Οι Ευρωπαϊκές Θάλασσες δε βρίσκονται σε «καλή περιβαλλοντική κατάσταση» σύμφωνα με την έκθεση που δημοσίευσε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή [1]. Η έκθεση παρέχει μια αξιολόγηση της έως τώρα υλοποίησης της Οδηγίας- Πλαισίου για τη Θαλάσσια Στρατηγική (2008/56/ΕΚ) βάσει των στοιχείων που κατέθεσαν τα Κράτη Μέλη στο πλαίσιο των υποχρεώσεών τους στο στάδιο της προετοιμασίας. Υπενθυμίζουμε ότι τα στοιχεία αυτά σχετίζονται με την αρχική αξιολόγηση και τον προσδιορισμό χαρακτηριστικών καλής περιβαλλοντικής κατάστασης των θαλάσσιων υδάτων, καθώς και με τον καθορισμό περιβαλλοντικών στόχων και δεικτών.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, οι επιλογές των Κρατών Μελών ως προς τον ορισμό της «καλής περιβαλλοντικής κατάστασης», αλλά και ως προς τον τρόπο που θα επιτευχθεί αυτός ο στόχος μέχρι το 2020, υπολείπονται φιλοδοξίας, συχνά στερούνται συνέργειας με την υφιστάμενη περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ (όπως για παράδειγμα με την Οδηγία- Πλαίσιο για τα Ύδατα και τις Οδηγίες για τους Οικοτόπους και τα Πτηνά), ενώ παράλληλα δεν είναι αρκούντως συνεκτικές όχι μόνο σε επίπεδο Ένωσης, αλλά ακόμα και μεταξύ γειτονικών χωρών της ίδιας θαλάσσιας περιοχής, κάτι που παρατηρείται και για τη Μεσόγειο.
Συγκεκριμένα για την Ελλάδα [2], η αξιολόγηση αναγνωρίζει ως θετικό βήμα τη θεσμική θωράκιση των περιβαλλοντικών στόχων και δεικτών για τα θαλάσσια ύδατα μέσω της έκδοσης σχετικής Υπουργικής Απόφασης το 2012 (ΦΕΚ 2939/Β/2-11-2012), τη χρήση των απαιτήσεων και των προτύπων της ΕΕ, την κάλυψη και των 10 Παραμέτρων Περιγραφής (Descriptors) για τον προσδιορισμό της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης που αναφέρονται στο Παράρτημα Ι της Οδηγίας- Πλαίσιο, την προσπάθεια να εκτιμηθεί το μέγεθος και οι επιπτώσεις ορισμένων ανθρωπογενών πιέσεων, καθώς και το συστηματικό εντοπισμό της όποιας ανεπάρκειας δεδομένων. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των θαλάσσιων απορριμμάτων, γίνεται αναφορά στην έλλειψη επαρκών στοιχείων για τα απορρίμματα που βρίσκονται στην επιφάνεια της θάλασσας (επιπλέοντα) ή στην στήλη του νερού.
Παρόλα αυτά, σε μια γενικότερη αποτίμηση, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η χώρα μας αδυνατεί να ανταποκριθεί. Μεταξύ άλλων, δεν καταφέρνει να προσδιορίσει με σαφήνεια την έννοια της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης, ποιος είναι δηλαδή ο τελικός στόχος που πρέπει να επιτευχθεί και δεν αξιοποιεί στο βαθμό που θα έπρεπε τα κριτήρια για την καλή περιβαλλοντική κατάσταση που περιλαμβάνονται στη σχετική απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2010 [3]. Παράλληλα, δεν έχουν συμπεριληφθεί στην έκθεση σημαντικά στοιχεία που έχουν προκύψει στο πλαίσιο της Περιφερειακής Σύμβασης για την Προστασία της Μεσογείου (Σύμβασης Βαρκελώνης). Τέλος, δε δρομολογούνται σαφείς μελλοντικές δράσεις για την κάλυψη του ελλείμματος γνώσης παρά μόνο αναφέρεται ασαφώς ότι αυτό θα γίνει στο πλαίσιο εν εξελίξει ή μελλοντικών ερευνητικών προγραμμάτων, χωρίς συγκεκριμένες δεσμεύσεις και χρονοδιαγράμματα.
Όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν [4], για την επίτευξη/ διατήρηση της καλής περιβαλλοντικής κατάστασης των ελληνικών θαλασσών έως το 2020, που είναι και ο στόχος της Οδηγίας 2008/56/ΕΚ, θα πρέπει να υπάρξει τόσο πολιτική βούληση όσο και ουσιαστικός συντονισμός προκειμένου να μην υποβαθμιστεί το συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας, οι θάλασσές μας. Η χάραξη των θαλάσσιων στρατηγικών μπορεί και πρέπει να αποτελέσει βασικό εργαλείο για την προστασία και διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, την αποκατάσταση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, τη στήριξη του νησιωτικού πληθυσμού, την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
[2] Εκθέσεις αξιολόγησης ανά Κράτος Μέλος
