Για τον Παραλιακό δρόμο Αγίου Νικολάου. Αναδρομή και σχόλια για τους σημερινούς σχεδιασμούς
Άγιος Νικόλαος, Minos Beach, παραλιακός

Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ‘60 «ο παραλιακός» υπήρξε ο καλύτερος δρόμος περιπάτου για τους κατοίκους του τότε ακόμη μικρού και γραφικού Αγίου Νικολάου

του ίσιου δρόμου με την πανοραμική θέα. Για όσους θυμούνται τον μέχρι τότε Άγιο Νικόλαο θα γνωρίζουν ότι μόλις είχε αρχίσει η τουριστική ανάπτυξη με τη λειτουργία του Minos Beach το 1963 και είχαν αρχίσει τα ανησυχητικά φαινόμενα της άγριας και χωρίς πρόγραμμα παρέμβασης στον οικιστικό ιστό, με την πρώτη αύξηση του συντελεστού δόμησης με την προσθήκη ενός ορόφου στην Α ζώνη και στη συνέχεια με την εφαρμογή του απαράδεκτου Α.Ν.395/1968 της Δικτατορίας.

Για να προληφθεί η άναρχη ανάπτυξη θα θυμούνται οι παλιότεροι ότι ανατέθηκε το 1964 και εκπονήθηκε για τον Άγιο Νικόλαο μαζί με πολλές άλλες πρωτεύουσες και άλλες πόλεις της Ελλάδας ρυθμιστικό σχέδιο του Αγίου Νικολάου στη μελετητική ομάδα «ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΣ – ΛΟΥΚΑΚΗΣ» το οποίο και παραδόθηκε το 1967. Αν ανατρέξουμε σ’ αυτό το ρυθμιστικό σχέδιο το οποίο δυστυχώς δεν εγκρίθηκε ποτέ, όλοι οι στόχοι του ήταν η κυρίως πόλη του Αγίου Νικολάου όπως οριζόταν από το σχέδιο πόλης του 1952 που συμπεριλαμβανόταν σ’ αυτό και όλος ο παραλιακός δρόμος που ανέφερα παραπάνω, να διατηρήσει το γραφικό παραδοσιακό χαρακτήρα του με τη μέχρι τότε υφιστάμενη δυνατότητα δόμησης. Προέβλεπε η αναμενόμενη ανάπτυξη της κυρίως τουριστικής υποδομής, δηλαδή η ανέγερση των ξενοδοχείων να γίνει εκτός του σχεδίου πόλης και κυρίως στη βόρεια πλευρά όπου ήδη λειτουργούσε το Minos Beach και εντός σχεδίου πόλης να μείνουν λίγα μικρά ξενοδοχεία για εξυπηρέτηση των περαστικών και όχι τους διάγοντας τις διακοπές τους. Το συγκεκριμένο ρυθμιστικό σχέδιο με εύρισκε προσωπικά σύμφωνο.

Μέσα σε αυτό το πνεύμα, η πρόταση για τον παραλιακό δρόμο που αναφέρθηκε ήταν να εξελιχθεί σε πεζόδρομο με τη διατήρηση του μικρού του πλάτους και να μείνει ανέπαφη η γραφική δαντελωτή ακτογραμμή με τα όμορφα βράχια της. Για τη δυνατότητα δε εύκολης οδικής πρόσβασης προς τη βόρεια παραλιακή πλευρά μετά το Αμμούδι, θα έπρεπε να διαπλατυνθούν κατάλληλα με σοβαρές απαλλοτριώσεις οι οδοί Στρατηγού Κόρακα και Ερυθρού Σταυρού.

Αυτή η ειδυλλιακή εικόνα βέβαια έμεινε στα χαρτιά διότι όπως ανέφερα το εν λόγω ρυθμιστικό σχέδιο δεν εγκρίθηκε και τα επόμενα χρόνια από το 1967 και μετά επί δικτατορίας υπήρξε ως αναμενόταν έκρηξη τουριστικής ανάπτυξης, ο ΕΟΤ με εγκρίσεις του επέτρεψε μέσα σε λίγα χρόνια, η μικρή γραφική πόλη – το μικρό ψαράδικο χωριό – όπως συνήθιζαν να την παρουσιάζουν ορισμένοι γνώστες της ορθολογικής τουριστικής ανάπτυξης, έγινε ένα απέραντο ξενοδοχείο με περισσότερα από τα 100 μεγάλα και μικρά ξενοδοχειακά καταλύματα κάθε μορφής, από ξενοδοχεία Α, Β, Γ κατηγορίας,  ενοικιαζόμενα διαμερίσματα και δωμάτια, χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητες στοιχειώδεις υποδομές για να εξυπηρετήσουν τη νέα μορφή της πόλης από κάθε άποψη και κυρίως από πλευρά οδικής κυκλοφορίας.

Ο παραλιακός δρόμος ήταν το πρώτο θύμα αυτής της ανάπτυξης. Μετά τη χορήγηση αδειών και την ανέγερση μεγάλων και μικρών ξενοδοχείων με όψεις αυτών και με χρηματοδότηση κρατική από το 1970 έως 1972, ο δρόμος διαπλατύνθηκε προς το μέρος της θάλασσας, καλύφτηκε η γραφική με τα βράχια ακτογραμμή σχεδόν ολόκληρη  για να γίνουν οι δύο απαραίτητες λωρίδες κυκλοφορίας, αρκετές θέσεις πάρκινγκ, αλιτάνες και πεζοδρόμιο από τη πλευρά της θάλασσας. Ο παραλιακός δρόμος με την τουριστική ανάπτυξη εξελίχθηκε απότομα σε πολύ λίγα χρόνια σε βασικό δρόμο διπλής κυκλοφορίας κατά κύριο λόγο, λόγω της παραπάνω περιγραφόμενης άναρχης και βίαιης τουριστικής ανάπτυξης. Σημειώνω ότι όλα τα έργα διαμόρφωσης της σημερινής της μορφής έγιναν το μεν πρώτο τμήμα έως την απόληξη της οδού Στρατηγού Δαβάκη μετά τα μέσα της δεκαετίας του ‘60 που είναι και στενότερο και το υπόλοιπο και μεγαλύτερο έως το 1972 με μελετητή και επιβλέποντα τον Γιώργο Σπυριδάκη που έμειναν εκεί σταθερά και αμετακίνητα παρά την ταλαιπωρία του από τη συνήθη τραμουντάνα (τον σφοδρό βόρειο άνεμο) του Δεκεμβρίου περίπου 50 χρόνια τώρα. Έκτοτε ουδεμία ουσιαστική παρέμβαση έγινε αλλά μόνο στην ανακατασκευή του οδοστρώματος  λόγω της κατασκευής του αγωγού της αποχέτευσης στα μέσα της δεκαετίας του ‘80.

Μεγάλη φόρτιση στην κυκλοφορία του παραλιακού δρόμου ως είναι φυσικό δημιουργεί η λειτουργία του λιμένα της πόλης ο οποίος αναβαθμίστηκε ουσιαστικά τα έτη 1965-1966 με την κατασκευή του λιμενοβραχίονα από την ανατολική πλευρά του πετάλου του λιμανιού, δηλαδή της ακτής Ιωσήφ Κουνδούρου, σύμφωνα με τη μελέτη του καθηγητή Πίπα η οποία προέβλεπε τότε τη δημιουργία ευρύτερου εμπορικού λιμένα, πράγμα άσχετο με την προοπτική ανάπτυξης που είχε ήδη υπάρξει για αυτό και δεν υπήρξε προσπάθεια περαιτέρω εφαρμογής της. Εν πάση περιπτώσει το λιμάνι που δημιουργήθηκε ήταν φυσικό να εξυπηρετεί πλέον και την τουριστική ανάπτυξη με την άφιξη τουριστών με τα πλοία της γραμμής, με τα ιδιόκτητα πλοία (κότερα) και τα κρουαζιερόπλοια, πράγμα που επαυξάνει την κυκλοφοριακή φόρτιση όλης της πόλης και βεβαίως του παραλιακού δρόμου που αναφερόμαστε.

Η προσπάθεια που έγινε στην αρχή της 10ετίας του 1990 επί δημαρχίας μου, στις προτάσεις του Δήμου για την ένταξη των έργων τουριστικής υποδομής στο δεύτερο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης (2ο πακέτο Ντελόρ) με την Επιστημονική υποστήριξη της εκπονούμενης τότε σε τρία στάδια μελέτης Τοπικού Αναπτυξιακού Προγράμματος αναπτυξιακής  ενότητας Κάτω Μεραμπέλλου ήταν να χρηματοδοτηθεί η δημιουργία νέου λιμένα της πόλης στη θέση Ληστής Σπήλιος στην Αμμουδάρα με το έργο να εκτιμάται από την παραπάνω μελέτη σε 6 δισεκατομμύρια δραχμές. Αν αυτό επιτυγχανόταν θα εκφορτιζόταν πλήρως το υφιστάμενο λιμάνι και θα χρησιμοποιόταν μόνο σα μία δεύτερη Μαρίνα. Δυστυχώς τούτω δεν κατέστη δυνατόν γιατί παρά την Επιστημονική τεκμηρίωση και τις πιέσεις μας, στο Νομό για τέτοιας μορφής έργα εντάχθηκαν με συνολικό προϋπολογισμό 4 δις δραχμές συνολικά και για  τον Άγιο Νικόλαο προβλέφθηκε το ποσόν των 2 δις δραχμών. Μετά από αυτήν την εξέλιξη αναγκαστήκαμε πλέον να μείνουμε σε έργα βελτίωσης της υπάρχουσας λιμενικής υποδομής και με την επιστημονική υποστήριξη της τρίτης φάσης της παραπάνω αναφερομένης μελέτης Τοπικού Αναπτυξιακού Προγράμματος και την εισήγηση του καθηγητή Κ. Μουτζούρη που είχε προσλάβει το Λιμενικό Ταμείο ως Τεχνικό Σύμβουλο, εντάχθηκαν στο 2ο Κ.Π.Σ. και κατασκευάστηκαν τα έργα του νέου προβλήτα που σήμερα δέχεται τα κρουαζιερόπλοια. Επομένως, η κυκλοφοριακή φόρτιση της πόλης και του παραλιακού δρόμου παρέμεινε η ίδια και μάλλον μεγάλωσε με την άφιξη περισσότερων κρουαζιερόπλοιων τα επόμενα χρόνια.

Κάποιες προτάσεις για την αποσυμφόρηση του λιμένα από την πλευρά της Κιτροπλατείας και της ακτής Νεάρχου που υπήρξαν πρώιμα με τη Μελέτη παραλιακού δρόμου του συμπολίτη Μανώλη Σολιδάκη το 1973 και κυρίως εξετάστηκαν από μελέτη που ανατέθηκε επί της πρώτης δημαρχίας Αντώνη Ζερβού δεν ευοδώθηκαν για λόγους κυρίως οικονομικούς.

Έχοντας υπόψη τη φόρτιση της κυκλοφορίας μέσω του παραλιακού δρόμου, κατά την επικαιροποίηση και έγκριση της επέκτασης του σχεδίου πόλης και της εφαρμογής της τα έτη 1992-1994 προβλέφθηκε η άρτια και ομαλή αποσυμφόρηση αλλά και εξυπηρέτηση της κυκλοφορίας από και προς τον παραλιακό δρόμο με τον περιφερειακό δρόμο της επέκτασης δηλαδή της από δεκαετίας πλήρως κατασκευασμένης οδού Μίνωος. Σημειώνω ότι σταδιακά μετά το τέλος της δεκαετίας του ’90, οπότε λόγω της ραγδαίας ανάπτυξης της τεχνολογίας για τα πλοία της ακτοπλοΐας έπαψαν να διακινούνται πλέον πλοία της γραμμής (παρά την προσπάθεια του Νομού με τη δημιουργία της εταιρίας Λαϊκής Βάσης ΛΑΝΕ), το λιμάνι μας παρέμεινε επιβαρυμένο και μάλιστα περισσότερο από πριν διότι έγινε κυρίως τουριστικό με την υποδοχή των κρουαζιεροπλοίων.

Με όλα τα παραπάνω προσπάθησα να εξηγήσω πως, με τις εγκρίσεις της κεντρικής εξουσίας αλλά και με τη μεγάλη συμβολή της τοπικής κοινωνίας στην τουριστική ανάπτυξη που έγινε με μεγάλες επενδύσεις εντός της πόλης με σοβαρές δανειοδοτήσεις από τις τράπεζες και κάθε μορφής φορολογικά κίνητρα, απέκτησε τη μεγάλη σημασία του  από κυκλοφοριακής άποψης ο παραλιακός δρόμος.

Για τον Παραλιακό δρόμο Αγίου Νικολάου. Αναδρομή και σχόλια για τους σημερινούς σχεδιασμούς
ο τέως δήμαρχος Αγίου Νικολάου, Γιώργος Μενεγάκης

Οι Δημοτικές Αρχές που διαχειρίστηκαν τα θέματα της πόλης από το μέσα της δεκαετίας του 1970 και μετά που απέκτησε τη μορφή του «μεγάλου ξενοδοχείου» ως προανέφερα και επομένως τα μεγάλα της κυκλοφοριακά προβλήματα, αντιμετώπισε τον παραλιακό  δρόμο ως άξονα βασικής κυκλοφορίας. Η κυκλοφοριακή μελέτη που εκπονήθηκε από την ομάδα του κ. Ρέντζου το 1990-1993 με τις προτάσεις της και κυρίως τον εκσυγχρονισμό της το 2009, έτσι χειρίζεται τον παραλιακό δρόμο. Με το ίδιο πνεύμα χειρίστηκε τον παραλιακό δρόμο το Λιμενικό Ταμείο το οποίο ήταν κρατικό μέχρι το 2010 και μάλιστα είχε εκπονήσει τις μελέτες σημειακών παρεμβάσεων για την καλύτερη κυκλοφορία των οχημάτων, τη διαπλάτυνση της γέφυρας με μελετητή το Γιώργο Γουναλάκη και τη διαπλάτυνση προς τη θάλασσα, στη στροφή μπροστά στο φρουραρχείο με μελετητή τον Γιώργο Σπυριδάκη.

Υπενθυμίζω εδώ ότι στη διαχρονική προσπάθεια της αποσυμφόρησης της κυκλοφορίας των οχημάτων στο ιστορικό κέντρο της πόλης με την επιστημονική υποστήριξη της κυκλοφοριακής μελέτης σε όλες τις προτεινόμενες λύσεις (δακτύλιος, πεζοδρομήσεις, κλπ παρεμβάσεις) πάντα ο παραλιακός δρόμος διατηρούσε την πρωτεύουσα διπλή κυκλοφοριακή του σημασία.

Η σημερινή ηγεσία του Δήμου παρά τη βασική θέση της μελετητικής ομάδας του κ. Ρέντζου, όπως τουλάχιστον κατάλαβα από το ρεπορτάζ της τοπικής εφημερίδας «ΑΝΑΤΟΛΗ», επιθυμεί να ανατρέψει το status quo που έχει δημιουργηθεί με το να μονοδρομήσει τον παραλιακό δρόμο από Αμμούδι προς το λιμάνι και να διοχετεύσει τον κυκλοφοριακό φόρτο που σήμερα υπάρχει,  μέσα στην πόλη και ειδικά στην περιοχή του νοσοκομείου όπου σήμερα ο κόμβος του την Τετάρτη, ημέρα της λαϊκής αγοράς, φτάνει σε οριακό σημείο.

Η υφιστάμενη σήμερα κυκλοφοριακή κατάσταση στην παραλιακή ζώνη μπορεί να βελτιωθεί ακόμη με μικρή δαπάνη στη σημερινή κακή οικονομική κατάσταση που περνούμε με την εκπόνηση της μελέτης ανάπλασης του παραλιακού μετώπου που είχε αρχίσει με τη συνδρομή του Πολυτεχνείου Κρήτης αλλά δυστυχώς δεν προχώρησε. Το σκεπτικό της διοχέτευσης της υφιστάμενης κυκλοφορία από το λιμάνι μέσω της οδού Κ. Παλαιολόγου προς Νοσοκομείο δεν είναι κατανοητό από την στιγμή μάλιστα που δεν υπάρχουν περιθώρια διαπλάτυνσης οδών στην ήδη οικοδομημένη περιοχή. Όπως και δεν υπάρχει ρεαλιστικά δυνατότητα μεταφοράς του σημερινού λιμένα με τα κρουαζιερόπλοια.  Θα ήταν προτιμότερο να γινόταν συζήτηση για πεζοδρόμηση τμήματος της πόλης και κυρίως της οδού Ρούσου Κουνδούρου όπως ήταν η πρώτη και καλύτερη λύση για την κυκλοφορία της πόλης από την επικαιροποιημένη κυκλοφοριακή μελέτη του 2009. Από την στιγμή που υπάρχει μεγάλη κυκλοφοριακή κίνηση από την κυρίως πόλη προς τα ξενοδοχεία και τις επιχειρήσεις του παραλιακού δρόμου και πέρα από αυτόν, δεν είναι δυνατόν να γίνεται η εξυπηρέτηση αυτών με κυκλική κίνηση μεγάλου μήκους μέσω Νοσοκομείου.

Με τη δράση τους όλες οι δημοτικές αρχές κινήθηκαν διαχρονικά στην ίδια κατεύθυνση ως προς τη μεταχείριση του παραλιακού δρόμου όπως ιστορικά εξέθεσα. Εξαίρεση εξ όσων θυμάμαι αποτελεί μόνο η σημερινή πρόταση και απ’ ό,τι έχω καταλάβει δεν συμφωνούν οι μελετητές της κυκλοφοριακής μελέτης που πρέπει επιστημονικά να τεκμηριώσουν αυτήν την πρόταση κατά πόσο είναι λειτουργική χωρίς βεβαίως με άκρως ακριβά απαιτούμενα νέα έργα και απαλλοτριώσεις. Καλοί είναι οι σχεδιασμοί αλλά υπάρχει η σκληρή πραγματικότητα η οποία δεν μπορεί να μην ληφθεί υπόψη γιατί μετά θα δημιουργηθούν αντικειμενικά περισσότερα προβλήματα.

Δυστυχώς η μεταμόρφωση του παραλιακού δρόμου από ουσιαστικό πεζόδρομο σε άξονα διπλής κυκλοφορίας είναι ένα πραγματικό γεγονός εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Θα πρότεινα τον προγραμματισμό σημειακών διορθωτικών παρεμβάσεων και άμεση βελτίωση και εκσυγχρονισμό του φωτισμού του.

 

Γεώργιος Ε. Μενεγάκης

τέως Δήμαρχος Αγίου Νικολάου

Print Friendly, PDF & Email

Από giorgos