Κυκλοφορεί σε όλα τα περίπτερα της χώρας το δέκατο τεύχος του περιοδικού ΚΡΗΤΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ, του πρώτου και μοναδικού κρητικού εντύπου που διανέμεται σε όλη την Ελλάδα.4.000 ΕΤΩΝ Κρητικός σκύλος:
Κινδυνεύει με εξαφάνιση ο κρητικός ιχνηλάτης Ξεπερνάει τα 4.000 χρόνια ζωής και υπήρξε γεννήτορας όλων των ευρωπαϊκών φυλών. Ο αρχαιότερος κυνηγετικός σκύλος της ηπείρου μας, ο κρητικός, που κατάφερε να επιβιώσει χάρη σε& θαύμα, κινδυνεύει άμεσα με ολοκληρωτική εξαφάνιση.
Η παντελής απουσία κρατικής μέριμνας, και η άγνοια των ανθρώπων, που κατά τύχη τον συντήρησαν μέχρι σήμερα στη ζωή, κόβουν το νήμα της ζωής του, σήμερα, που διαθέτουμε όλα τα μέσα προστασίας. Προκαλούσε τόσο μεγάλο θαυμασμό ο κρητικός σκύλος στον αρχαίο κόσμο που οι άνθρωποι του προσέδωσαν θεϊκή προέλευση. Ο Δίας, αμέσως μετά την ένωση του με τη Ευρώπη κάτω από τον πλάτανο της Γόρτυνας, προσέφερε στην ερωμένη του τρία δώρα: τον χάλκινο γίγαντα Τάλω, μια φαρέτρ με αλάνθαστα βέλη και έναν τρομερό σκύλο που δεν έχανε ποτέ το θήραμά του. Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε με τις μαζικές εισαγωγές σκύλων στην Κρήτη. Μόλις οι Κρητικοί είδαν τους υψηλόσωμους επιβλητικούς ξενόφερτους σκύλους, λησμόνησαν αμέσως το ζώο που τους συντρόφευε για πάνω από 4.000 χρόνια.
Η «ΚΡΗΤΙΚΙΑ ΚΑΛΛΟΝΗ» ΤΟΥ 60& Παχιές και άσπρες:
Ένα υπέροχο γράμμα από τα Καπετανιανά «Όσον αφορά την ηλιοθεραπεία που κάνουνε στσι μέρες μας και γίνουνται σα το γκάϊ μαύροι, εμείς ούτε που το διανοηθήκαμε για πολλούς άλλους λόγους αλλά προπάντων γιατί, γυναίκες και άντρες εθέλαμε τα κρέατά μας άσπρα σα τα χιόνια. ¶λλο καλύτερο παινάδι από την ασπριγιά δεν υπήρχε. Και σήμερο ακόμη, άμα δούμε κιαμιά πομαυρισμένη δε την ελέμε «μελαμψή καλλονή» που θαν επερίμενε και η ίδια, άλλα ατζιγγάνα, μουζοτσίκαλο και ταγάρα»& &«Όμως αλλιώς εκρίνανε ετότεσάς την ομορφιά. Αν ήτονε, αίφνης, κιαμιά κοπελιά ψηλή και λυγερόκορμη, ούτε που την εξανοίγανε. Ερέγουντονε μόνο τσ’ ανοιχτοκοκκάλες γιατί μπορούσανε να τως εκάνουνε πολλά κοπέλια και τσι παχιές και ροδοκόκκινες γιατί εσημειώνανε πως ήτονε γερές κι είχανε την υγειά τως. Ετσά, δεν επόμεινε χοντροκώλα στο κάμπο, που να μη την ανεμαζώξουνε στα Καπετανιανά, με αποτέλεσμα να βγαίνομε σήμερο όλοι κοντοστίβαροι αλλά τολάιστο γεροί σα τα πετραμύγδαλα»
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ Η μονή Βωσάκου:
Ένα πανέμορφο εκκλησιαστικό μνημείο Κτισμένη στη βορειοδυτική πλευρά λεκανοπεδίου που περικλείεται από βουνά, με μοναδική πρόσβαση πρόσφατα ασφαλτοστρωμένο δρόμο, η Μονή Βωσάκου αποτελούσε έως τις αρχές του αιώνα μας ένα από τα λιγότερα γνωστά επισκέψιμα μνημεία της Κρήτης. Η περιγραφή του Μιχ. Παπαδάκη για το χώρο ισχύει ακόμα : «Το τοπίο είναι πολύ υποβλητικό. Καθώς ο ορίζοντας είναι κλειστός από όλες τις μεριές, οι μυρωδιές της σφακομηλιάς, της θρύμπης, του θύμου, του ασπαλάθου ,του σχίνου, του αλαδάνου, και του δικτάμου δεν αφήνουν περιθώριο για άλλες, η βασιλεία του πρασίνου απόλυτη και το αίσθημα της μονώσεως ακατανίκητο, περνούν σε δεύτερη σημασία όλες οι ανθρώπινες αισθήσεις και την ψυχή του επισκέπτη κατακλύζει το όραμα του υπερφυσικού, του μυστηρίου, του υπερκόσμου.
ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ Η μυστηριώδης Οξά:
Ο τόπος με τις αμέτρητες δεξαμενές Σαν αγναντεύει κανείς από την πολύβουη Ελούντα δυτικά, βλέπει ένα μεγάλο βουνό, την Οξά, πέτρινο αυχένα απόκρημνο να στέκεται με πολλή πρηφάνια και ν’ αγναντεύει τον κόλπο. Πάνω από τα τελευταία σπίτια του χωριού, η πλαγιά αυτού του βράχου τραβά ολόρθη και δεν μπορεί να ανέβει από εκεί άνθρωπος. Ο επισκέπτης αντικρίζει εδώ πάνω ένα φαινόμενο μοναδικό: σε έκταση λίγων δεκάδων στρεμμάτων, πάνω στο βραχώδη αυχένα να υπάρχει μεγάλη πυκνότητα δεξαμενών νερού! Πολλές απ’ αυτές είναι θολωτές για να διατηρείται η ποιότητα του νερού, εξ ολοκλήρου χτισμένες πάνω από την επιφάνεια του εδάφους και έχουν το μέγεθος μεγάλου δωματίου. Γύρω τους υπάρχουν διαμορφωμένοι νεροχύτες που οδηγούν το νερό της ροχής σε μικρότερες δεξαμενές καθίζησης ώστε το νερό να φτάνει στις στέρνες και να αποθηκεύεται καθαρό από φερτές ύλες. Παντού, όπου πατήσεις το πόδι σου, υπάρχουν και άλλες μικρότερες στέρνες, υπόγειες ή υπέργειες, διαφόρων μεγεθών και τύπων, χτισμένες με μίγμα ασβέστη και χαλιιού.
ΠΑΝΑΡΧΑΙΟ ΕΘΙΜΟ Οι απαρχές:
Οι προσφορά των πρώτων καρπών στους θεούς Έθιμο αγροτικό, γνωστό στην Κρήτη, καθώς και σε πολλά άλλα μέρη, αλλά και νόμιμο εκκλησιαστικό, αποτελεί η ευλογία, με ειδική ευχή, των πώτων σταφυλιών της χρονιάς την ημέρα της εορτής του «Αφέντη Χριστού» (Μεταμόρφωση του Σωτήρος, 6 Αυγούστου). Παρά τον έντονο χριστιανικό χαρακτήρα του εθίμου, είναι προφανές ότι σ αυτό διασώζεται και συνεχίζεται η αρχαία συνήθεια των απαρχών, της προσφοράς δηλαδή των πρώτων καρπών στους θεούς, προσφοράς ευχαριστήριας για ό,τι αυτοί έδωσαν στους θνητούς, αλλά και προσφοράς ικετήριας για την εξασφάλιση και πάλι της ευετηρίας, της καλοχρονιάς, όπως εκφραζόταν στην ιστορική αρχαιότητα ως συγκροτημένη λατρευτική εκδήλωση με: τα Θαργήλια, τα Θαλύσια και τα Πανόψια.
ΕΝΑΣ ΥΠΕΡΟΧΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ Με σφυρί & αμόνι:
Ένας ξεχωριστός Κρητικός και καλλιτέχνης Ο Μανώλης Χαρούλης γεννήθηκε στα Έξω Λακώνια του Μεραμπέλλου το 1957. Η μακρόχρονη συνεργασία του με την ΚΔ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων ήταν το πρώτο έναυσμα για να ασχοληθεί με την γλυπτική, αρχικά χαράζοντας μορφές σε βότσαλα και αργότερα φτιάχνοντας έργα από σιδερόπετρα. Τα τελευταία χρόνια, μ’ εμμονή και αφοσίωση, δουλεύει και επεξεργάζεται μια πανάρχαια διαδικασία γραφής: σκύβοντας πάνω στην εικαστική επιφάνεια, αναδεικνύει τον πλούτο των υλικών και αφηγηματικών στοιχείων που συνθέτουν το πανάρχαιο παραμύθι της γλυπτικής και της ζωγραφικής. Έργα του κοσμούν σπίτια και δημόσιους χώρους στην Ευρώπη, στην Αυστραλία και στην Αμερική.
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΛΑΣΣΗΣ Χρόνος από χρώμα:
Μορφές μέσα από τη λαϊκή μας παράδοση Ο Αριστείδης Βλάσσης γεννήθηκε το 1947 στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου έζησε και δημιούργησε μέχρι το 1994. Έκτοτε ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Η αυστηρά μελετημένη οργάνωση του χώρου, η ιιαίτερη χρήση του φωτός με ομαλές μεταβάσεις από το ένα επίπεδο στο άλλο καθώς και η ένταξη ανθρώπινων μορφών που ξεπηδούσαν μέσα από τη λαϊκή μας παράδοση, δημιούργησαν το όλως ιδιαίτερο προσωπικό του εικαστικό ιδίωμα. Ο Γ. Τσαρούχης, έγραψε για τη ζωγραφική αυτή πως σε κάνει να ξεχνάς ποια είναι η περιοχή της ζωγραφικής και ποια της ποίησης.
Διαβάστε επίσης:
ΜΑΡΑΘΟΣ ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ Ένα σπήλαιο με ταβέρνα
ΜΑΔΑΡΑ ΣΦΑΚΙΩΝ Γάιδαρος στο αυτοκίνητο
ΠΡΟΦ. ΗΛΙΑΣ Ένας λιτός υπέροχος ναός
Διαβάστε στο εσωτερικό ένθετο ΚΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦH
ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΗ ΓΥΡΗ Ο άνθρωπος τη χρησιμοποιεί σαν συμπλήρωμα της διατροφής του ως πηγή πρωτεϊνών, βιταμινών και μεταλλικών στοχείων. Η γύρη δεν καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες σε βιταμίνη D και γι’ αυτό και μόνο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «τέλεια τροφή». Ο Caillas (1958) αναφέρει ότι σύμφωνα με εργασίες Ρώσων επιστημόνων, η γύρη περιέχει και ποσότητες ρουτίνης, γνωστής ως βιταμίνης R, η οποία αυξάνει την αντίστση των τριχοειδών αγγείων και προφυλάσσει έτσι τον οργανισμό από εγκεφαλικές αιμορραγίες και μειώνει το χρόνο πήξης του αίματος. Επίσης δυναμώνει τις συστολές της καρδιάς και επιβραδύνει το ρυθμό τους.
ΠΑΞΙΜΑΔΙ ΣΤΟ ΑΜΑΡΙ Το παξιμάδι ονομαζόταν στην αρχαιότητα δίπυρος ή διπυρίτης άρτος, εξαιτίας της διαδικασίας παρασκευής του. Είναι διπλοψημένο ψωμί, μπαίνει στο φούρνο δύο φορές. Την ονομασία του, όμως, την οφείλει σε ένα διάσημο συγγραφέα του αρχαίου κόσμου, τον Πάξαμο. Η Βισταγή Αμαρίου είναι ένα καλοδιατηρημένο γραφικό ορεινό ωριό με αυθεντικούς, καλόκαρδους και φιλόξενους κατοίκους. Ένα χωριό με άρωμα& παλιάς Κρήτης, που ευτύχησε να μην& αξιοποιηθεί τουριστικά! Παρακολουθήσαμε την κ. Ελένη Φουρτίνη κατά τη διαδικασία παρασκευής παξιμαδιού για τις ανάγκες της οικογένειάς της.
ΓΕΥΣΕΙΣ ΚΡΗΤΙΚΕΣ Σουπιές πιλάφι Χταπόδι κρασάτο Αθερίνα με αυγά Μπαρμπούνια πλακί με λεμόνι και πράσινες ελιές Κάπαρη στο ξύδι
