Η αρχαιολογική επιφανειακή έρευνα στην γεωγραφική ενότητα της Πεδιάδας έφερε στο φως περισσότερες από 2000 άγνωστες αρχαιολογικές θέσεις όλων των εποχών, αλλάζοντας έτσι τον αρχαιολογικό και ιστορικό χάρτη της κεντρικής Κρήτης. Η αρχαιολογική επιφανειακή έρευνα στην γεωγραφική ενότητα της Πεδιάδας έφερε στο φως περισσότερες από 2000 άγνωστες αρχαιολογικές θέσεις όλων των εποχών, αλλάζοντας έτσι τον αρχαιολογικό και ιστορικό χάρτη της κεντρικής Κρήτης. Ανάμεσα στις θέσεις που εντοπίστηκαν είναι και ο ανακτορικός χώρος του Γαλατά. Αλλά ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος που ήλθε στο φως μέσα από αυτή την έρευνα είναι η μινωική φρυκτωρία, δηλαδή ο χώρος αποστολής και λήψης μηνυμάτων με την χρήση της φωτιάς. Αναγνωρίστηκε επομένως για πρώτη φορά παγκοσμίως το αρχαιότερο μέχρι σήμερα στον ευρωπαϊκό χώρο σύστημα επικοινωνίας που λειτουργούσε με πυρές (1900-1700 π.χ.). Το συγκεκριμένο σύστημα το αναφέρει ο τραγικός μας ποιητής Αισχύλος και αυτό χρησιμοποιήθηκε, για να αναγγείλει στις Μυκήνες το μήνυμα της άλωσης της Τροίας.
Όπως απέδειξε η έρευνα της Πεδιάδας πρόκειται για ένα κολοσσιαίο έργο της μινωικής εποχής που μας ήταν εντελώς άγνωστο και που στο σύνολό του ανταγωνίζεται σε σύλληψη και εκτέλεση τα μινωικά ανάκτορα. Πρόκειται για ένα τεράστιο επικοινωνιακό και αμυντικό έργο που επέτρεπε στις μινωικές αρχές να παρακολουθούν τις ακτές, τους δρόμους και γενικά όλες εκείνες τις περιοχές στρατηγικής σημασίας και να επικοινωνούν γρήγορα μεταξύ τους. Μεγάλος αριθμός φρυκτωριών έχει εντοπιστεί στην Πεδιάδα και πιθανόν το σύστημα να κάλυπτε όλη την Κρήτη και ένα μήνυμα μπορούσε να μεταδοθεί πολύ γρήγορα σ’ αυτήν αλλά και σε άλλες περιοχές, όπως τα νησιά του Αιγαίου. Είναι σημαντικό ότι οι φρυκτωρίες αυτές βρίσκονται πάνω σε υψώματα και βουνά καθώς και κατά μήκος των μινωικών δρόμων, μέσω των οποίων μεταφέρονταν τα προϊόντα από την τόσο εύφορη επαρχία Πεδιάδας στα ανακτορικά κέντρα στην βόρεια ακτή (Κνωσό και Μάλια). Οι φρυκτωρίες εξασφάλιζαν τη συνεχή παρακολούθηση των δρόμων και επομένως την ασφαλή μεταφορά των προϊόντων. Πιθανόν να εξασφάλιζαν και την ασφαλή ναυσιπλοΐα.
Τα αποτελέσματα της επιφανειακής έρευνας της Πεδιάδας αναδεικνύουν με τον καλύτερο τρόπο την σημαντικότητά της που οφείλεται στη γεωγραφική της θέση (σταυροδρόμι προς όλα τα σημεία του ορίζοντα), στην ευφορία των εδαφών της και στο ήπιο κλίμα της. Μια τέτοια γεωγραφική ενότητα δεν θα μπορούσε παρά να έχει γίνει η κοιτίδα πολλών πολιτισμών: Σ’ αυτήν βρίσκονται τέσσερα από τα μινωικά ανάκτορα, έξι από τις πόλεις των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, οι περισσότεροι λατρευτικοί χώροι κατά την μινωική περίοδο, τα μεγαλύτερα και περισσότερα ρωμαϊκά έργα (υδραγωγεία και νυμφαία) και τα περισσότερα οχυρωματικά έργα κατά την ενετική περίοδο. Αλλά ακόμα και σήμερα η ιερά Μονή Αγκαράθου και το ιερό προσκύνημα της Αγίας Μαρίνας στην Βόνη είναι θρησκευτικά κέντρα με Παγκρήτια και πανελλήνια ακτινοβολία.
Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας της Πεδιάδας Προτείνω όπως :
-
Οι Δήμοι της ευρύτερης γεωγραφικής ενότητας της Πεδιάδας σε συνεργασία με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων φροντίσουν για την προστασία, προβολή και ανάδειξη των χώρων που έχω εντοπίσει: οικισμών, μεμονωμένων κτηρίων, δρόμων, ιερών κορυφής, λατρευτικών σπηλαίων, φρυκτωριών, εκκλησιών. Η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων θα σημάνει τη δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου ή μουσείου των αρχαιολογικών χώρων, που θα συνδυάζεται με τις φυσικές ομορφιές της Πεδιάδας, κυρίως το εναλλασσόμενο τοπίο: το βουνό με την πεδιάδα και την κοιλάδα, η καλλιεργημένη γη με τη φυσική χλωρίδα στους ορεινούς όγκους.
-
Τεθεί σε λειτουργία το σύστημα επικοινωνίας που έχω εντοπίσει. Θα είναι σημαντικό και για τους κατοίκους της Πεδιάδας να συμμετέχουν στη λειτουργία αυτού του συστήματος. Η προβολή του σε σχέση με το αρχαιολογικό πάρκο θα είναι τόπος προορισμού και επομένως η Πεδιάδα θα αναδειχθεί και θα αναπτυχθεί τουριστικά. Παράλληλα με τις επισκέψεις στο αρχαιολογικό πάρκο θα προβάλλεται η χλωρίδα και η πανίδα της Πεδιάδας αλλά και τα προϊόντα της, ειδικά τα παραδοσιακά. Κάποιες διαδρομές στο αρχαιολογικό πάρκο θα μπορούσαν να γίνονται με τα απειλούμενα προς εξαφάνιση ζώα της πανίδας μας όπως είναι το κρητικό άλογο.
-
Δημιουργηθεί αρχαιολογικό Μουσείο Πεδιάδος το οποίο θα μπορεί να στεγάσει τα ευρήματα από την επιφανειακή έρευνα της Πεδιάδας αλλά και από τις ανασκαφές σε αυτήν. Το Μουσείο θα μπορεί να γίνει και λαογραφικό αλλά και Μουσείο τέχνης όπου θα παρουσιάζονται έργα Πεδιαδιτών καλλιτεχνών. Θα μπορεί επίσης να γίνει ταυτόχρονα σχολείο τεχνών για τα παιδιά της περιοχής που θα διδάσκονται όχι μόνο την τοπική ιστορία αλλά και πώς να φτιάχνουν τα αριστουργήματα που φιλοτεχνούσαν οι πρόγονοί τους.
Σε όλα αυτά θα μπορούσαν να βοηθήσουν οι κάτοικοι της Πεδιάδας, έχουν ήδη βοηθήσει στην καταγραφή χιλιάδων τοπωνυμίων, καθώς και στην καταγραφή πολλών αρχαιολογικών θέσεων. Αυτοί θα μπορούν να προστατεύσουν τους αρχαιολογικούς χώρους και να επανδρώσουν τις φρυκτωρίες, αρκεί να τους δοθεί το κίνητρο: η διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς για τις επόμενες γενιές.
Πιστεύω ότι η Πεδιάδα αν μετατραπεί σε ένα αρχαιολογικό πάρκο που θα σφύζει από ζωή, θα γίνει ο χώρος πολιτιστικού προσκυνήματος και εθνικής περισυλλογής και βέβαια παράδειγμα προς μίμηση για όλες τις ελληνικές επαρχίες επειδή σε κάθε μια υπάρχει ανάλογη πραγματικότητα όσον αφορά τα αρχαιολογικά και ιστορικά τους δεδομένα. Τελικά περισσότερα μας ενώνουν και λιγότερα μας χωρίζουν τους Νεοέλληνες.
Με τιμή
Νίκος Παναγιωτάκης
