Η Περιφέρεια Κρήτης ανέθεσε στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πολυτεχνείου Κρήτης δύο προγράμματα με στόχο τον εντοπισμό κατάλληλων θέσεων για δημιουργία κεντρικής Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΟΕΔΑ) και τη διαμόρφωση του βέλτιστου σχεδίου μεταφοράς των απορριμμάτων στις θέσεις αυτές. Η μελέτη του προγράμματος έγινε με χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Κρήτης 2000-2006, Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, και τη Δευτέρα (9/6), σε ημερίδα που διοργάνωσε η Περιφέρεια σε ξενοδοχείο στο Ηράκλειο παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα από τον υπεύθυνο των προγραμμάτων αυτών, Καθηγητή κ. Αλέξανδρο Οικονομόπουλο.
Είχαμε δεσμευτεί όλοι τόνισε ο κ. Τσόκας ότι θα σεβαστούμε την επιστημονική δουλειά που γίνεται. Έγινε προσπάθεια από όλες τις πλευρές που ενεπλάκησαν και κανένας μα κανένας δεν είπε ούτε μια κουβέντα στον καθηγητή. Αφήσαμε το Πολυτεχνείο να λειτουργήσει αυτόνομα και με τους δικούς του όρους. Και σήμερα είμαστε εδώ για να ακούσουμε και να καταλήξουμε στις πρώτες απόψεις. Σε δεύτερο επίπεδο ένα Περιφερειακό Συμβούλιο θα πρέπει να πάρει την συγκεκριμένη απόφαση.
Όπως εξήγησε ο κ. Οικονομόπουλος, η διαδικασία, που εφαρμόζεται μέχρι σήμερα στη χώρα μας για την εύρεση μιας θέσης για ίδρυση ΟΕΔΑ βασίζεται στην επιλογή δύο ή περισσότερων υποψήφιων θέσεων με ιδιαίτερα χαλαρές απαιτήσεις και ολοκληρώνεται με τη συγκριτική αξιολόγηση των θέσεων αυτών για επιλογή της καταλληλότερης. Η διαδικασία αυτή θεσμοθετήθηκε το 1997 με την ΚΥΑ 114218. Η εφαρμογή της μεθοδολογίας αυτής έχει δημιουργήσει προβλήματα σε πολλές περιοχές της χώρας μας.
Για την αποφυγή των παραπάνω προβλημάτων, εφαρμόστηκε από το Πολυτεχνείο Κρήτης μια νέα ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία υπερκαλύπτει τις απαιτήσεις της νομοθεσίας και περιλαμβάνει τα ακόλουθα τρία διακριτά στάδια:
1. Έρευνα του συνόλου της περιοχής μελέτης με χρήση ψηφιακών στοιχείων και GIS (Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών), για τον αρχικό εντοπισμό θέσεων, οι οποίες πληρούν, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, όλα τα αναγκαία γεωλογικά, υδρολογικά, περιβαλλοντικά, χωροταξικά και γενικά κριτήρια καταλληλότητας. Επιλογή από τις θέσεις αυτές αυτών που δεν παρουσιάζουν προβλήματα, μετά από επιτόπιες αναγνωριστικές επισκέψεις, και προσεκτική αξιολόγηση καθεμιάς από τις εναπομένουσες θέσεις ως προς τις οχλήσεις που είναι δυνατόν να δημιουργήσουν στην ευρύτερη περιοχή τους, έτσι ώστε να επιλεγούν οι άριστες εξ αυτών. Από την έρευνα του Πολυτεχνείου Κρήτης με χρήση GIS προεπιλέχθηκαν 24 θέσεις, 5 στο Νομό Ρεθύμνης, 18 στο Νομό Ηρακλείου και 1 στο Νομό Λασιθίου. Από τις επιτόπιες επισκέψεις προέκυψε ότι 11 από αυτές τις θέσεις δεν πληρούν όλα τα κριτήρια και αποκλείστηκαν. Από την εν συνεχεία αξιολόγηση των 13 θέσεων που απέμειναν ως προς τις οχλήσεις απέμειναν 4 ιδιαίτερα κατάλληλες θέσεις, 1 στο Ρέθυμνο και 3 στο Ηράκλειο (βλέπε χάρτη), οι οποίες και προτείνονται στην τοπική αυτοδιοίκηση για να κάνει την επιλογή της.
2. Εναλλακτικό σχεδιασμό του συστήματος μεταφοράς για κάθε μια από τις τρεις υποψήφιες θέσεις ΟΕΔΑ που προκύπτουν από το παραπάνω έργο. Ο σχεδιασμός αυτός ελαχιστοποιεί το συνολικό ετήσιο κόστος κεφαλαίου και λειτουργίας και παρέχει αναλυτική εκτίμηση του κόστους μεταφοράς, ανά ΟΤΑ και συνολικά, που αντιστοιχεί σε κάθε υποψήφια θέση ΟΕΔΑ. Από το σχεδιασμό αυτό προέκυψε ότι ο Νομός Χανίων μπορεί να εξυπηρετηθεί από ένα κεντρικό Σταθμό Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων, ενώ για την περιοχή των Νομών Ρεθύμνης Ηρακλείου και Λασιθίου (εξαιρουμένης της διαχειριστικής ενότητας των δήμων Σητείας, Ιτάνου, Λεύκης και Μακρύ Γιαλού) απαιτείται η δημιουργία 7 ή 8 ΣΜΑ (ανάλογα με την επιλογή της ΟΕΔΑ), συμπεριλαμβανομένων του υφιστάμενου ΣΜΑ του δήμου Ηρακλείου και του υπό δημιουργία ΣΜΑ του δήμου Ιεράπετρας. Η Επιλογή της θέσης για δημιουργία της κεντρικής ΟΕΔΑ επηρεάζει σημαντικά το συνολικό κόστος μεταφοράς, καθώς και το κόστος που θα επιβαρύνει κάθε ΟΤΑ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης οι διαφοροποιήσεις του συνολικού κόστους, αλλά και του κόστους των δύο μεγαλύτερων δήμων, Ηρακλείου και Ρεθύμνου, δίνονται στα διαγράμματα που ακολουθούν.
3. Την επιλογή της προτιμότερης από τις υποψήφιες θέσεις ΟΕΔΑ από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με βάση τα τεχνικά και οικονομικά στοιχεία που προκύπτουν από τα παραπάνω δυο προγράμματα. Οι ΟΤΑ καλούνται έτσι να συνεκτιμήσουν, μέσα από συναινετικές διαδικασίες, θέματα τεχνικά, οικονομικά και κοινωνικά και να διαπραγματευθούν ανταποδοτικά οφέλη, έχοντας γνώση όλων των τεχνικών και ιδιαίτερα των οικονομικών παραμέτρων που συνεπάγεται κάθε εναλλακτική επιλογή τους.
