η αίθουσα δεν χώρεσε τον κόσμο που ήρθε
η αίθουσα δεν χώρεσε τον κόσμο που ήρθε

Τα 50 χρόνια από τη προβολή της ταινίας του Walt Disney, The Moon Spinners, που έμελλε να συνδεθεί με το ξεκίνημα του τουρισμού σε Άγιο Νικόλαο και Ελούντα, τίμησαν το βράδυ της Παρασκευής (11/7), η Βιβλιοθήκη Μανώλης Φουντουλάκης και ο Προοδευτικός Σύλλογος Ελούντας.

Στην ασφυκτικά γεμάτη αίθουσα του κοινοτικού καταστήματος Ελούντας στο Σχίσμα, η βραδιά ξεκίνησε με προβολή φωτογραφιών και κάποιων σκηνών της ταινίας, ενώ μέσα στην αίθουσα είχαν αναρτηθεί κάποιες από τις αφίσες της ταινίας.  Στη συνέχεια ο δάσκαλος Μανώλης Μακράκης, αναφέρθηκε στην εποχή, τη συγκυρία της έλευσης της συγγραφέως Mary Stewart, στη περιοχή και το πως στη συνέχεια το μυθιστόρημα έγινε ταινία από τον Walt Disney.

Τα γυρίσματα έγιναν σε Ελούντα και Άγιο Νικόλαο, ενώ οι απαιτήσεις της ταινίας είχαν αποτέλεσμα τη δημιουργία κάποιων επιχειρήσεων και δομών που δεν υπήρχαν εκείνη την εποχή στη περιοχή.  Η υπογραφή του Walt Disney, υπάρχει ακόμα και σήμερα στο βιβλιο επισκεπτών του Minos Beach.

Η βραδιά ολοκληρώθηκε με προβολή της συγκεκριμένης ταινίας.

τα κρόσσια του φεγγαριού στην Ελούντα, 50 χρόνια μετά.....
τα κρόσσια του φεγγαριού στην Ελούντα, 50 χρόνια μετά…..

Ομιλία για τα 50 χρόνια από την ταινία του Ντίσνεϋ «Τα κρόσσια του φεγγαριού»

Του Μανόλη Μακράκη

Συγγραφέα-Διδάκτορα Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Ελούντα Παρασκευή 11 Ιουλίου 2014

Αιδεσιμώτατοι ή σεβαστοί πατέρες Κυρίες και Κύριοι,

Υπάρχουν ορισμένα γεγονότα στην ιστορία των λαών και των τόπων που αναντίλεκτα παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη και στην παραπέρα πορεία τους. Γεγονότα που αλλάζουν εκ βάθρων την οικονομία ενός τόπου, τις δομές του το οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο των κατοίκων του, τη σύνθεση της κοινωνίας του.
Ένα τέτοιο γεγονός για τον τόπο μας, την Ελούντα, υπήρξε η ταινία «τα κρόσσια του φεγγαριού» ή «οι κλώστριες της σελήνης». Το γεγονός γνώρισε την Ελούντα και τη διαφήμισε (θα λέγαμε καλύτερα) στο εξωτερικό, σ’ όλη την υφήλιο προκαλώντας το ενδιαφέρον τουριστικών παραγόντων για την αξιοποίησή της. Ήταν η απαρχή της τουριστικής της ανάπτυξης. Μιας και πριν λίγες ημέρες στις 2 Ιουλίου, συμπληρώθηκαν τα πενήντα (50) χρόνια από την επίσημη προβολή της στο Χόλυγουντ νομίζουμε ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να θυμηθούμε, να γνωρίσουμε και να προβληματιστούμε και να αναλογιστούμε. Την αφορμή μας την έδωσε η ταινία και το ταρακούνημα η Μαρίνα, ψυχή της βιβλιοθήκης Φουντουλάκη, η κόρη του Εμ. Φουντουλάκη η Τίνη και ο αγαπητός Θανάσης.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Βρισκόμαστε στα 1960 δηλαδή 15 μόλις χρόνια από τη λήξη του δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου. Τα νιάτα της Ελούντας ξενιτεύονται. Καταφεύγουν άλλα για την Αθήνα, άλλα για το εξωτερικό και άλλα μπαρκάρουν στα εμπορικά πλοία.
Στην Ελούντα λειτουργεί από το 1948, ένα μικρό ξενοδοχείο που φέρει ένα μεγάλο όνομα. Μέγαρο ή «Νέα Ελούνδα» το οποίο λειτουργεί ο ιδιοκτήτης του Κων/νος Μαυρικάκης. Το 1955-56 το Μέγαρο φιλοξένησε τον Ούγκο Ζηρ διάσημο Σουηδό ζωγράφο καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών της Στολχόμης ( Καθηγητή της Σχολής Γκρέτα Γκάρμπο ) και τη σύζυγός του Ήγκρις Ζήρ μεγάλη ζωγράφος συγγενής του βασιλιά της Σουηδίας Γουσταύου.

Στα 1960 φτάνει στο Ηράκλειο μια κυρία από τη Μεγάλη Βρετανία. Ονομάζεται Μαίρη Στιούαρτ και αποζητά ένα ήσυχο μέρος για να ξεκουραστεί και να συγγράψει. Μένει για λίγο στο ξενοδοχείο Κνωσός απέναντι από την πρώην Νομαρχία, ιδιοκτησίας Ζουράρη από το Βραχάσι φίλου του Κωστή Μαυρικάκη. Θέλησε ένα ήσυχο και όμορφο μέρος να ξεκουραστεί και να συγγράψει και ο Ζουράρης γνωρίζοντας τις ομορφιές της Ελούντας και τη γαλήνη του Κόρφου, την έστειλε στην Ελούντα στο φίλο του το Μαυρικάκη.

Εδώ, σ’ ένα δωμάτιο στο Μέγαρο, λίγα μέτρα δυτικότερα από δω που βρισκόμαστε η Μαίρη Στιούαρτ φιλοξενήθηκε επί έξι συνεχόμενους μήνες. Στο «Μέγαρο» εμπνεύστηκε τα «Φεγγαρογνέματα», τα οποία το 1961-62 δημοσιεύτηκαν σε ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδα του Λονδίνου και το 1962 εκδόθηκαν σε βιβλίο που έγινε μπεστ Σέλλερ.

Λίγο διάστημα μετά την κυκλοφορία του, το βιβλίο έγινε μπέστ σέλλερ. Ανάμεσα στις αναγνώστριές του ήταν και η Λίλιαν σύζυγος του Γουώλτ Ντίσνεϋ. Της άρεσε πολύ και πείθει τον σύζυγό της ο οποίος εκείνον τον καιρό ετοίμαζε τα γυρίσματα της ταινίας «Μαίρη Πόππινς». Το προτείνουν στη Στιούαρτ και εκείνη φυσικά δέχεται, εξ’ άλλου ο Ντίσνεϋ ήταν μια μεγάλη μορφή που μεσουρανούσε στο χώρο του παγκοσμίου θεάματος. Τόλμησε όμως η Στιούαρτ και του έθεσε έναν απαράβατο όρο.

Η ταινία σύμφωνα με απαίτηση της Μαίρης Στιούαρτ έπρεπε να γυριστεί στο μέρος που ενέπνευσε τη συγγραφέα. Στο μέρος που γράφτηκε το βιβλίο. Στη μαγευτική Ελούντα. Ο Ντίσνεϋ διάλεξε μαζί με την Ελούντα και τον Άγιο Νικόλαο καθώς και το Χουμεριάκο, το Καλό χωριό την Κριτσά και τα Φέρμα της Ιεράπετρας.

Τα γυρίσματα έγιναν στην Ελούντα κατ’ απαίτηση της Στιούαρτ από τον Γουώλτ Ντίσνευ με πρωταγωνιστές την Ειρήνη Παπά, την Χαίηλυ Μιλλς, τον Πήτερ Μακ Χέρνυ, το Μάικλε Ντέιβις, τον Πήτερ Τζεημς Στέισυ, τον Ιλάι Γουάλας και άλλους εκλεκτούς ηθοποιούς. Η ταινία έκανε την άσημη Ελούντα (ένα ψαροχώρι των 200 ψυχών ) παγκόσμια γνωστή, προκάλεσε την δημιουργία τουριστικού ρεύματος στην περιοχή αλλά και την προσοχή της Ελένης Νάκου και του Σωτήρχου, των πρώτων τουριστικών επιχειρηματιών της περιοχής. Το « Μέγαρο » φιλοξένησε για κάμποσο διάστημα αρκετούς από τους συντελεστές της ταινίας.

Η προεργασία για τα γυρίσματα άρχισε στις αρχές του καλοκαιριού του 1963. Στην παραλία του Σχίσματος της Ελούντας έπρεπε να στηθεί, να κατασκευαστεί ένα ψαροχώρι για τις ανάγκες της ταινίας. Ανοίχτηκε γραφείο της εταιρείας στου Μανώλη του Μαυρικάκη του λεγόμενου Παυλάκη το μαγαζί όπου ρυθμιζόταν οι λεπτομέρειες της πρόσληψης δεκάδων τεχνιτών : μαραγκών, κτιστών αλλά και εργατών, κομπάρσων κ.ά. Η εποχή ήταν δύσκολη, υπήρχε μεγάλη ανάγκη για εργασία αλλά δεν υπήρχε δραστηριότητα για να απορροφήσει εργατικό δυναμικό, γι’ αυτό και η κοσμοσυρροή στο γραφείο της εταιρείας στο μαγαζί του Παυλάκη.

Το μεροκάματο πολύ καλό. 60 δραχμές οι εργάτες και 80 οι μαστόροι. Ήταν λοιπόν πρώτης τάξεως ευκαιρία να βρουν εργασία έστω και προσωρινή πολλοί Ελουντιανοί.

Οι εργασίες ανέγερσης των κατοικιών άρχισαν στα τέλη του Ιουλίου. Αναφορικά με την Ελούντα εκείνων των χρόνων της προετοιμασίας των σκηνικών γράφει η εφημερίδα Ανατολή στις 9-10 Αυγούστου 1963 από τη στήλη Πεννιές :

«Η Ελούντα καθημερινώς συγκεντρώνει πλήθη επισκεπτών που πηγαίνουν εκεί για να κολυμπήσουν και να ιδούν τα κατασκευαζόμενα έργα από την κινηματογραφική εταιρεία του Ντίσνεϋ. Μολονότι τα έργα δεν έχουν προχωρήσει ακόμη, η περιοχή γύρω από την εκκλησία του Σκίσματος έχει αποκτήσει τελείως άλλη νέα μορφή ».

Για να χτιστούν τα σπίτια στην παραλία (από το ναό του Αγίου Κωνσταντίνου μέχρι το εστιατόριο «παραδοσιακό») καθώς και η εκκλησία στη σημερινή ταβέρνα «Βριτομάρτυς» χρησιμοποιήθηκαν εκατοντάδες τόνοι ντόπιας γκρίζας πέτρας, 25 τόνοι γύψος, 500 γαλόνια ασβέστης, 200 γαλόνια μπογιά, 2.000 κομμάτια ξύλου, 100 κυβικά άμμος και εκατοντάδες τόνοι μπαμπού, κλήματα και εξωτικά φυτά.

Ξαναβάφτηκαν σπίτια, μαγαζιά και καφενεία. Επισκευάστηκαν οι Μύλοι στο Κανάλι και κατασκευάστηκε ένα καινούργιος ανεμόμυλος λίγα μέτρα παραπέρα, στο σημερινό ξενοδοχείο του Αλεξόπουλου στο Νησί, ενώ τα αδέλφια Γιώργης (Μοχιανός) και Νίκος Σφυράκης χτίζουν το Θαλασσόμυλο στην πλατεία και κατοικίες.

Οι μεταφορές και οι επικοινωνίες βελτιώθηκαν. Επίσης συνδέθηκαν τηλεφωνικές γραμμές που δεν υπήρχαν πριν. Το «Μέγαρο» του Κωστή Μαυρικάκη στέγασε αρκετούς από τους συντελεστές της ταινίας. Πρέπει να επισημάνουμε στο σημείο αυτό ότι το Μέγαρο υπήρξε ο προπομπός της τουριστικής ανάπτυξης, αφού ο διορατικός επιχειρηματίας-ιδιοκτήτης του προείδε ότι ο τόπος έχει όλα τα προσόντα για να αναπτυχθεί τουριστικά,

Για να προλάβει τις ημερομηνίες έναρξης ο GuyWalker Γουόκερ διευθυντής κατασκευών, αύξησε το εργατικό δυναμικό με περισσότερους από εκατό 100 Ελουδιανούς εργάτες. Ακόμη και τις ώρες της μεσημεριανής ξεκούρασης (1 – 4) δούλευαν για να τελειώσει γρηγορότερα η αποκατάσταση.

Όταν τέλειωσαν τα έργα το Σχίσμα, μετατράπηκε σε μαγευτικό εξωτικό μέρος και ο Γουώκερ σημείωσε : «Αυτή είναι η μεγαλύτερη δουλειά που έχω ετοιμάσει τα τελευταία 28 χρόνια που είμαι στο επάγγελμα».

Στις 20 Αυγούστου 1963 έφτασαν οι ηθοποιοί. Μας πληροφορεί σχετικά η Ανατολή της 21ης Αυγούστου.

«Η Ειρήνη Παπά, η βραβευμένη σε τόσα κινηματογραφικά φεστιβάλ Ελληνίδα ηθοποιός, η νεαρή -μόλις δεκαπέντε ετών- Αγγλίδα Χαίηλυ Μίλς, ο Αμερικανός Μάικλε Ντέιβις, ο Βρετανός Πήτερ Τζέημς Στέισυ είναι οι πρώτοι ηθοποιοί της ταινίας « του φεγγαριού τα κρόσσια» που θα γυριστεί εις την πόλιν μας. Οι ανωτέρω αφίχθησαν και κατέλυσαν εις το «Μίνως Μπήτς». Σήμερα αναμένεται και το «βαρύ πυροβολικό», ο ίδιος ο Γουώλτ Ντίσνεϋ.

Αντικρίζοντας της Ελούντα ο Ντίσενϋ, έβλεπε μπροστά μια ξεχωριστή ομορφιά και γραφικότητα. Αντίκριζε όπως έγραψε ο λογοτέχνης Νίκος Στρατάκης «… μια δημιουργία εμπνευσμένη και αρχιτεκτονημένη σ’ ευφρόσυνες και λαγγεμένες ώρες. Διερωτήθηκε κι’ εκείνος με τη σειρά του πού να βρέθηκε άραγε αυτό το πελώριο γουβαθιασμένο όστρακο να γεμίσει αλμυρό νερό κι εκεί μέσα να καθρεφτίζεται το γαλάζιο το χρώμα και να μεταλλάσει τα βαθιά κι απόμακρα μυστικά τους σε χαϊδευτικό πάφλασμα και να το σκορπά σ’ αφρισμένο γέλιο από τα κοχυλένια χείλη ;

   Εδώ ο δημιουργός δε φειδωλεύτηκε μήτε χρώματα, μήτε γραμμές, μήτε τόλμη στη σύνθεση, για να δώσει αυτή τη μαγευτική έκφραση στο τοπίο »

Ερχόμενος ο Γουώλτ Ντίσνευ στην Ελούντα και αντικρίζοντάς την από τη σημερινή πλατεία της Παναγίας στο διάσελο μετά τα Λενικά αναφώνησε :

«Δεν έχω δει ωραιότερη γωνιά σ’ ολόκληρο τον πλανήτη»

Και είχε δει πολλά μέρη, πολλές γωνιές, ο φημισμένος σκηνοθέτης και δημιουργός. Έβλεπε όμως μπροστά του τον παράδεισο της Κρητικής θάλασσας. Την πάμφωτη θάλασσα της Ελούντας όπως έγραψε ένας σπουδαίος υμνητής της ο Ανέστης Μακριδάκης στο περιοδικό Αμάλθεια. Ο Ντίσνεϋ αντίκριζε τη στεριά που επάνω στα χάδια της άπλωσε το χέρι και αγκάλιασε ένα κομμάτι θάλασσα. Το ’κλεισε στοργικά στον Κόρφο της. Το κράτησε μακριά από τις φουρτούνες και τις τραμουντάνες, και το ’καμε μια θάλασσα όμορφη, σαν τις θάλασσες που υπάρχουν μόνο στα όνειρα των ανθρώπων.

Μια θάλασσα ήσυχη σαν τη λίμνη, αστραφτερή σαν τον καθρέφτη. Μια θάλασσα ζαφειρένια κάτω από το γαλάζιο φως του ουρανού, ρόδινη στα καλοκαιρινά δειλινά, ασημένια στα φεγγαρόλουστα βράδια »

Αυτά τα φεγγαρόλουστα βράδια μάγεψαν τον Ντίσνεϋ και τον έκαναν να αναφωνήσει στο πρώτο του βράδυ στην Ελούντα : « κανένα φεγγάρι δεν έχει ωραιότερα κρόσσια από το κρητικό, από το φεγγάρι της Ελούντας ! »

Τα γυρίσματα της ταινίας έγιναν τον Οκτώβρη του 1963 και η προβολή της ταινίας το επόμενο έτος. Ο ΒillAndersonήταν συμπαραγωγός του Ντίσνεϋ, ο Hugh Attowoοll ήταν παραγωγός και ο James Neilson Διευθυντής παραγωγής.

                            Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ

Βασισμένη στο μυθιστόρημα μυστηρίου της Μαίρης Στιούαρτ, η διάρκειας 118 λεπτών ταινία της Ντίσνεϋ «The moon Spinners» οι υφάντρες του φεγγαριού, αποτελεί για πολλούς την καλύτερη ταινία της ταλαντούχας ηθοποιού Χέιλη Μίλς 15 χρονών τότε. Η υπόθεση, μια σκοτεινή και μυστηριώδης ιστορία, διαδραματίζεται στην Κρήτη.

Η Νίκη Φέρις (Χαίλη Μίλς) και η θεία της Τζόαν Γκρίγουντ ταξιδεύουν σε όλη την Ευρώπη, καθώς η τελευταία είναι ιστορικός μουσικής από το BBCκαι καταγράφει παραδοσιακά τραγούδια σε απομακρυσμένα χωριά. Ταξιδεύουν στην Κρήτη και μένουν στο πανδοχείο « Οι υφάντρες του φεγγαριού » που ανήκει σε μια καλοσυνάτη γυναίκα (Ειρήνη Παπά) και το νεαρό γιο της. Εν τω μεταξύ ύποπτες υποθέσεις αστρολογίας και λαθρεμπορίου έρχονται στο φως, με πρωταγωνιστή τον αδελφό της ιδιοκτήτριας Ελάι Γουάλας. Η Νίκη, (η Χαίλη Μίλς) εκτεθειμένη στον κόσμο της κατασκοπίας και της απάτης, θα βρει τον έρωτα της ζωής της στο πρόσωπο του νεαρού Βρετανού Μάρκ Κόμφορτ (Πήτερ Μακένερι), ο οποίος υποστηρίζει ότι είχε κατηγορηθεί άδικα στην Αγγλία για μια ληστεία κοσμημάτων. Και οι δυο θα παρασυρθούν σε μια επικίνδυνη περιπέτεια, ώστε να αποδειχθεί η αθωότητά του με την επιστροφή των χαμένων κοσμημάτων.

Στο συνοδευτικό κείμενο του ψηφιακού δίσκου διαβάζουμε :

«…Με φόντο τη γραφική Κρήτη, ένα εντυπωσιακό επιτελείο ηθοποιών και έναν έξοχο Έλι Γουάλας στο ρόλο του « κακού », η ταινία συνδυάζει το δραματικό στοιχείο, το ρομαντικό και φυσικά το σασπένς. Συστήνεται εξαιρετικά σε όσους αγαπούν την περιπέτεια. Μια μεγάλη ταινία της Ντίσνεϋ για όλη την οικογένεια ».

Ηθοποιοί

Hayly Milss

Joan Greenwood

Peret McEnery

Irene Papas

Eli Wallach

Tutte Lemkow (Ορέστης)

StevePlytas (Σταύρος Πλυτάς) : οδηγός της νεκροφόρας

HarryTardios: οδηγός λεωφορείου

PamelaBarrie(Πάμελα Μπάρι) : Αριάδνη

TerryGilkyson(Τέρι Γκίλκυσον) : Τραγούδι »

Η ταινία σε μορφή ψηφιακού δίσκου κυκλοφόρησε από το 2002 στην τιμή των 18 δολαρίων και στο εξώφυλλο τους δύο πρωταγωνιστές.

Οι τίτλοι της ταινίας ελληνικοί και ξενικοί ήταν διάφοροι, άλλαζαν κατά καιρούς. Η ταινία ονομαζόταν από τους ντόπιους όταν γινόταν τα γυρίσματα « τα κρόσια του φεγγαριού» παραφθορά από τις « κλώστριες της σελήνης » που ήταν όπως προείπαμε το όνομα του μικρού πανδοχείου της κινηματογραφικής ιστορίας « Κλώστριαι της Σελήνης ». Όταν δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Μεγάλο Μίκυ» έφερε τον τίτλο « Φεγγαρογνέματα ». Στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες που προβλήθηκε έφερε τον τίτλο « Τα ίχνη οδηγούν στην Κρήτη ». Μάλιστα στην προβολή της ταινίας στο σινε Λάμπης του αείμνηστου Λάμπη Αλεξάκη στον Άγιο Νικόλαο μεταφέρθηκαν δωρεάν με λεωφορείο πολλοί Ελουδιανοί και παρακολούθησαν την ταινία. Το 1987 που κυκλοφόρησε σε βίντεο είχε τον τίτλο « Τα σμαράγδια της Μεσογείου ». Όσους τίτλους όμως κι αν άλλαξε, όσα ονόματα κι αν τις έδωσαν άνθρωποι της τέχνης και του θεάματος σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, ποτέ δεν έπαψε όπως εύστοχα τόνισε ο Θανάσης Γιαπιτζάκης να είναι μια ταινία του Ντίσνεϋ, με ότι αυτό συνεπάγεται.

Μεγάλη συμβολή στην ανοικοδόμηση του χωριού, στο στήσιμο του σκηνικού, στην εξεύρεση του προσωπικού και στα γυρίσματα της ταινίας είχε το Κοινοτικό Συμβούλιο και ιδιαίτερα ο Πρόεδρος της Κοινότητας Ελούντας Εμμανουήλ Γ. Μαυρικάκης, Μανώλης του Δασκάλου όπως ήταν γνωστός.

Μας ανέφερε σχετικά η Γιώργης Σφυράκης, ο γνωστός ως Μοχιανός ο ποίος εργάστηκε τότε ως κτίστης :

«Εχτίζαμε στη μπαλεία το μόλο και τα σπίθια. Μεροκάματο επαίρναμε εξήντα με ογδόντα δραχμές. Στο μαγαζί μου (σημερινό Εμ. Μαυροφόρου) εκάμανε απ’ οξω Καλύβα, εστέλιωσα τραπέζα και πήρανε μια σκηνή. Επεράσαμε λεβεντιά ! Τα γύψινα τα φτιάξανε Εγγλέζοι. Θυμούμαι ότι μας ενεμαζώνανε όλους, άλλη ήκανε τη νύφη, άλλος το γαμπρό. Εμείς εκλουθούσαμε κι ετραγουδούσαμε το σκοπό τση νύφης. Δουλέψανε μαστόροι, χτίστες, μαραγκοί, αργάτες και κομπάρσοι. Στη γΚακή Σκάλα εχτίσανε ένα ανεμόμυλο που ήπεσε η πρωταγωνίστρια…Αυτοί αναδείξανε το ντόπο. Από τοτεσάς εξεκίνησε ο τουρισμός στην Ελούντα…..»

Θα πιαστώ από την τελευταία φράση. Όπως μου την ανέφερε ο απλός εκείνος ξωμάχος της Ελούντας, ο Μοχιανός, για να υποστηρίξω τη συμβολή της ταινίας στην τουριστική ανάπτυξη της Ελούντας.

Πράγματι η συμβολή της αμερικανικής αυτής ταινίας στην ανάπτυξη της περιοχής μας ήταν τεράστια. Η ταινία ήταν πολύ σημαντική για την τουριστική προβολή της περιοχής, αν αναλογιστούμε ότι ξεκινούσε εκείνο το έτος η πορεία του Αγίου Νικολάου ως τουριστικού θερέτρου, ότι ο σκηνοθέτης ήταν πασίγνωστος στο εξωτερικό και ότι πρωταγωνιστές ήταν διεθνείς αστέρες της 7ης τέχνης Ειρήνη Παπά, Χαίηλη Μίλς, Έλλη Γουάλλας, Πόλα Νέγκρι κ.ά

Μαζί με την ομάδα του Ντίσνεϋ ήρθε και ο ελληνικής καταγωγής αμερικανός φωτογράφος Κωνσταντίνος Μάνος, ο οποίος τράβηξε πολλές φωτογραφίες από την Ελούντα εκείνων των χρόνων, την προτουριστική Ελούντα, τις δημοσίευσε στο λεύκωμα που κυκλοφόρησε με τον τίτλο « GreekPortofolio » διαφημίζοντας την Ελούντα και τους ανθρώπους της στο εξωτερικό.

Η ταινία ήταν για την περιοχή μας ένα δώρο, και μάλιστα πολύτιμο, ένα εξαιρετικό διαφημιστικό «σποτ», όπως έγραψε ο δημοσιογράφος Νίκος Τραντάς. Προβλήθηκε παντού, στα πέρατα του κόσμου. Εκατομμύρια ζευγάρια μάτια είδαν το Σχίσμα Ελούντας, τον Πόρο, τους Μύλους, και τα άλλα πανέμορφα τοπία του Μεραμπέλου και του Λασιθίου. Πολλοί απ’ αυτούς έκαναν πράξη, έζησαν το όνειρό τους, ήρθαν στην Ελούντα, επισκέφτηκαν τον τόπο μας και έγιναν οι καλύτεροι διαφημιστές του.

Αρκετές κοπέλες αγάπησαν τον τόπο μας, απαρνήθηκαν για πάντα ότι είχαν και δεν είχαν στον δικό τους τόπο και δημιούργησαν στην Ελούντα οικογένειες.

Κάποιοι μάλιστα απ’ αυτούς, δύο στον αριθμό, βάπτισαν τα παιδιά τους με το όνομα Ελούντα. Και αυτούς αξίζει ειδική μνεία και τιμή !

Τις επόμενες δεκαετίες η ταινία κυκλοφόρησε σε μορφή βιντεοταινίας με τίτλο « Τα σμαράγδια της Μεσογείου» και με σήμα χαρακτηριστικό τους ανεμόμυλους στον Πόρο.

Η Ελούντα λοιπόν είχε τραβήξει από νωρίς εκτός από τα βλέμματα κινηματογραφιστών και της αμερικανικής εταιρείας Λίτον η οποία συνιστούσε την Ελούντα για τόπο υψηλού τουρισμού.

Η ταινία έρχεται επικουρικά στις προσπάθειες των διορατικών της Κοινοταρχών για το χαρακτηρισμό της αρχικά ως τουριστική περιοχή και την αξιοποίησή της στη συνέχεια. Γιατί οι ντόπιοι οι Ελουδιανοί είχαν συλλάβει την ιδέα της τουριστικής αξιοποίησης από την εποχή της Ιμπέριαλ. Της βρετανικής αυτοκρατορικής εταιρείας των υδροπλάνω που χρησιμοποίησε τα έτη 1928-29 τον απάνεμο Κόρφο ως τόπο προσθαλάσσωσης αποθαλάσσωσης και ανεφοδιασμού των υδροπλάνων της στο δρόμο για τις μακρινές Ινδίες. Δεν είχαν όμως τη δυνατότητα διαφήμιση σε εσωτερικό και εξωτερικό. Αυτή τη διαφήμιση, την πρόσβαση στους επιχειρηματικούς κύκλους θα τη δώσει η ταινία του Ντίσνεϋ. Έτσι με το με αρ. 584/1964 Βασιλικό Διάταγμα η Ελούντα χαρακτηρίστηκε τουριστική περιοχή.

Θα μου επιτρέψετε όμως και μια σύντομη αναφορά στις προσπάθειές τους, στη μνήμη των ανθρώπων εκείνων.

Οι εκκλήσεις της Κοινότητας Ελούντας για την τουριστική της αξιοποίηση

Πάγιο και διαρκές αίτημα των φωτισμένων και διορατικών Κοινοταρχών της Ελούντας (Δ. Αρναουτάκης , Εμ. Γ. Μαυρικάκης, Ι. Τυράκης ) από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 ήταν η τουριστική της αξιοποίηση .

Ο Κοινοτάρχης Ι. Τυράκης σε έγγραφό του προς τη ΔΕΗ με αίτημα τον εξηλεκτρισμό της Ελούντας κάνει την πρόβλεψη ότι η Ελούντα αν εξηλεκτριστεί θα αποβεί το αξιολογότερον τουριστικόν κέντρον του νομού.

Ιδιαίτερα γλαφυρή και με ισχυρά επιχειρήματα είναι η αναφορά (αρ. πρωτ. 179/30-1-1962 ) του Κοινοτάρχη Εμ. Γ. Μαυρικάκη προς τον ΕΟΤ με αίτημα την τουριστική αξιοποίηση της Ελούντας :

   «… Η περιοχή αποτελεί τοπίον από τα πλέον γραφικά με τας δαντελωτάς παραλίας εναλλασσομένας με βραχώδη και αμμώδη ακρογιάλια. Άξιον θαυμασμού είναι επίσης και ο μικρός όρμος-Κόρφος της Ελούντας ομοιάζων με μικράν λιμνοθάλασσαν εις την οποίαν επικρατεί παντοτεινή νηνεμία επιτρέπουσα τον καθρεπτισμόν των γύρων λόφων και συνοικισμών δίδοντας ούτω την εικόνα υπερόχου ζωγραφικής τέχνης πίνακος. Ακόμα άξια προσοχής διά τον επισκέπτην είναι τα αρχαία ερείπια οικιών, ναών προχριστιανικής και μεταχριστιανικής περιόδου, καλώς εν μέρει διατηρουμένων, ο μικρός ισθμός έργον των Γάλλων κατά το 1896 ενώνων την λιμνοθάλασσα με την υπόλοιπον θάλασσα δεξιά και αριστερά του οποίου ευρίσκονται τα αρχαία ερείπια και μία σειρά ανεμομύλων, εις μικράν δε απόστασιν τούτου υπάρχει η μοναδική εν Κρήτη Αλυκή καθώς και πολυτελέστατον κτήριον με όλα τα χρειώδη, το οποίον χρησιμεύη διά λουτρά διαφόρων παθήσεων ως υπαρχόντων εκεί υλών εχουσών θεραπευτικάς ιδιότητας. Το ενδιαφέρον κινεί και η μικρά νήσος εις το στόμιον της λιμνοθαλάσσης ευρισκομένη η ονομαζομένη Σπίνα-Λόγκα ενετικόν φρούριον και μέχρι του 1956 χρησιμοποιουμένη ως θεραπευτήριον ‘Άγιος Παντελεήμων’. Στις πλαγιές των λόφων γραφικόν θέαμα παρουσιάζουν και τα πολυπληθή λατομεία ακονολίθων άξια λόγου μη υπάρχοντα εις ουδεμίαν άλλην περιοχήν της Ελλάδος…»

Σε προσφώνηση-υπόμνημα του Κοινοτάρχη Δ. Αρναουτάκη (αρ. πρωτ. 582/18-7-1964) προς τον τότε Υπουργό Οικονομικών Κων/νο Μητσοτάκη που επισκέφτηκε την Ελούντα , του θέτει τα φλέγοντα ζητήματα της Ελούντας που ήταν : η επίλυση του προβλήματος της ύδρευσης, ο ηλεκτροφωτισμός της κοινότητας, το οδικό δίκτυο , η εκβιομηχανοποίηση του χαρουπιού ,η επέκταση των αλυκών και η τουριστική αξιοποίηση του τόπου. Ειδικότερα για την τουριστική αξιοποίηση της περιφέρειας αναφέρει :

«… Άλλη πηγή διά την ανάπτυξην της οικονομίας μας και του περιορισμού της φυγής των νέων εις αστικά κέντρα κλπ. είναι του μοναδικού τόπου της Κρήτης η τουριστική του αξιοποίησις. Η περιφέρειά μας διαθέτει τα πλέον απαραίτητα εφόδια διά την τουριστικήν ανάπτυξιν –ωραία θάλασσα, θαυμασία θέα, δαντελωτά ακρογιάλια ,κλίμα υγιεινότατον ,αρχαιολογικά τοπία.

   Η εγκατάλειψίς μας όμως επί οχταετίαν ,η έλλειψις απαραιτήτων μέσων αν όχι των στοιχειωδών τοιούτων, αναγκάζει τους κατά δεκάδας επισκεπτομένους τουρίστας να διέρχονται μόνον χωρίς να παραμένουν ούτε λεπτόν.

Η θεραπεία του κακού δύναται να θεραπευθή διά της ανεγέρσεως Τουριστικού Περιπτέρου, Ξενοδοχείου, αξιοποίησις του θεραπευτηρίου-Άγιος Παντελεήμων-Σπιναλόγκα »  

Η συνέχεια λίγο πολύ είναι γνωστή.

Η πρώτη μεγάλη προσπάθεια – Η ανέγερση του Ελούντα Μπήτς

Ένα χρόνο μετά την προβολή της ταινίας «Τα κρόσια του φεγγαριού », το 1965 , η Ελένη Νάκου αγοράζει 30 στρέμματα γης στη θέση Τραχήλι. Τότε θεωρήθηκε τρελή. Ήταν όμως η απαρχή της τουριστικής αξιοποίησης της Ελούντας. Η Ελένη Νάκου θα δημιουργήσει το 1968 με τα αδέρφια Γιώργο και Σπύρο Κοκοτό, που είχαν εν τω μεταξύ έρθει στον Άγιο Νικόλαο για μια επέκταση του «Μίνως Μπήτς», την εταιρεία «Α. Ε. ΗΛΙΟΣ». Γύρω από το κτήμα της Ελένης Νάκου υπήρχαν διάφορα χωράφια εκτάσεως 15.524 τ.μ. τα οποία απαλλοτριώθηκαν με αναγκαστική απαλλοτρίωση έπειτα από διυπουργική απόφαση των υπουργών Συντονισμού και Οικονομικών η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της κυβερνήσεως τον Ιούλιο του 1969 .Τον ίδιο χρόνο έγιναν οι μελέτες και στα τέλη Φεβρουαρίου του 1970 άρχισε η ανέγερση του πρώτου ξενοδοχείου στην Ελούντα του «Ελούντα Μπήτς» σε σχέδια του Σπύρου Κοκοτού ο οποίος ήταν και ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας ΗΛΙΟΣ. Ήταν δυναμικότητας 160 κλινών και 87 μπάγκαλοους, προϋπολογισμού 68 εκατ. δρχ. Η κατασκευή δανειοδοτήθηκε από την Ε.Τ.Β.Α. Η Κοινότητα Ελούντας έρχεται αρωγός στο παραπάνω εγχείρημα. Διανοίγει δρόμο προς το ξενοδοχείο την άνοιξη του 1969, παραχωρεί για τις ανάγκες του εργοταξίου την πηγή της Κατεβατής το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου, ενώ ο Πρόεδρος Δημήτρης Αρναουτάκης συνδράμει με όλες του τις δυνάμεις για την εξεύρεση προσωπικού, την ανεύρεση των ιδιοκτητών γης και την επίλυσηκάθε προβλήματος που αναφυόταν στην πορεία ανέγερσης του ξενοδοχείου. Το ξενοδοχείο άρχισε να λειτουργεί την επόμενη χρονιά.

Τα επόμενα χρόνια θα ανακαλύψουν την περιοχή μας και Έλληνες κινηματογραφιστές όπως ο Ντίνος Δημόπουλος το 1969 με τη «Νεράιδα και το παλλικάρι » και ο σημαντικός συντοπίτης Κρητικός σκηνοθέτης Γιάννης Σμαραγδής το 1982 με το «Τραγούδι της Επιστροφής». Θα ακολουθήσει το 1975 η παραγωγή του BBC «Ποιος πληρώνει το Βαρκάρη » σε εξαίσια μουσική του Γεραπετρίτη Γιάννη Μαρκόπουλου. Μια ταινία που προκάλεσε κύματα τουριστών από τη Βρετανία προς την Ελούντα και τον Άγιο Νικόλαο. Τελευταία επιτυχία η συγγραφή από τη Βοκτώρια Χίσλοπ του μυθιστορήματος «Το Νησί», που γύρισε σε σήριαλ ο εξαίρετος κρητικός σκηνοθέτης Θοδωρής Παπαδουλάκης.

Όλοι αυτοί θα συντηρήσουν το μύθο και θα αποτελούσουν τους καλύτερους διαφημιστές του τόπου.

                                        Σήμερα τι ;

Ευκαιρία όμως αγαπητοί μου, να αναλογιστούμε σήμερα όλοι πολίτες, δημοτικοί άρχοντες, Πολιτεία τι πρέπει να πράξουμε για να προσελκύσουμε την έλευση σπουδαίων κινηματογραφιστών που έχουν μεν το ενδιαφέρον αλλά κάποια « κακώς κείμενα » τους εμποδίζουν. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια και άνευ όρων παράδοση ή ότι λέμε όχι στην ανάπτυξη αυτούς τους χαλεπούς καιρούς που διανύουμε, αντίθετα την ενισχύουμε μ’ αυτή τη θέση και της δίνουμε διάρκεια και προοπτική.

Κατ’ αρχήν οι πολίτες, οι ντόπιοι να σεβαστούμε αυτόν τον πλούτο, αυτό το ανεπανάληπτο φυσικό τοπίο, που μας χάρισε, η φύση, ο Θεός.

Σεβασμός στο θαυμάσιο φυσικό τοπίο της περιοχής μας. Κακογουστιές και κατασκευές σύμφωνα με τις ορέξεις του καθενός, δεν χωρούν.

Φτιάχνουμε ξενοδοχεία, δημιουργούμε βουνά από μπάζα που τα αφήνουμε έτσι. Φτιάχνουμε ξενοδοχεία, δημιουργούμε ορύγματα χωρίς αποκατάσταση. Ρίχνουμε μπετά, φτιάχνουμε σκελετούς και τα αφήνουμε έτσι για 20, 30 και 40 χρόνια.

Το τοπίο θα πρέπει να το προσέξουμε και με θρησκευτική ευλάβεια να το διαφυλάξουμε. Αυτός είναι ο πλούτος μας. Αυτή είναι η περιουσία μας. Αυτό είναι το συγκριτικό πλεονέκτημα της Ελούντας.

Η Πολιτεία, όπως σωστά επισήμανε πριν λίγες μέρες από τις στήλες της εφημερίδας «Ανατολή» ο Νίκος Τραντάς θα πρέπει να προχωρήσει στην άρση των γραφειοκρατικών εμποδίων. Οι κινηματογραφιστές θα πρέπει να έχουν τις σχετικές άδειες σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ίσως θα πρέπει να μειωθεί το τέλος, τα χρήματα που απαιτούνται για μια λήψη σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία.

Πληρώνουμε εκατομμύρια χρήματα για εκθέσεις στο εξωτερικό, ενώ δεν μπορούμε να κατανοήσουμε ότι έχουμε δωρεάν μιας πρώτης τάξεως διαφήμιση για έναν τόπο, για τις φυσικές του ομορφιές, για τα μνημεία τους, για τα μουσεία του. Μια διαφήμιση που δεν προέρχεται από τους κατοίκους του, και αυτό είναι το σημαντικό, αλλά από ξένους, άρα η διαφήμιση είναι αντικειμενικότερη και πλησιέστερη προς την αλήθεια.

Τελειώνοντας έχω την πεποίθηση πως βγαίνοντας απ’ αυτή την αίθουσα, αυτή την επετειακή ημέρα δεν πρέπει να ξεχαστούν όλα εκείνα που πρέπει εμείς να πράξουμε. Πώς την υπόθεση περιβάλλον θα πρέπει οι πολίτες να την πάρουν στα χέρια τους και να αναλογιστούν ότι η Ελούντα έχει υποστεί τα τελευταία σαράντα χρόνια τόση αλλοίωση όσα δεν υπέστη στην μακραίωνη των χιλιάδων ετών, πολυκύμαντη ιστορία της. Πως το περιβάλλον δεν το κληρονομήσαμε απλά από τους γονείς μας αλλά το δανειστήκαμε από τα παιδιά μας.

       Αυτή η ομορφιά της Ελούντας πρέπει να μείνει αλώβητη

Σας ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας !

Print Friendly, PDF & Email

Από giorgos