, PDF & Email

Από manos