Πεζοπορία στα Λευκά Όρη και διάσχιση του φαραγγιού της Σαμαριάς απόλαυσαν τα μέλη και φίλοι του Ορειβατικού Συλλόγου Αγίου Νικόλαου τo Σαββατοκύριακο 9 & 10 Ιουλίου. Ξεκινήσαμε την εκδρομή μας ‘θαλασσινά’, με μια δίωρη στάση στο γνωστό τουριστικό θέρετρο της Γεωργιούπολης, ανάμεσα στα Χανιά και το Ρέθυμνο. Η παραθαλάσσια κωμόπολη, χτισμένη μέσα σε μια καταπράσινη πεδιάδα και με ατελείωτη αμμουδερή παραλία μας υποδέχτηκε φιλόξενη αλλά με τρικυμισμένη θάλασσα. Το περπάτημα προς το παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται μέσα στη θάλασσα, αποδείχτηκε …φουρτουνιασμένη περιπέτεια για όσους το δοκίμασαν.
Αγριεμένα κύματα έλουζαν και από τις δυο μεριές το στενό δρομάκι που έχει φτιαχτεί μέσα στο νερό από μεγάλους βράχους και οδηγεί στο κάτασπρο ξωκλήσι. Ακριβώς η αντίθετη εικόνας της απόλυτης γαλήνης στο φαρδύ ποτάμι του Αλμυρού με τις καταπράσινες όχθες, που ήρεμα κυλούσε τα νερά του κάτω από το μακρύ γεφύρι.
Μετά από κάμποσα χιλιόμετρα στην εθνική οδό, συνεχίσαμε διασχίζοντας κάθετα τον νομό Χανίων προς το ξακουστό οροπέδιο του Ομαλού, που έχει συνδεθεί με πολλά ιστορικά γεγονότα και υπήρξε κρησφύγετο επαναστατών σε κάθε ιστορική περίοδο της Κρήτης. Αφού τακτοποιηθήκαμε στο ξενοδοχείο μας μετά από ολιγόωρη ανάπαυση, επιβιβαστήκαμε και πάλι στο λεωφορείο, για να μεταφερθούμε στο Ξυλόσκαλο, αφετηρία της απογευματινής μας πεζοπορίας στα Λευκά Όρη. Ακολουθήσαμε απότομη ανηφορική ελικοειδή πορεία, πάνω σε σηματοδοτημένο πεζοπορικό μονοπάτι Ε4. Τριγύρω μας αγέρωχες φιγούρες αιωνόβιων δέντρων με στρουφιγμένους από τους δυνατούς ανέμους κορμούς, γαντζωμένα με βαθιές ρίζες πάνω στο βραχώδες έδαφος, αληθινά γλυπτά της φύσης αφιερωμένα στον αγώνα της επιβίωσης.
Θαυμάζουμε από ψηλά το φαράγγι της Σαμαριάς που απλώνεται δασωμένο και καταπράσινο ανάμεσα στις άγριες ψηλές βουνοκορφές που το περιτριγυρίζουν. Από πάνω μας δεσπόζει το όρος Γκίγκιλος, με τις κατακόρυφες απρόσιτες βραχώδεις πλαγιές του, θρόνος του Κρητογένη Δία, σύμφωνα με την αρχαιοελληνική παράδοση. Με τους αρμονικούς ήχους των κουδουνιών των αγριοκάτσικων να μας συνοδεύουν, συνεχίζουμε πάντα ανηφορικά στο μονοπάτι που οδηγεί στην κορυφή του γκρίζου βουνού. Σε υψόμετρο 1400μ συναντούμε ένα εξωπραγματικό σκηνικό με πρωταγωνιστές τους βράχους που έχουν σμιλέψει μια πέτρινη ‘αψίδα’ με ρομβοειδές άνοιγμα.
Μια πέτρινη φυσική καμάρα, με έντονες αντιθέσεις σκιάς και φωτός, όρθιους μυτερούς βράχους, στενά περάσματα σαν συμπληγάδες πέτρες, μικρές σπηλιές και πέτρινες κολώνες που κρέμονται στην άκρη του γκρεμού, που αναπόφευκτα προκαλεί σε όλους μας δέος! Θαυμάζουμε το καταπληκτικό δημιούργημα της φύσης και συνεχίζουμε με στόχο την πηγή Λιανοσέλι, στην βάση της μεγαλύτερης χαλασιάς (σάρα) της Κρήτης. Όμως το μονοπάτι σε ένα μεγάλο τμήμα του έχει καταστραφεί και είναι αδιάβατο και επικίνδυνο. Αναγκαστικά επιστρέφουμε χωρίς να πιούμε από το παγωμένο νερό της πηγής, όπου σύμφωνα με την παράδοση δροσίζονταν ο Δίας. Η επιστροφή μας αποζημιώνει με την μαγευτική θέα την γλυκιά ώρα του δειλινού στο οροπέδιο του Ομαλού, ένα από τα μεγαλύτερα οροπέδια της Κρήτης.
Απολαμβάνουμε τη νυχτερινή καλοκαιρινή δροσιά και γευστικές χανιώτικες παραδοσιακές συνταγές στις τοπικές ταβέρνες και νωρίς το πρωί της Κυριακής βρισκόμαστε και πάλι στο Ξυλόσκαλο, με στόχο να διασχίσουμε το φαράγγι της Σαμαριάς, το διασημότερο πεζοπορικό φαράγγι της Ευρώπης, τμήμα του Ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4.
Το φαράγγι δημιουργήθηκε από το ποτάμι που ρέει ανάμεσα στα Λευκά Όρη και το Βουνό Βολακιάς, ξεκινά από υψόμετρο 1227μ. έχει μήκος 13 χλμ (+ 3χλμ μέχρι την παραλία) και το πλάτος του κυμαίνεται από 150 εως 3 μέτρα. Το όνομα ‘Σαμαριά’ προέρχεται από το εγκαταλελειμμένο σήμερα χωριό της Σαμαριάς, που με τη σειρά του οφείλει το όνομα του στο παλιό ξωκλήσι της Οσίας Μαρίας που βρίσκεται μέσα στο φαράγγι. ΄Εχει ανακηρυχτεί μνημείο φυσικής ομορφιάς από το Συμβούλιο της Ευρώπης και χαρακτηρίστηκε εθνικός δρυμός το 1962, με έκταση 4.850 εκτάρια. Λειτουργεί σαν καταφύγιο για τον απειλούμενο κρητικό αίγαγρο (κρι-κρι), φιλοξενεί πολλά σπάνια ενδημικά είδη πανίδας και χλωρίδας και γενικά προστατεύει τα ιδιόμορφα στοιχεία που συνθέτουν την φυσική και πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αξιοποιηθεί τουριστικά και πολυάριθμοι επισκέπτες από όλα τα μέρη της γης διασχίζουν το φαράγγι κάθε χρόνο (2.000 άτομα κατά μέσο όρο τα προηγούμενα χρόνια, αλλά μόνο 600 άτομα τη φετινή χρονιά).
Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου, μέσα στο φαράγγι
Η κατάβαση ξεκινά από το ‘Ξυλόσκαλο’ (όνομα που οφείλεται στις ξύλινες σκάλες που υπήρχαν παλιότερα), ενώ σήμερα διευκολύνεται από βαθμιδωτές σκάλες κατασκευασμένες από πέτρινες πλάκες και προστατευτικό ξύλινο στηθαίο. Το έδαφος είναι ιδιαίτερα επικλινές στην αρχή, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο τμήμα της υψομετρικής διαφοράς καλύπτεται στα πρώτα 3χλμ. της διαδρομής. Επίσης για την εξυπηρέτηση και ασφάλεια των επισκεπτών λειτουργούν πυροσβεστικοί σταθμοί και 8 σταθμοί ανάπαυσης, που διαθέτουν τουαλέτες, χώρους ξεκούρασης και πέτρινες βρύσες με δροσερό πόσιμο νερό. Ακόμη και …μουλάρια έχουν ‘επιστρατευτεί’ για να βοηθήσουν σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Η διάσχιση του φαραγγιού απαιτεί 4-7 ώρες, ανάλογα με το ρυθμό βαδίσματος και τις στάσεις. Αρχικά η πολυκοσμία σου δίνει την εντύπωση ότι βρίσκεσαι σε πολυσύχναστο δρόμο μεγαλούπολης, σταδιακά όμως οι συνοδοιπόροι λιγοστεύουν και μπορείς ανεμπόδιστα να χορτάσεις την μοναδική ομορφιά του τοπίου. Από τα πρώτα μέτρα της διαδρομής, περισσότερο και από τα θεόρατα βουνά που υψώνονται επιβλητικά, εντυπωσιάζουν τα πανύψηλα ορθόκορμα πεύκα, με τους χοντρούς ολόισιους κορμούς. Σπάνια ποικιλία πεύκου, που κυριολεκτικά έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, καθώς οι στιβαροί κορμοί τους χρησιμοποιήθηκαν από τους Μινωίτες για κατάρτια στα πλοία τους.
Το κατηφορικό μονοπάτι εντυπωσιάζει καθώς κατεβαίνεις βαθιά μέσα στο φαράγγι, μέχρι να συναντήσεις την κοίτη του ποταμού. Ανακαλύπτεις ένα συνεχώς εναλλασσόμενο τοπίο, με πηγές, τεράστιες στρογγυλεμένες πέτρες στην κοίτη του χείμαρρου, και πολλά δέντρα, πλατάνια, πεύκα, κυπαρίσσια. Το σκηνικό διανθίζεται από δέντρα, θάμνους και ανθισμένα σπάνια φυτά που έχουν σκαρφαλώσει στους πιο απόκρημνους βράχους, ενώ οι τυχεροί επισκέπτες ίσως καταφέρουν να πλησιάσουν (με δόλωμα μερικά πράσινα φύλλα) ένα περήφανο κρι-κρι. Μάρτυρες των χιλιάδων επισκεπτών που έχουν διασχίσει το φαράγγι οι εκατοντάδες πέτρες που ισορροπούν σε αλλόκοτους σχηματισμούς πάνω σε βράχια και κορμούς δέντρων (καθώς μια ορειβατική ‘παράδοση’ επιμένει πως η μυστική ευχή σου πραγματοποιείται αν καταφέρεις να προσθέσεις και εσύ το δικό σου λιθαράκι). Παρόμοιο ‘έθιμο’ και τα δεκάδες μικρά και μεγάλα ξύλα που έχουν προσεκτικά σφηνωθεί κάτω από τεράστιους βράχους δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι τους στηρίζουν!
Μετά την μικρή πετρόκτιστη εκκλησία του Αγίου Νικολάου που είναι περιστοιχισμένη από τεράστια κυπαρίσσια, το πέρασμα αρχίζει να στενεύει και μετά από 3,5 περίπου χλμ συναντάς τον ακατοίκητο οικισμό της Σαμαριάς, που σήμερα λειτουργεί σαν κύριος ανάπαυσης και σταθμός Πρώτων Βοηθειών.
Στο μεγαλύτερο τμήμα της διαδρομής μας συνοδεύει το κελάρυσμα του νερού που τρέχει γάργαρο στην κοίτη του χείμαρρου και μας αναγκάζει πολλές φορές να πατήσουμε πάνω σε πέτρες ή να διασχίσουμε μικρά και μεγάλα ξύλινα γεφυράκια για να το αποφύγουμε. Ασταμάτητο το εκκωφαντικό τραγούδι από αμέτρητα αθέατα τζιτζίκια που καταφέρνουν να σκεπάσουν σχεδόν κάθε άλλο ήχο!
Συνεχίζοντας οι βράχοι στα πρανή γίνονται λείοι και με πολύχρωμες ραβδώσεις, αποκαλύπτοντας την πολύχρονη γεωλογική ιστορίας τους. Αφού προσπεράσεις το εκκλησάκι του Χριστού, βρίσκεσαι στο πιο εντυπωσιακό και πολυφωτογραφημένο σημείο του φαραγγιού, τις διάσημες Σιδερόπορτες ή Πόρτες. Είναι το πιο στενό σημείο του φαραγγιού, με την απόσταση των δυο πλευρών να φτάνει μόλις τα 3 μέτρα, ενώ τα κατακόρυφα τοιχώματα ορθώνονται επιβλητικά σε ύψος 300μ. αφήνοντας μια λεπτή μόλις λωρίδα γαλανού ουρανού να διακρίνεται. Μετά τις ‘Πόρτες’ το τοπίο γίνεται ηπιότερο, η κοίτη αρχίζει να πλαταίνει ενώ δύο παράλληλα γεφυράκια δίνουν καινούρια αφορμή για στάση και φωτογράφιση. Η χλωρίδα έχει πλέον αλλάξει και τα πολύχρονα πεύκα της κορυφής παραχωρούν τη θέση τους σε μικρά πευκάκια και ανθισμένες πικροδάφνες. Στην έξοδο γίνεται για λόγους ασφάλειας έλεγχος των εισιτηρίων και αφού περάσεις ανάμεσα από μικρά καφενεία που προσφέρουν στους κουρασμένους επισκέπτες δροσιστικά ποτά, συναντάς καλλιεργημένα χωράφια και το παλιό χωριό της Αγίας Ρουμέλης (εγκαταλείφθηκε λόγω πλημμύρας) με πολλά γκρεμισμένα σπίτια, απομεινάρια μιας ζωής αλλοτινών καιρών.
Η διαδρομή συνεχίζεται κατηφορικά με πεζοπορία πάνω σε τσιμεντένιο δρόμο ή με επιβίβαση στο μικρό λεωφορείο που σε μερικά λεπτά σε αφήνει στη ‘νέα’ Αγία Ρουμέλη, το χωριό που αναπτύχθηκε τις τελευταίες δεκαετίες λόγω του τουρισμού. Η γραφική παραλία με τα καυτά σκουρόχρωμα λεπτά χαλίκια και το αξεπέραστο γαλάζιο του Λυβικού τραβά σαν μαγνήτης τους επισκέπτες για μια δροσερή βουτιά. Μετά από την πολύωρη πεζοπορία και αρκετές ώρες κάτω από τον καυτό μεσημεριανό ήλιο, το μπάνιο στη βαθυγάλανη θάλασσα του Νότου αποκτά πραγματικά …ιαματικές ιδιότητες.
Το απόγευμα αναχωρούμε με το καραβάκι για την Χώρα Σφακίων, απολαμβάνοντας μια υπέροχη διαδρομή στα νότια παράλια της Κρήτης, με τους σκουρόχρωμους ορεινούς όγκους να μοιάζουν στολισμένοι πότε από κάποιο ταπεινό ξωκλήσι χωμένο στο βράχο, πότε με φιδογυριστούς χωματόδρομους. Ξεχωρίζουμε το βαθύ φαράγγι της Αράδαινας που μοιάζει να κόβει σαν μαχαιριά τα άγρια βουνά και φτάνουμε στο απάνεμο λιμάνι στο Λουτρό. Ένας πανέμορφος κατάλευκος οικισμός που αγκαλιάζει αρμονικά τον μικρό κόλπο, από τους ελάχιστους που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια και έχουν διαμορφώσει δική τους ταυτότητα και αρχιτεκτονικό στυλ. Συνεχίζουμε και αποβιβαζόμαστε στο πολύβουο λιμάνι της Χώρας, επιβιβαζόμαστε στο λεωφορείο και ανηφορίζουμε τον όλο απότομες στροφές δρόμο, που όμως προσφέρει ανεμπόδιστη θέα στο Λυβικό και στο άδεντρο τοπίο της περιοχής. Καμαρώνουμε το πανέμορφο μικρό οροπέδιο της Ασκύφου με τα καρπερά χωράφια και προχωρούμε προς την εθνική οδό για να καταλήξουμε αργά το βράδυ στον Άγιο Νικόλαο. Κουρασμένοι αλλά και γεμάτοι εικόνες και εμπειρίες που σίγουρα δεν θα εξαφανιστούν την επόμενη μέρα, όπως η κούραση…
Πολλές φωτογραφίες και video στο blog (pezopories.blogspot.gr) και στη σελίδα του Συλλόγου στο facebook.
