Προσπάθεια καταστροφής της παλαιότερης (ίσως) και μεγαλύτερης παραδοσιακής πέτρινης γέφυρας του ποταμού Σαραντάπηχου, στην κοιλάδα Μύθων – Μουρνιών – Μύρτους, εδώ και δύο δεκαετίες. Η προσπάθεια καταστροφής του νεότερου παραδοσιακού μνημείου έργου τέχνης και αισθητικής πραγματοποιήθηκε σε 4 φάσεις, ξεκινώντας περίπου πριν 18 χρόνια και καταλήγοντας μέχρι αυτές τις μέρες συμβαλλόντων και των σπάνιων καιρικών συνθηκών για την Κρήτη.
Αυτό έγινε με αποφάσεις των εκάστοτε αρμοδίων υπηρεσιών εξ αρχής. Σε κάθε φάση πραγματοποιήθηκε χωρίς τις προβλεπόμενες από το νόμο υποχρεώσεις που αφορούν την κοίτη και τις όχθες των ποταμών για οποιαδήποτε παρέμβαση. Δηλαδή:
- Μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις αντίστοιχες ειδικότητες.
- Έγκριση αισθητικής και δομικής αποκατάστασης του τοπίου.
Και στις 4 χρονικές περιόδους που έγιναν οι επεμβάσεις έως σήμερα, καταστράφηκε ή προσβλήθηκε ανεπανόρθωτα στο μεγαλύτερο μέρος της η φυσική δομή και διάταξη κατά μήκος της κοίτης και των παρυφών της, του ποταμού που αρχίζει από το Φαράγγι της Σαρακίνας και καταλήγει στην παραλία Μύρτους.
Κατά πρώτον, με πρωτοβουλία της τότε Νομαρχίας Λασιθίου αποφασίστηκε αφαίρεση υλικών (αμμοχάλικου) του ποταμού που κράτησε μεγάλο χρονικό διάστημα με βαριά μηχανήματα (σκαπτικά, μπουλντόζες, κόσκινα), από το σημείο της γέφυρας μέχρι την παραλία του Μύρτους. Το χοντρό υλικό δηλαδή οι ποταμίσιες κροκάλες και οι σιδερόπετρες αφαιρέθηκαν και τοποθετήθηκαν στις δύο όχθες του ποταμού. Το λεπτό αμμοχάλικο φορτώθηκε σε φορτηγά και προωθήθηκε σε υποδομή οδοστρώσεων.
Αποτέλεσμα: με τις πρώτες βροχοπτώσεις τα σαθρά αυτά υλικά που απέμειναν παρασύρθηκαν από το νερό κατεβάζοντας ακόμα χαμηλότερα το βάθος της κοίτης του ποταμού. Συνέπεια του γεγονότος αυτού ήταν ότι στην πλευρά της γέφυρας που βλέπει προς τη θάλασσα σχηματίστηκε μετά από έντονες βροχοπτώσεις καταρράκτης 4-5 μέτρων περίπου. Το νερό του καταρράχτη συνεχίζοντας την πορεία του μέσα στα χρόνια κατέβασε ακόμα βαθύτερα το αναφερόμενο αυτό τμήμα της κοίτης του ποταμού.
Οι σοβαρές (υποτίθεται) και χοντροκομμένες επεμβάσεις πραγματοποιήθηκαν δύο φορές:
Στην πρώτη περίπτωση κατασκευάστηκαν αναβαθμίδες με πλέγμα από το ύψος της βάσης της γέφυρας έως τον πυθμένα του ποταμού. (Αυτές οι εργασίες κράτησαν περίπου δύο μήνες με πολύ εργατικό προσωπικό και με αρκετά υψηλό κόστος.)
Με τις πρώτες βροχοπτώσεις, περίπου μετά από δύο χρόνια, η «σοβαρή» όσο και γελοία αυτή κατασκευή παρασύρθηκε από τα νερά του ποταμού και διασκορπίστηκε εις τα εξόν συνετέθη μαζί με ποσότητα μπετό που είχε ριχτεί κοντά στη γέφυρα.
Η τελευταία επέμβαση, που έγινε περίπου πριν 2,5 χρόνια , μπορεί με ελάχιστες λέξεις να περιγραφεί ως εξής:
Ένα τεράστιο σκαπτικό μηχάνημα με χούφτα από την απείραχτη μέχρι τότε πλευρά του ποταμού, ξερίζωσε πρώτα καλαμιώνες, λυγαριές πικροδάφνες και υπολείμματα δενδρυλλίων που με πρωτοβουλία μας και άδεια της Νομαρχίας είχαμε φυτεύσει, ώστε να συμβάλουν στην φυσική δόμηση του ποταμού. (Αυτή η φυσική διεργασία είναι ολοφάνερη στα 2/5 του μήκους του ποταμού, ξεκινώντας από το φαράγγι της Σαρακίνας, όπου η μεγάλη και πυκνή βλάστηση και το ριζικό της σύστημα, ενοποιημένο με τη βραχώδη υποδομή, αναχαιτίζει την ορμή του ποταμού. Τις μέρες αυτές που πέρασε από εκεί ο τεράστιος όγκος του νερού και της λάσπης των χειμάρρων δεν προκλήθηκε καμία καταστροφή).
Ο τεράστιος φυτικός όγκος που ξεριζώθηκε ρίχτηκε στο βυθό της πλευράς της γέφυρας που σχημάτισε ο καταρράκτης. Στη συνέχεια, από την ίδια «απείραχτη» μέχρι τότε επάνω πλευρά και σε απόσταση 300 περίπου μέτρων, πάρθηκε σαθρό ή σταθερό υλικό και ρίχτηκε πάνω στον αναφερθέντα φυτικό όγκο. Πάνω από αυτή την υποδειγματική υποδομή (θεμελίωση!) ρίχτηκε μπετό που ενώθηκε με τη γέφυρα, έκτασης περίπου όσο ένα γήπεδο τένις. Στοιχειωδώς ούτε ένα απλό πλέγμα οικοδομής δεν ενίσχυσε αυτή την «υποδειγματική» κατασκευή!
Όλο αυτό το «απείρου κάλλους» κατασκεύασμα, για το οποίο θα μπορούσαμε να γράψουμε εύκολα ένα εγχειρίδιο βλακείας, ασχετοσύνης, ανικανότητας, νοητικής ισορροπίας συναισθημάτων και νόησης. Κάποιος Ιταλός αρχιτέκτονας βλέποντας την έκταση που απλώνονταν το μπετό ενωμένη με την ομορφιά την μνημειακής γέφυρας αναφώνησε: «Εσείς οι Έλληνες δεν έχετε μέσα στο κρανίο σας μυαλό αλλά μπετό».
Οι υπογράφοντες ζήσαμε και παρακολουθήσαμε όλες τις φάσεις προσπάθειας καταστροφής του νεότερου αυτού μνημείου της περιοχής μας διότι τα κτήματα μας ή και τα σπίτια μας βρίσκονται πολύ κοντά, κατά μήκος του αναφερομένου τμήματος του ποταμού.
Όταν όλα αυτά τα θαυμαστά έργα γίνονται από τις επίσημες υπηρεσίες και τους αναδόχους. 500 μέτρα επί της κοίτης του ποταμού στην πάνω πλευρά της άτυχης γέφυρας έχουμε κάποιον ιδιώτη που έχει ανοίξει εργοτάξιο – νταμάρι οικοδομικών υλικών (αλήθεια πως λειτουργεί τόσα χρόνια κατά παράβαση κάθε ισχύουσας νομοθεσίας;).
Ποιος αρμόδιος απέμεινε πλέον που να έχει την αρετή και την τόλμη να τον εκσφενδονίσει «κλοτσηδόν και ανηλεώς» και να διερευνήσει ποιοι δημόσιοι υπάλληλοι κάλυπταν τόσα χρόνια αυτή την παρανομία ώστε να οδηγηθούν όλοι μαζί στην δικαιοσύνη;
Τα βαριά μηχανήματα αυτού το περιφρονητή της δημόσιας αγανάκτησης παραμένουν στη θέση τους περιμένοντας την οικονομική ανάκαμψη και τη μεγαλύτερη ζήτηση οικοδομικών υλικών για να ξαναλειτουργήσουν
Πριν δύο μέρες που επισκέφτηκε αυτή τη γέφυρα o Περιφερειάρχης κ. Αρναουτάκης , του εξέθεσαν όλα αυτά οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης και οι υπεύθυνοι των υπηρεσιών;
Αναφέρουμε και άλλους λόγους στους οποίους οφείλονται αυτοί οι χείμαρροι που δημιουργούνται όταν παρατηρούνται έκτακτα καιρικά φαινόμενα:
Α. λόγω αποψίλωσης βλάστησης. Αυτή η αποψίλωση της βλάστησης από τα ορεινά μέχρι την κοιλάδα οφείλεται στην υπερβόσκηση προβάτων και αιγών. Των μεν πρώτων για την εξαφάνιση της θαμνώδους βλάστησης, των δε δεύτερων για τον αποκλεισμό της μακκίας και δενδρώδους βλάστησης και του σχηματισμού δασών.
Β. οι περισσότεροι καλλιεργητές θερμοκηπίων δεν φροντίζουν τουλάχιστον να έχουν πλούσια βλάστηση γύρω από θερμοκήπιό τους ώστε ποσότητα νερών από τις σκεπές να απορροφούνται.
Γ. οι πυρκαγιές που απογυμνώνουν ολοκληρωτικά το έδαφος
Οι προτάσεις μας:
Έχουμε κι εμείς να προτείνουμε τις πάγιες απόψεις μας ως εξής:
- Με μηχανήματα και οχήματα των αρμόδιων υπηρεσιών να γίνει πρώτα κατάλληλος καθαρισμός των σαθρών υλικών στο σημείο (θεμέλιο) που σχηματίζεται ο καταρράκτης της γέφυρας.
- Κατόπιν θα πρέπει να τοποθετηθούν προσεκτικά τεράστιοι κυβόσχημοι όγκοι κυματοθραύστες σε πλάτος 4 μέτρων οι οποίοι θα σκεπαστούν με παραδοσιακό καλντερίμι για λόγους αισθητικής. ώστε να επαναλειτουργήσει ο προηγούμενος δρόμος για να μη χρησιμοποιείται η γέφυρα από βαριά οχήματα.
- Στη συνέχεια με ελαφριά κλίση τουλάχιστον σε μήκος 50 και πάνω μέτρων θα καταλήγουν στον πυθμένα του ποταμού ρίχνοντας μόνο ογκώδης βράχους που προσφέρονται σε αφθονία και δωρεάν από τη γύρω περιοχή.
- Κατόπιν σε όλη την κοίτη μέχρι τη θάλασσα να ξαναπέσουν από τις όχθες οι κροκάλες που έχουν εναποτεθεί εκεί στην περίοδο της καταλήστευσης. Το ποτάμι θα κάνει την υπόλοιπη δουλειά.!
- Οι πρόεδροι των κοινοτήτων και οι σύμβουλοί του να καταγγέλλουν τη ρήψη σκουπιδιών που κυριαρχεί σε όλο αυτό το τμήμα και να παραπέμπουν στο αυτόφωρο τους παραβάτες.
- Με την προοπτική ότι η βλάστηση είναι άκρως απαραίτητη το αφήνουμε για το μέλλον να προταθεί πιο αναλυτικά και εμπεριστατωμένα και περιοριζόμαστε σε λίγες λέξεις για τους χείμαρρους που συμβάλλουν σε αυτά τα καιρικά φαινόμενα.
Τελειώνοντας θα θέλαμε να σας επισημάνουμε ότι η ανάθεση στον επιλεγέντα ανάδοχο του έργου της συντήρησης της γέφυρας πρέπει να λάβει υπόψη τις προτάσεις μας,. Επίσης να συμφωνηθούν σαφείς όροι. Ένας από αυτούς θα πρέπει να είναι η επίβλεψη κάθε λεπτομέρειας της κατασκευής από εμπειροτέχνη (όχι εμπειρογνώμονα).
Μύρτος 12 Απρίλιου 2019
Οι υπογράφοντες
Θεοδόσης Μηλογιαννάκης
Εμπειροτέχνης καλλιτεχνικής αρχιτεκτονικής
Μανώλης Χριστοδουλάκης
Καλλιεργητής οικολογικής γεωργίας
Ρέα Πηγιάκη
Γεωπόνος εκπαιδευτικός,
Παύλος Δασκαλάκης Εκπαιδευτικός,
πρώην Υπεύθυνος του ΚΠΕ Ιεράπετρας
