Η βιώσιμη πολιτική δεν αποτελεί πλέον σουρεαλιστική ουτοπία αλλά μονόδρομο: Το «σύνδρομο της Ελούντας», συνιστά πια ορατή απειλή για τη βιωσιμότητα στον παράκτιο χώρο. Ως πότε η πολιτική βαρηκοΐα του  Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. θα ευνοεί αυτές τις καταστάσεις που εναντιώνονται στο Δίκαιο του περιβάλλοντος; (πίνακας του Rene Magritte 1959, La Chateau des Pyrenees)

La Chateau des Pyrenees)

Ιστορική απόφαση του ΣτΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη με φόντο την Ελούντα

Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ
Την ώρα που η εννοιολογία των λέξεων αειφορία και βιωσιμότητα δοκιμάζεται πολλαπλά και σκυλεύεται από τους θιασώτες μιας αχαλίνωτης αναπτυξιακής φρενίτιδας δίχως αρχές και όρια, την ώρα που το αναπτυξιακό περιφερειακό μοντέλο της ελληνικής επαρχίας (και του Μεραμπέλου…) ελέγχεται και διηθείται από το φίλτρο μιας έκπτωτης πολιτικής λογικής για το περιβάλλον,

την ώρα που η Δημοτική Αρχή πολιτεύεται έμπλεη σε μια Πολιτεία χωρο(α)ταξίας και έκηλης κρατικής περιβαλλοντικής πολιτικής, την ώρα που γράφονται και ξαναγράφονται μελέτες που ποτέ δεν ολοκληρώνονται για τη βιωσιμότητα και την περιβαλλοντική διαχείριση, την ώρα που το περιβάλλον έχει γίνει ένα επικερδέστατο εμπόλημα από τις ακτές του Καλού Χωριού μέχρι και την Πλάκα στην Ελούντα, την ώρα που το φυσικό αποταμίευμα υπόκειται στις ερπύστριες μιας άνευ όρων και χωρίς ιστορικό προηγούμενο λεηλασίας και διασπάθισης με την επιδεικτική και θλιβερή απουσία της τοπικής αυτοδιοίκησης, την ίδια ακριβώς ώρα, μέσα στην παρακμή και στη μαυρίλα, κάποιοι έντιμοι δικαστές εξακολουθούν να φυλάνε Θερμοπύλες και να παραμένουν πιστοί στα ιδανικά και στα ιδεώδη μιας Δημοκρατικής χώρας που υπηρετούν. Εξακολουθούν να δίνουν μαθήματα, ότι η βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει και ένα βιώσιμο κράτος: Που σημαίνει ένα κράτος που έχει αποκτήσει (και κατακτήσει…) το ήθος και την ικανότητα να σχεδιάζει και να υλοποιεί μια τέτοια πολιτική. Όχι όμως ένα κράτος εχθρικό προς την τάξη και τον προγραμματισμό και που «αντιλαμβάνεται το περιβάλλον ως ορυχείο αδάπανων πλην προσοδοφόρων πελατειακών παροχών ή συναλλαγών»(1).

 

Όπως είναι γνωστό, μόλις πριν από λίγες ημέρες, το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ με μια ιστορική του απόφαση σταθμό, για την εκτός σχεδίου δόμηση, έδωσε το παρών και απέδειξε ότι δεν είναι όλα μαύρα σ’ αυτό τον τόπο. Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο της χώρας, συνεχίζοντας μια μακρά παράδοση που το έχει καταστήσει σύμβολο και θεματοφύλακα των αρχών του Δικαίου του περιβάλλοντος, ακύρωσε την κατασκευή δεκάδων ανεξάρτητων μονοκατοικιών σε εκτός σχεδίου περιοχή της Ελούντας, επικαλούμενο ένα σκεπτικό όχι μόνο εθνικής αλλά οικουμενικής στρατηγικής για την ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη. Ένα σκεπτικό που αποτελεί πλέον το έγκυρο όραμα του επόμενου αιώνα μια που δεν είναι χρησμός ούτε ιδεολόγημα, αλλά πόρισμα της συστημικής επιστήμης και θεσμοθετημένο διεθνές, ευρωπαϊκό και ελληνικό Δίκαιο.
Η απόφαση αυτή, που κατά τη συνήθη τάξη, θα μετουσιωθεί σε ερμηνευτική εγκύκλιο του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε, αναμένεται να βάλει τέλος σε φαραωνικές οικοδομικές και οικιστικές παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας που προγραμματίζονται να επιβαρύνουν πολύπλοκα, ποικίλα και παραγωγικά παράκτια οικοσυστήματα όχι μόνο στην περιοχή του Μεραμπέλου, αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα. Οι αποφάσεις του Ε’ Τμήματος του ΣτΕ, αποτελούν πάντοτε κορυφαία νομικά κείμενα και συνιστούν μια ανώτατη επεμβατική βούληση δημόσιας οικολογικής τάξης, στην ουσία μια θεσμογονία, βασισμένη σε όλες τις παραμέτρους διασφάλισης της φυσικής βάσης, της περιβαλλοντικής τάξης και της ποιοτικής ανάπτυξης. Παράμετροι, όπως είναι η αρχή της βιωσιμότητας και του σεβασμού της φέρουσας ικανότητας, η υποχρεωτική αποκατάσταση των διαταραχθέντων οικοσυστημάτων, η βιοποικιλότητα και η κοινή φυσική κληρονομιά, καθώς και οι αρχές της ήπιας ανάπτυξης των ευπαθών οικοσυστημάτων, της χωρονομίας, της πολιτιστικής κληρονομιάς, του βιώσιμου αστικού περιβάλλοντος και της προστασίας του φυσικού κάλλους.
Η παρούσα δημόσια παρέμβαση, πέρα από τα εύσημα που θα επιθυμούσε να αποδώσει σε μια τέτοια, όντως ιστορική και καινοτόμα ανώτατη δικαστική κρίση, θα επιχειρούσε να θέσει εξαιρετικά σοβαρά ερωτήματα πάνω σε μια θεματική ενότητα που αφορά το μοντέλο ανάπτυξης και της χωρονομίας στην περιοχή μας:
Αλήθεια, υπάρχει σήμερα πολιτική ατζέντα στο Μεραμπέλο, για το μεγάλο πρόβλημα της περιβαλλοντικής προστασίας, σύμφωνα με τις αρχές, τους στόχους και τις επιδιώξεις, που έχει θεσπίσει η διεθνής κοινότητα και που πρέπει να αποτελούν πλέον αναπόσπαστο μέρος μιας καθημερινής πολιτικής δράσης και πολιτικού σχεδιασμού, ή είμαστε της λογικής «να πάμε παραπέρα» με τον αυτόματο πιλότο του αόρατου χεριού της αγοράς;
Τα παραδείγματα είναι δυστυχώς πολλά…Επιστέγασμα μιας τέτοιας ανύπαρκτης διορατικής πολιτικής με αιχμή προστασίας το περιβάλλον, ήταν η επί δεκαετίας και πάνω, επιδίωξη σύμπαντων των θεσμικών φορέων του Μεραμπέλου, για τη μείωση της αρτιότητας για ξενοδοχεία, από τα 20 στα 10 στρέμματα. Η κυβέρνηση της ΝΔ υιοθέτησε αυτό το (στην ουσία λαϊκίστικο και στερούμενου σοβαρής τεκμηρίωσης) αίτημα μιας Δημοτικής Αρχής που αρεσκόταν να χαϊδεύει αυτιά υποψηφίων επενδυτών και να αλιεύει ψήφους. Το ενέταξε έτσι, στο ν/σ για τον ιαματικό τουρισμό. Κάποιοι πίστεψαν, και δυστυχώς εξακολουθούν πιστεύουν με αφέλεια, ότι το αναπτυξιακό υστέρημα του Μεραμπέλου, λύθηκε …ως από μηχανής Θεός!
Κωστής Μαυρικάκης Οι πάμπολλες μελέτες και τα επιχειρησιακά σχέδια πρώτης βαθμίδας χωροταξικού σχεδιασμού σε επίπεδο Δήμου (ΣΧΟΟΑΠ κ.λπ.) , δεν υποκαθιστούν την ανάγκη προτάγματος ενός στρατηγικού πολιτικού προσανατολισμού και υλοποίησης μιας «πράσινης πολιτικής». Πολύ φοβάμαι ότι αυτό σήμερα δεν υπάρχει, (ούτε βέβαια υπήρχε …) στο Δήμο Αγ. Νικολάου. Προσκρούει κι αυτό (όπως και τόσα άλλα ίσως), στη θεωρία του πολιτικού κόστους. Και πιο πολύ φοβάμαι, ότι είναι ανύπαρκτη μια πολιτική βιώσιμης συναρμογής του ανθρωπογενούς συστήματος του Δήμου και του οικοσυστήματός του. Αυτό είναι άλλωστε και το κρίσιμο οικουμενικό ερώτημα της εποχής μας. Ο Δήμος μας έχει όμως, μια υποχρέωση παραπάνω να το πράξει: Μεραμπέλο, σημαίνει μέρος με καλή θέα και η λέξη αυτή, διαπερνάται από μια διηνεκή φυσική κοσμητεία και σηματοδοτεί μια απλοχεριά της φύσης προς τους ανθρώπους της, την οποία πρέπει να ΔΙΑΦΥΛΑΞΕΙ…
Η γενναία αυτή απόφαση του Ε’ τμήματος του ΣτΕ πρέπει να ανοίξει το γρηγορότερο ένα ευρύ πολιτικό και κοινωνικό διάλογο για τις κατευθύνσεις προστασίας που είναι ανάγκη να θεσμοθετηθούν στο παράκτιο Μεραμπέλο. Τα νομικά κείμενα και οι αρχές υπάρχουν. Κάποιοι πρέπει να τολμήσουν και να ξεπεράσουν τον πολιτικό πουριτανισμό για την «πράσινη ανάπτυξη» και τις παλιές και ξεπερασμένες συνταγές του πολιτεύεσθαι…
Και η πράσινη ανάπτυξη, κελεύει πλέον ριξικέλευθες και καινοτόμες λύσεις: Η Δημοτική Αρχή Αγ. Νικολάου, αν έχει καταλάβει την κρισιμότητα και την καμπή που διέρχεται το περιβαλλοντικό απόθεμα του τόπου, πρέπει να συντονίσει ένα «μανιφέστο βιώσιμης διαδρομής» και όχι να υιοθετεί και να παραλαμβάνει τις κατά παραγγελία μελέτες (απότοκους συντεχνιακών συμφερόντων…) που συχνά χωρίς αιδώ, έρχονται σε τέλεια αντίθεση με θεσπισμένες διεθνείς και Ελληνικές αρχές βιωσιμότητας, όπως τις σαφείς κατευθύνσεις του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Κρήτης για την περιοχή μας, τις θεματικές στρατηγικές της Ε.Ε. για την ανάπτυξη στον παράκτιο χώρο, της αειφόρου χρήσης των φυσικών πόρων κ.λπ.
Η αειφόρος χρήση των φυσικών πόρων σε μια περιοχή, σημαίνει και πολιτική βιωσιμότητας, που είναι κατά συνέπεια καθοριστικής σημασίας συστατικό στοιχείο της μακροπρόθεσμης ευμάρειας στην περιοχή. Αυτό είναι το κριτήριο. Δεν είναι το πόσα κυβικά μέτρα μπετόν περισσότερα σκυροδετούνται ετησίως. Ελπίζω κάποιοι να το καταλάβουν και να το μετουσιώσουν σε πολιτική βούληση στο εξής… Επιτέλους πρέπει να μάθουμε να είμαστε ωφέλιμοι και όχι αρεστοί…
Η πολιτική σκέψη πρέπει να οικοδομείται πλέον, πάνω στο αναμφίβολο, ότι η χωροταξία πρέπει να είναι η πρωταρχική δράση και βουλή και «η μάλλον in extremis αναγνώριση της ανάγκης να ενθυμίζει τον άσωτο εκείνο κληρονόμο που πειθαναγκάζεται να βάλει κάποια τάξη στα οικονομικά του, αφού πλέον έχει κατασπαταλήσει την πατρική του κληρονομιά»… (2)
Όμως, σε μια δημοκρατία, όταν η Πολιτική δεν αρκεί, η Δικαιοσύνη επαρκεί και περισσεύει. Κάτι μου λέει πως το ΣτΕ έχει πολύ δουλειά στο Μεραμπέλλο και στο Λασίθι…

(1) (2) Μιχ. Δεκλερής «Ο Δωδεκάδελτος του Περιβάλλοντος» εκδόσεις Σάκκουλα 1996

ΚΩΣΤΗΣ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ
Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ
komavr@otenet

Print Friendly, PDF & Email

Από manos