Σαν Έλληνες και Χριστιανοί Ορθόδοξοι μέσα από τις παραδόσεις μας τιμούμε τους νεκρούς μας. Κάνουμε τα μνημόσυνα τους, ανάβουμε τα καντηλάκια τους και στην Κρήτη τηρούμε και τα «συναπαντήματά τους». Κι όμως τους αγωνιστές που δώσανε την ζωή τους για την λεφτεριά μας,
όχι μόνο δεν τους κάνουμε μνημόσυνα, αλλά το όνομά τους έχει χαθεί στην πορεία του χρόνου, λες και δεν υπήρξαν ποτέ…. Λυπηρό…
Το ανακάλυψα και εγώ μαζί με τον Γερμανό καθηγητή Stephan Mc Neal στην έρευνα του για τους αγωνιστές του δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου και τους φονευθέντες συμπατριώτες μας από τους Γερμανούς.
Ο Στέφαν ιστορικός και καθηγητής με ειδικότητα στα εγκλήματα πολέμου ξεκίνησε την έρευνα του από το Λίντετσε της Τσεχίας και πραγματοποίησε 3000 χλμ μέχρι το Δίστομο για να καταγράψει τα θύματα του ναζισμού. Αφού επισκέφτηκε για αυτό τον σκοπό Τσεχία, Πολωνία, Ιταλία, όταν ανακάλυψε ότι η ημερομηνία του ολοκαυτώματος του Λίντετσε ήταν 10 Ιουνίου 1941 και του Διστόμου 10 Ιουνίου 1944 ξεκίνησε μια πορεία «Ειρήνης» και « Δικαιοσύνης» όπως την ονόμασε για να αποδοθεί δικαιοσύνη και φυσικά οι ανάλογες αποζημιώσεις στα 400.000 σπίτια που καταστράφηκαν, στα 1000 σχολεία, στις 500.000 εκκλησίες και στους χιλιάδες φονευθέντες στην Ελλάδα.
Παρόλη την κακή του υγεία και οικονομική κατάσταση, αποφάσισε να επισκεφθεί και να καταγράψει τα θύματα του πολέμου και τις θηριωδίες των Γερμανών και στην Κρήτη.
΄Ετσι πριν από 5 μήνες περίπου ξεκίνησε από τα Χανιά καταγράφοντας χωριό-χωριό τα μαρτυρικά χωριά, αλλά και τους νεκρούς του πολέμου, τα παιδιά που δολοφονήθηκαν, τις γυναίκες που βιάστηκαν και σφάχτηκαν.
Χωριό με χωριό έφθασε στη Λάστρο και με την βοήθεια του Πολιτιστικού Συλλόγου Λάστρου και του Στέλιου Σακαδάκη κατέγραψε τα θύματα και τις ιστορίες του χωριού. Από εκεί στην Σφάκα όπου τον παρέλαβα σαν Πολιτιστικός Σύλλογός Σφάκας. Μου ανέφερε ότι αποφάσισε συγκεκριμένα να επισκεφτεί το Λασίθι, παρόλο που δεν υπάρχει εκ μέρους της πολιτείας πλέον καμία οικονομική βοήθεια, γιατί δεν υπάρχουν καταγραφές και αυτό ήταν απορίας άξιο και ο ίδιος δεν μπορούσε να καταλάβει τους λόγους και σκέφτηκε ότι θα ήταν κρίμα να μείνει το Λασίθι εκτός της καταγραφής στο βιβλίο που ετοιμάζει. Η μόνη εξήγηση που θα μπορούσα να δώσει ήταν ότι επειδή δεν υπήρξαν ολοκαυτώματα και οι επικυρίαρχοι εδώ ήταν οι Ιταλοί, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Κρήτη, οι καταστάσεις ήταν ομαλότερες. Ωστόσο όταν αρχίσαμε σε κάθε χωριό να καταγράφουμε νεκρούς και συλληφθέντες αναφέρθηκαν πάρα πολλά περιστατικά που θυμόντουσαν οι χωριανοί για ανθρώπους που βασανίστηκαν και έδωσαν την ζωή τους για την πατρίδα.
Τρανό παράδειγμα ο Ηγούμενος του Τοπλού από την Σφάκα
« Γεννάδιος» ο κατά κόσμο Γεώργιος Συλλιγνάκης και με τιμή λέω και θείος του παππού μου, ο οποίος είχε τον ασύρματο στην Μονή και από προδοσία τους ανακάλυψαν και εκείνος παρέμεινε στην Μονή, ενώ φυγάδευσε Εγγλέζους και ΄Ελληνες στο Κάϊρο και οδηγήθηκε από τους Γερμανούς μαζί με άλλους στην Αγυά Χανίων, όπου μετά από βασανιστήρια τον δολοφόνησαν στις 21 Αυγούστου 1944. Ο αδελφός του Λάμπρος βασανίστηκε σκληρά στην Αγυά και πέθανε πολύ νέος λόγω των σοβαρών ψυχικών και σωματικών βλαβών και ο άλλος του αδελφός Στεφανογιάννης τριγύρναγε σαν το αγρίμι στο βουνό, μέχρι την απελευθέρωση. Με μεγάλη υπερηφάνεια ο σύλλογος έχει στήσει το μνημείο με τους πεσόντες στο έμπα του χωριού.
Ιστορικά ντοκουμέντα καταγράψαμε στην Τουρλωτή, Μέσα και Έξω Μουλιανά. Μια συγκινητική όσο πικρή καταγραφή είναι για τον Ιταλό Κωνσταντίνο Λεντίτσια, γιατρό που βοηθούσε τους χωριανούς μας σε όλα τα χωριά και από προδοσία τον εκτέλεσαν και αυτόν οι Γερμανοί.
΄Όμως το πρώτο πράγμα που ζητούσαμε σε κάθε χωριό ήταν το μνημείο των πεσόντων. Που έχουν καταγραφεί τα ονόματα των ηρώων μας, ώστε να μείνουν αθάνατα στην ιστορία και οι επόμενες γενιές να παραδειγματίζονται από την γενναιότητα τους και να μην δειλιάζουν μπροστά στην πρώτη κακοτυχία;;;
Μου ανέφερε ότι σε μερικά από τα χωριά που μέχρι τώρα επισκέφθηκε δεν έχει στηθεί μνημείο με τα ονόματα των αγωνιστών τους, ενώ εκείνος από τις διηγήσεις των εκεί χωριανών έχει καταγράψει ολόκληρη λίστα ονομάτων. Μεγάλη έκπληξη του προξένησε ότι στη Σητεία δεν έχει μνημείο με τα ονόματα των Στειακών αγωνιστών, παρά μονάχα μνημείο αφιερωμένο στον άγνωστο στρατιώτη.
Το ερώτημα είναι. Αυτό συμβαίνει από αμέλεια των όσων δημοτικών ή κοινοτικών υπευθύνων πέρασαν από τον τόπο ή ήταν μια σιωπηρή συνενοχή;;; Είμαστε όλοι μια «χαρούμενη ευρωπαϊκή οικογένεια» και δεν πρέπει να ενοχλούμε με τα μνημεία μας ίσως;;;;
Αν είναι έτσι, με ενημέρωσε ότι στην Αυστρία και Γερμανία σε κάθε χωριό υπάρχει μνημείο με τους νεκρούς στρατιώτες, που και εκείνοι έδωσαν την ζωή τους, και όχι βέβαια για την ελευθερία της πατρίδας, μια και εκείνοι ήταν οι επιτιθέμενοι. Ο Στέφαν συνέχισε την διαδρομή του στα ιστορικά δύσβατα μονοπάτια του τόπου μας από το χωριό της Πραισού με οδηγό τον Νίκο Κοκκινάκη, με την επιθυμία να συνεχίσει την καταγραφή του σε όλο τον νομό.
Το μνημείο των συμπατριωτών μας είναι η ιστορία μας, είναι ο σεβασμός στους νεκρούς μας, είναι ο πολιτισμός του ήθους και της αξιοπρέπειας αυτής της χώρας. ΄Εχουμε όμως ατομική και συλλογική ευθύνη να ζητάμε από τους εκλεγμένους ταγούς μας να τηρούν ευλαβικά την ιστορική εξέλιξη αυτού του τόπου, γιατί μόνο έτσι αυτή η χώρα θα έχει ιστορική συνέχεια για να μην ξαναχρειαστεί ίσως να ζήσει τέτοιες μαρτυρικές στιγμές.
Δέσποινα Κουρουπάκη
Αντ/δρος Πολ. Συλλόγου Σφάκας
