Η Αγία Τριάδα
Του Πρωτ. Ευαγγέλου Παχυγιαννάκη
Εφέτος συμπληρώνονται εβδομήντα έτη από τον Εγκαινιασμό του Καθεδρικού μας Ναού, της Αγίας Τριάδος (16 Οκτωβρίου 1938-16 Οκτωβρίου 2008). Και είναι προφανές, η συγκίνησή μας να είναι μεγάλη. Συγκίνηση όχι μόνο των Ενοριτών της Αγίας Τριάδος, αλλά και όλων, των κάποιας ηλικίας Αγιονικολιωτών, που έζησαν μέχρι το α΄ μισό της δεκαετίας του ’70 ως μέλη της ίδιας Ενορίας με τη λαχτάρα της δημιουργίας και άλλης Ενορίας, για την πληρέστερη εξυπηρέτηση των κατοίκων της πόλεως, των οποίων ο αριθμός συνεχώς μεγάλωνε.
Σήμερα χαιρόμεθα για την ύπαρξη και των άλλων Ενοριών, επιθυμία που καταθέσαμε κατά την πρώτη Θ. Λειτουργία, που τέλεσε στην πόλη μας ο νέος Μητροπολίτης μας κ. Νεκτάριος (βλ. το νέο μας βιβλίο: «Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ-ΕΒΔΟΜΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΓΚΑΙΝΙΑΣΜΟ ΤΟΥ», Άγιος Νικόλαος, σελ., 153).
Ο Εγκαινιασμός ενός Ναού αποτελεί σημαντικό γεγονός στη ζωή της Εκκλησίας. Ήδη από την π. Χ. εποχή επεκράτησε να εορτάζεται κατ’ έτος «η των Εγκαινίων ανάμνησις»,«ίνα άγωνται αι ημέραι εγκαινισμού του θυσιαστηρίου εν τοις καιροίς αυτών κατ’ ενιαυτόν ημέρας οκτώ…μετ’ ευφροσύνης και χαράς» (Α΄ Μακκ. 4.59). Κατά μίμηση δε αυτής της διατάξεως της Παλ. Διαθήκης επεκράτησε και στους Χριστιανούς, όπως τα Εγκαίνια ενός Ναού εορτάζονται οκτώ ημέρες, αλλά και όπως κατ’ έτος εορτάζεται η ανάμνηση αυτών.
Έτσι πέρασαν στο εορτολόγιο των επί μέρους Εκκλησιών αρκετές μνείες Εγκαινίων, όπως στα Ιεροσόλυμα του Ναού της Αναστάσεως του Κυρίου (13 Σεπτ.), η μνήμη των Εγκαινίων του Ναού του Αγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου στη Λύδδα, (3 Νοεμ.), «ήτοι της καταθέσεως του αγίου σώματος αυτού», στην Κωνσταντινούπολη (22 Δεκεμ.) «τα θυρανοίξια» της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, των Αγίων Τεσσαράκοντα ( 29 Δεκεμ.) πλησίον του χαλκού τετραπύλου, τα Εγκαίνια της Παναγίας Θεοτόκου των Χαλκοπρατείων (18 Δεκεμ.), η «Μνήμη των Εγκαινίων του σεβασμίου και περικαλλούς οίκου της υπεραγίας Θεοτόκου της Ελεούσης» (11 Αυγ.), τα Εγκαίνια του Ναού της Ζωοδόχου Πηγής (Μπαλουκλή), Παρασκευή της Διακαινησίμου κ.λπ. Στο Βυζαντινό εορτολόγιο αναφέρονται 25 τουλάχιστον αναμνήσεις Εγκαινίων.
Σε όλες τις Θ. Λειτουργίες, που μας αξιώνει ο Θεός να τελούμε στους ιερούς Ναούς, των πρώτων υπέρ των οποίων δεόμεθα είναι: «των κτητόρων και ανακαινιστών της αγίας εκκλησίας ταύτης, των ιερατευσάντων και διακονησάντων εν αυτή». Ιδιαιτέρως ενθυμούμεθα, όλους εκείνους που κοπίασαν και εργάστηκαν θεαρέστως για το κτίσιμο των ιερών Ναών, κατά τις εορταστικές εκδηλώσεις μνήμης των Εγκαινίων, οπότε τελούμε πάνδημο κτητορικό Μνημόσυνο.
Το να κτιστεί ένας Ναός δεν είναι εύκολο πράγμα. Μάλιστα δε σε καιρούς, όπως τότε που κτίστηκε ο Ναός της Αγίας Τριάδος, από τους λίγους ανθρώπους της τότε πολίχνης και τα μετέπειτα σκληρά χρόνια της Κατοχής, που θα ’πρεπε να ευπρεπισθεί και ολοκληρωθεί, ήταν ένας πραγματικός άθλος. Αλλά η πρόνοια του Θεού πάντοτε στέλνει τον κατάλληλο άνθρωπο στην κατάλληλη εποχή και στην κατάλληλη θέση. Και ο κατάλληλος άνθρωπος στην περίπτωσή μας ήταν ο αείμνηστος προκάτοχός μας π¨ Νικόλαος Πάγκαλος και οι άξιοι συνεργάτες του, που τους ελέησε ο Θεός, ώστε σε χρόνο ρεκόρ, τρία χρόνια από της θεμελιώσεως του Ναού, να προβούν και στον Εγκαινιασμό του. Ας είναι αιώνιο το μνημόσυνό τους. Λεπτομέρειες μπορεί να διαβάσει κανείς στο πρώτο βιβλίο μας: «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΑΥΤΗΣ», έκδ. 1994, (σελ.190) και στο νέο μας βιβλίο, ό.π., (σελ. 170).
Πέρα, όμως, από τις ευχαριστίες και τα μνημόσυνα που τελούμε, για τους κτήτορες, και τους δωρητές, όταν εγκαινιάζομε έναν Ναό ή όταν εορτάζομε την μνήμη των Εγκαινίων του, πρέπει να ενθυμούμεθα ένα προτρεπτικό, από τα ωραιότερα τροπάρια της ακολουθίας των Εγκαινίων: «Προς εαυτόν επανάγου, άνθρωπε, γενού καινός αντί παλαιού και ψυχής εόρταζε τα εγκαίνια …την καλήν αλλοίωσιν αλλοιούμενος, ούτως γαρ εγκαινίζεται άνθρωπος, ούτω τιμάται η των εγκαινίων ημέρα…» Δηλαδή: ξαναγύρνα στον εαυτόν σου, άνθρωπε, μη σεργιανάς εδώ κι εκεί, διώξε τον παλιάνθρωπο που κουβαλάς μέσα σου, γίνου καινούργιος, καθάρισε την ψυχή σου… κάμε αυτή την αλλαγή και φώτισε τις σκοτεινές σπηλιές του είναι σου με τον θείο φωτισμό της μετανοίας.
Έτσι μόνο χτίζεται και συνεχώς ανακαινίζεται ο θεόδμητος ναός της υπάρξεώς μας και αποκτά παντοτινό σύνοικο την Παναγία Τριάδα.
Ο Εγκαινιασμός ενός Ναού αποτελεί σημαντικό γεγονός στη ζωή της Εκκλησίας. Ήδη από την π. Χ. εποχή επεκράτησε να εορτάζεται κατ’ έτος «η των Εγκαινίων ανάμνησις»,«ίνα άγωνται αι ημέραι εγκαινισμού του θυσιαστηρίου εν τοις καιροίς αυτών κατ’ ενιαυτόν ημέρας οκτώ…μετ’ ευφροσύνης και χαράς» (Α΄ Μακκ. 4.59). Κατά μίμηση δε αυτής της διατάξεως της Παλ. Διαθήκης επεκράτησε και στους Χριστιανούς, όπως τα Εγκαίνια ενός Ναού εορτάζονται οκτώ ημέρες, αλλά και όπως κατ’ έτος εορτάζεται η ανάμνηση αυτών.
Έτσι πέρασαν στο εορτολόγιο των επί μέρους Εκκλησιών αρκετές μνείες Εγκαινίων, όπως στα Ιεροσόλυμα του Ναού της Αναστάσεως του Κυρίου (13 Σεπτ.), η μνήμη των Εγκαινίων του Ναού του Αγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου στη Λύδδα, (3 Νοεμ.), «ήτοι της καταθέσεως του αγίου σώματος αυτού», στην Κωνσταντινούπολη (22 Δεκεμ.) «τα θυρανοίξια» της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, των Αγίων Τεσσαράκοντα ( 29 Δεκεμ.) πλησίον του χαλκού τετραπύλου, τα Εγκαίνια της Παναγίας Θεοτόκου των Χαλκοπρατείων (18 Δεκεμ.), η «Μνήμη των Εγκαινίων του σεβασμίου και περικαλλούς οίκου της υπεραγίας Θεοτόκου της Ελεούσης» (11 Αυγ.), τα Εγκαίνια του Ναού της Ζωοδόχου Πηγής (Μπαλουκλή), Παρασκευή της Διακαινησίμου κ.λπ. Στο Βυζαντινό εορτολόγιο αναφέρονται 25 τουλάχιστον αναμνήσεις Εγκαινίων.
Σε όλες τις Θ. Λειτουργίες, που μας αξιώνει ο Θεός να τελούμε στους ιερούς Ναούς, των πρώτων υπέρ των οποίων δεόμεθα είναι: «των κτητόρων και ανακαινιστών της αγίας εκκλησίας ταύτης, των ιερατευσάντων και διακονησάντων εν αυτή». Ιδιαιτέρως ενθυμούμεθα, όλους εκείνους που κοπίασαν και εργάστηκαν θεαρέστως για το κτίσιμο των ιερών Ναών, κατά τις εορταστικές εκδηλώσεις μνήμης των Εγκαινίων, οπότε τελούμε πάνδημο κτητορικό Μνημόσυνο.
Το να κτιστεί ένας Ναός δεν είναι εύκολο πράγμα. Μάλιστα δε σε καιρούς, όπως τότε που κτίστηκε ο Ναός της Αγίας Τριάδος, από τους λίγους ανθρώπους της τότε πολίχνης και τα μετέπειτα σκληρά χρόνια της Κατοχής, που θα ’πρεπε να ευπρεπισθεί και ολοκληρωθεί, ήταν ένας πραγματικός άθλος. Αλλά η πρόνοια του Θεού πάντοτε στέλνει τον κατάλληλο άνθρωπο στην κατάλληλη εποχή και στην κατάλληλη θέση. Και ο κατάλληλος άνθρωπος στην περίπτωσή μας ήταν ο αείμνηστος προκάτοχός μας π¨ Νικόλαος Πάγκαλος και οι άξιοι συνεργάτες του, που τους ελέησε ο Θεός, ώστε σε χρόνο ρεκόρ, τρία χρόνια από της θεμελιώσεως του Ναού, να προβούν και στον Εγκαινιασμό του. Ας είναι αιώνιο το μνημόσυνό τους. Λεπτομέρειες μπορεί να διαβάσει κανείς στο πρώτο βιβλίο μας: «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΑΥΤΗΣ», έκδ. 1994, (σελ.190) και στο νέο μας βιβλίο, ό.π., (σελ. 170).
Πέρα, όμως, από τις ευχαριστίες και τα μνημόσυνα που τελούμε, για τους κτήτορες, και τους δωρητές, όταν εγκαινιάζομε έναν Ναό ή όταν εορτάζομε την μνήμη των Εγκαινίων του, πρέπει να ενθυμούμεθα ένα προτρεπτικό, από τα ωραιότερα τροπάρια της ακολουθίας των Εγκαινίων: «Προς εαυτόν επανάγου, άνθρωπε, γενού καινός αντί παλαιού και ψυχής εόρταζε τα εγκαίνια …την καλήν αλλοίωσιν αλλοιούμενος, ούτως γαρ εγκαινίζεται άνθρωπος, ούτω τιμάται η των εγκαινίων ημέρα…» Δηλαδή: ξαναγύρνα στον εαυτόν σου, άνθρωπε, μη σεργιανάς εδώ κι εκεί, διώξε τον παλιάνθρωπο που κουβαλάς μέσα σου, γίνου καινούργιος, καθάρισε την ψυχή σου… κάμε αυτή την αλλαγή και φώτισε τις σκοτεινές σπηλιές του είναι σου με τον θείο φωτισμό της μετανοίας.
Έτσι μόνο χτίζεται και συνεχώς ανακαινίζεται ο θεόδμητος ναός της υπάρξεώς μας και αποκτά παντοτινό σύνοικο την Παναγία Τριάδα.
