Σημαντικά ευρήματα μιας ακόμα ανασκαφής έρχονται να προστεθούν στον μεγάλο αρχαιολογικό πλούτο της Ιεράπετρας. Μινωικό κτίριο, χρονολογούμενο μεταξύ 1.600 και 1.400 π.Χ. έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στη θέση Γαϊδουροφάς, στην Ανατολή Ιεράπετρας σε υψόμετρο 900 μέτρων. Οι πρώτες ενδείξεις, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, αποκαλύπτουν ένα σημαντικό κτίριο, το οποίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως έπαυλη.
Τέτοιες επαύλεις υπάρχουν και σε άλλα μέρη της Κρήτης αλλά έως τώρα έχουν καταγραφεί και ανασκαφεί μόνο σε πεδινές περιοχές σε υψόμετρο έως 400 μέτρα, όπου παραδοσιακά σχετίζονται με την αγροτική καλλιέργεια. Τέτοιο κτίριο (μεγαλιθική οικία) στην ευρύτερη περιοχή, έχει ανασκαφεί το 1900 στη θέση Αύγος στο Καβούσι Ιεράπετρας σε υψόμετρο 400 μέτρων, από την Αμερικανίδα αρχαιολόγο Harriet Boyd. Αντίθετα το κτίριο στην Ανατολή βρίσκεται υψηλότερα, και αποτελεί το δεύτερο υπό ανασκαφή κτίριο σε τόσο μεγάλο υψόμετρο, μετά από εκείνο στη Ζώμινθο στο Ψηλορείτη, σε υψόμετρο 1150 μ., το οποίο ανασκάπτεται τις δύο τελευταίες δεκαετίες από τους Γιάννη και Έφη Σακελλαράκη.
Η ανασκαφή πραγματοποιείται στο πλαίσιο πενταετούς ερευνητικού προγράμματος που υλοποιεί και χρηματοδοτεί το Πανεπιστήμιο Αθηνών, με τη χρηματική στήριξη και συνεργασία ιδρυμάτων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με επικεφαλής τον λέκτορα Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Γιάννη Παπαδάτο, και υποδιευθυντή, τον Γεραπετρίτη αρχαιολόγο Κωστή Χαλικιά, διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης.
Το κτίριο είχε εντοπιστεί για πρώτη φορά από τον Βρετανό αρχαιολόγο Άρθουρ Έβανς, ο οποίος πέρασε από το συγκεκριμένο σημείο το 1898, και σημείωσε στο ημερολόγιο του ότι διαπίστωσε πως στον χώρο -και παρά τις επιχώσεις- υπήρχαν αρχιτεκτονικά στοιχεία που μαρτυρούσαν την παρουσία μινωικού κτιρίου.
Κατά τη φετινή πρώτη ανασκαφική περίοδο διαρκείας έξι εβδομάδων, οι αρχαιολόγοι κατάφεραν να ανασκάψουν, μέχρι το δάπεδο, το εσωτερικό δύο δωματίων. Οι αρχαιολόγοι προσδοκούν η ανασκαφή στο μέλλον να προχωρήσει με ταχύτερους ρυθμούς. Το κτίριο – σύμφωνα με τους αρχαιολόγους- διασώζει όλες τις επιχώσεις του, δεν έχει υποστεί μεταγενέστερη σύληση και το κυριότερο, οι ένοικοι το εγκατέλειψαν μετά την καταστροφή του χωρίς να πάρουν μαζί τους τα αντικείμενα που βρίσκονταν στο εσωτερικό του.
Τα αίτια καταστροφής και οι λόγοι εγκατάλειψης του κτιρίου δεν έχουν αποσαφηνιστεί ακόμα και περαιτέρω στοιχεία αναμένεται να προκύψουν με την πρόοδο της ανασκαφής. «Με αυτή την ανασκαφή προσπαθούμε να καταλάβουμε τη σημασία των βουνών για τη μινωική οικονομία, δηλαδή τους φυσικούς πόρους και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές που εκμεταλλεύονταν οι Μινωίτες σε αυτά τα υψόμετρα, τονίζει ο επικεφαλής της ανασκαφής Γιάννης Παπαδάτος.
«Ο δεύτερος στόχος μας» συνεχίζει ο κ. Παπαδάτος «είναι να αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τι γινόταν στη Μινωική Ιεράπετρα όπου τα στοιχεία είναι ελάχιστα. Παρά τη διαχρονική σημασία της πεδιάδας της Ιεράπετρας, δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα για τη θέση του μινωικού οικισμού, και δεν γνωρίζουμε αν υπήρχε κάποιου είδους διοικητικό ή ακόμα και ανακτορικό κέντρο, όπως αυτά που έχουν ανασκαφεί σε γειτονικές θέσεις, στα Γουρνιά, στο Μακρύ Γιαλό και στο Μύρτο».
Σύντομο βιογραφικό
Ο Γιάννης Παπαδάτος είναι πτυχιούχος Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1994) και διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Sheffield (1999). Έχει εργαστεί ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Sheffield (2001-2002) και ως συμβασιούχος αρχαιολόγος στην ΚΔ’ Εφορεία Αρχαιοτήτων Λασιθίου (2002-2007). Έχει διδάξει στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (2002-2008), και από το 2008 είναι λέκτορας Προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 2002 διευθύνει και συμμετέχει σε χρηματοδοτούμενα ερευνητικά προγράμματα στο πλαίσιο των οποίων διεξάγει ανασκαφές και αρχαιολογικές έρευνες πεδίου στην Ανατολική Κρήτη.
