Λύση όλων των προβλημάτων;

Golf

Και Μαμούθ και Ήπια γίνεται;
του Αντώνη Ανηψητάκη*

Μεγάλο ενδιαφέρον προκαλεί η επένδυση μαμούθ στον Κάβο Σίδερο που προβλέπει μεταξύ άλλων 7000 κλίνες, 5 χωριά και 3 γήπεδα γκόλφ. Εκτενή τα δημοσιεύματα, φορτισμένη η τοπική κοινωνία. Είναι δυνατόν η επένδυση να δημιουργήσει ποιοτικές θέσεις εργασίας προστατεύοντας παράλληλα περιβάλλον και κοινωνία;

Σίγουρα, λένε εν χορώ επενδυτές, εκκλησία και οι πολιτικοί των μεγάλων κομμάτων, βουλευτές, δήμαρχοι, νομάρχης, που παρουσιάζουν το έργο με όρους παραμυθιού. Η κοινωνία όμως καίτοι αρέσκεται στα πολιτικά παραμύθια που της χαϊδεύουν την τσέπη είναι μουδιασμένη. Την ανησυχεί το αδύναμο επιχειρηματικό προφίλ της εταιρείας. Την προβληματίζει η συστηματική υπεκφυγή στο τεκμηριωμένο αίτημα του τ. Δήμαρχου Ιτάνου Γιάννη Περάκη για τη δημιουργία βιώσιμου, ανεξάρτητου Φορέα Διαχείρισης της περιοχής NATURA. Τους τρομάζει η έλλειψη νερού, ο όγκος του έργου, αλλά και μια πιθανή επανάληψ του αποτυχημένου εγχειρήματος Τροχανά στον διπλανό Ανάλουκα.

Πολλά τα ερωτήματα και οι απαντήσεις ποικίλουν. Βαρύνουσα θα είναι όμως η απόφανση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) στο οποίο κατέφυγαν εκατοντάδες πολίτες και οικολογικές οργανώσεις.

Ο ΤΟΠΟΣ
Θα μπορούσες να τον πεις και όαση. Όχι τόσο για το Βάι, το μοναδικό φοινικοδάσος της Ευρώπης, μα γιατί στην έρημο της στρεβλής ανάπτυξης της Κρήτης, εκεί στον Κάβο Σίδερο, μερικές χιλιάδες στρέμματα επιμένουν να διατηρούν την ψυχή και το τοπίο τής άλλοτε Κρήσσας γης. Μια αγκαλιά με φοίνικες, ακρογιάλια, νησίδες, μνημεία παλίμψηστων πολιτισμών, σπάνια ενδημικά είδη. Τη δεκαετία του ΅90 η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακαλύπτει την περιοχή. Τη στέφει NATURA και της χορηγεί θεσμικό σωσίβιο προστασίας. Το ελληνικό κράτος αποδέχεται την τιμή, σ τέτοια πρώτο, όχι όμως και τις συνακόλουθες χωροταξικές και περιβαλλοντικές ευθύνες.
Η επίμαχη έκταση των 26000 στρεμμάτων, το καλύτερο οικόπεδο της Μεσογείου κατά τους κτηματομεσίτες, βρίσκεται μέσα στην προστατευόμενη περιοχή και ανήκε στη Μονή Τοπλού. Η Μονή την δωρίζει στο Ίδρυμα «Παναγία Ακρωτηριανή» που συστήνεται το 1992 με σκοπό την αξιοποίησή της. Αμέσως προσκαλούνται επενδυτικές εταιρείες να εκδηλώσουν ενδιαφέρον.

Από τότε η υπόθεση περνά από σαράντα κύματα. Το 1995 επιλέγεται από το Ίρυμα η επί τούτου συσταθείσα Αγγλική εταιρεία Loyalward Ltd και υπογράφονται οι αρχές συμφωνίας, ακολουθεί 14.7.1998 η οριστική σύμβαση, που παραδίδει την περιοχή στους επενδυτές για 80 χρόνια για να φτάσουμε 6.11.2006 στην έγκριση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) και 5.2.2007 στην έκδοση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων.

ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ
Εκκλησία.
Συνέστησε το Ίδρυμα για να αποκτήσει επιχειρηματική ευελιξία στη διαχείριση της περιυσίας της Μονής. Το 7μελές Διοικητικό Συμβούλιο έχει πρόεδρο τον Επίσκοπο Ευγένιο που διορίζει τα υπόλοιπα μέλη. Αντιπρόεδρος, ο δημοφιλής για το έργο του Ηγούμενος της Μονής Φιλόθεος, ιθύνων νους της όλης υπόθεσης.

Διακηρυγμένος στόχος της τα κοινωφελή έργα με τα οποία θα απέσειε την κριτική για ελλειμματική κοινωνική προσφορά. ¶ρρητη επιδίωξή της η μεγέθυνση της κοινωνικής, πολιτικής και ιδεολογικής επιρροής. Δεν αρκείται πια στην τακτοποίηση των νεκρών εις τόπους χλοερούς, εις τόπους αναψύξεως, υπόσχεται και στους ζωντανούς τακτοποίηση εις τόπους «γκολφερούς», εις τόπους αναπτύξεως. Με αυτό το εγχείρημα εμπλέκεται άμεσα σε παιχνίδια εξουσίας και η κοινωνία την έχει ήδη χρεώσει για μεροληπτική στάση στις τοπικές εκλογές.
Θέλει τον απόλυτο έλεγχο της κατάστασης. Στν επιλογή της συγκεκριμένης εταιρείας πρέπει να βάρυνε και η δυνατότητα χειραγώγησής της. Αποκλείει από το Ίδρυμα τους αιρετούς εκπροσώπους των τοπικών κοινωνιών και δεν συναινεί στο αίτημα για θέσπιση ανεξάρτητου Φορέα Διαχείρισης. Η Μονή ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, το οποίο είναι λογικό να προσδοκά οφέλη. Γνωρίζει όμως ο ευαίσθητος περί τα οικολογικά Πατριάρχης όλες τις πλευρές της υπόθεσης;

Επενδυτές.
Loyalward Ltd, θυγατρική πλέον της Minoan Group. Η εταιρεία συστήθηκε για να πάρει το συγκεκριμένο έργο και το πρε, δίνοντας την καλύτερη οικονομική προσφορά, 10% επί του τζίρου. Η μηδενική εμπειρία και η πενιχρή οικονομική επιφάνεια δεν αξιολογήθηκαν. Η επιλογή θεωρήθηκε σκανδαλώδης, αλλά το Ίδρυμα απέδωσε το θόρυβο στους ανταγωνιστές. Φιλοδοξεί να πραγματώσει μια «διεθνούς επιπέδου ήπα και αειφορική τουριστική ανάπτυξη». Δυνατό της χαρτί η σοβαρή ΜΠΕ με την οποία ελπίζουν να ξεπεράσουν και το σκόπελο του ΣτΕ.

Αναζητά μικρομετόχους επενδυτές, τράπεζες, κατασκευαστικές εταιρείες μα κυρίως τη γενναία επιδότηση της πολιτείας.

Πολιτεία.
Ανίκανη να διαχειριστεί τα Κοινά πριμοδοτεί τους ιδιώτες ελπίζοντας νΆ ανοίξουν δουλειές. Συντηρεί μια ανάπτυξη που βασίζεται εν πολλοίς στην καταστροφή του περιβάλλοντος και στην κραυγαλέα ανοχή της καταστροφής. Η περίπτωση χαρακτηριστική. Εγκρίνει 5 χωριά όταν πολεοδομικά σχέδια στην περιοχή εκκρεμούν δεκαετίες. Επιδοτεί οπές γκολφ την ώρα που οι θησαυροί της Κρήτης εγκαταλείπονται. Επιβάλλει με την ΚΥΑ αυστηρούς όρους, που όμως συνιστούν ευχολόγιο χωρίς τον Φορέα Διαχείρισης. Διπρόσωπη, ετοιμάζεται να πρωταγωνιστήσει Ά ένα ακόμη επεισόδιο καταστροφικής ανάπτυξης, στα χαρτιά προστατεύει την περιοχή με αυστηρούς όρους και μελέτες «μέγκλα» (made in England), στην πράξη όμως την αφήνει απολύτως απροστάτευτη. Ποιος άραγε θα την προστατεύσει, το άσχετο Εκκλησιαστικό Ίδρυμα, η άπειρη Αγγλική Εταιρία ή οι τοπικές υπηρεσίες με τις τραγικές ελλείψεις σε προσωπικό και μέσα;

Αν ήταν σοβαρή θα επεδίωκε να διαχειριστεί παραδειγματικά την περιοχή αξιοποιώντας το πρόγραμμα ΝΑΤURA. Το ΥΠΕΧΩΔΕ προ δεκαετίας κάτι προσπάθησε, παρήγγειλε στο Ίδρυμα Γουλανδρή ένα Διαχειριστικό Σχέδιο και ετοίμασε Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος. Υπέκυψε όμως γρήγορα στις πιέσεις της Εκκλησίας, εξαφάνισε μελέτες και σχέδια και συναίνεσε να αντιμετωπιστεί η περιοχή ως τουριστικό οικόπεδο. Έκτοτε συμπλέει με το Ίδρυμα και οι κυβερνώντες θεωρούν πολιτικό άθλο την έγκριση της ΠΕ και την έκδοση της ΚΥΑ.

Πολιτικοί
Τοπικά, οι βουλευτές Λασιθίου Πλακιωτάκης (ΝΔ) και Καρχιμάκης (ΠΑΣΟΚ) τσακώνονται για το ποιο κόμμα έχει μεγαλύτερο μερίδιο στο συγκεκριμένο άθλο. Οι ντόπιοι πολιτικοί παράγοντες των δυο μεγάλων κομμάτων τα δίνουν όλα για την εύνοια της Εκκλησίας, ευελπιστώντας σΆ ένα άνετο πολιτικό μέλλον. 3500 νέες θέσεις εργασίας προβλέπει το πλάνο, εκεί είναι πια το παιχνίδι, αφού στα κρατικά ρουσφέτια το ΑΣΕΠ έβαλε φρένο. Υποστηρίζουν όμως άκριτα την επένδυση και για να μεταθέσουν την προσοχή της κοινωνίας από τα προβλήματα της καθημερινότητας που δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν. Ο Δήμαρχος Σητείας Νίκος Κουρουπάκης (ΠΑΣΟΚ), διορισμένο μέλος του Ιδρύματος, δεν αρκείται σΆ αυτά, αλλά συνηθίζει να υβρίζει όσους διαφωνούν. Ίσως να θέλει συγχώρεση, γιατί αποκαλύφθηκε ότι το 1995, όταν ο τύπος βοούσε για σκάνδαλο, είχε καταγγείλει την συμφωνία και αποχώρησε από τη συνεδρίαση του Ιδρύματος. Τυπική περίπτωση τζάμπα μάγκα, όπως θα ΅λεγε και ο κ. Σημίτης.
Η ιδεολογική μετάλλαξη για τους ντόπιους πολιτικούς ταγούς απόλυτη, ασπάζονται πλήρως το εκκλησιαστικό-σκοταδιστικό ρητό «πίστευε και μη ερεύνα», ενώ συνθήματα όπως «δεν θα γίνουμε γκαρσόνια της Ευρώπης», «η Ελλάδα στους Έλληνες» σε τρεις δεκαετίες τα αναποδογύρισαν.
Στη βουλή έφεραν το θέμα ο Ι. Κεφαλογιάννης, επικεντρώθηκε σε θέματα εθνικής άμυνας λόγω της στρατιωτικής βάσης που υπάρχει στην περιοχή και ο Γιάννης Δραγασάκης που συνόψιζε τις ανησυχίες των οικολόγων. Απάντηση όμως δεν πήραν.

Οικολόγοι
Το κύριο βάρος της αντιπαράθεσης έχει επωμιστεί τοπικά η Οικολογική Ομάδα Σητείας, που παρακολουθεί από την αρχή την υπόθεση. Πέρυσι πρωτοστάτησε στην οργάνωση ημερίδας (27.1.06), όπου ακούστηκαν αυθεντικά οι αντιτιθέμενες απόψεις.
Το όραμά της να γίνει η περιοχή πρότυπο πολιτιστικό και φυσιολατρικό πάρκο, το πρόβαλε, αλλά δεν το πάλεψε, θεωρώντας το ουτοπικό με τους δεδομένους συσχετισμούς. Έτσι προσπάθησε για έναν συμβιβασμό που θα μπορούσε να γίνει αποδεκτός από τις επόμενες γενιές. Κατέθεσε έγκαιρα ρεαλιστικές προτάσεις για να διασφαλιστεί ο αειφορικός χαρακτήρας της επένδυσης. Πρότεινε κυρίως μείωση του όγκου του έργου. «Για μας αειφόρος ανάπτυξη είναι η αργή ανάπτυξη, τόσο αργή ώστε να είναι αφομοιώσιμη από την κοινωνία και το περιβάλλον. H συγκεκριμένη ανάπτυξη, μάλον άγρια μπορεί να χαρακτηρισθεί, αφού μιλάμε για τριπλασιασμό του μόνιμου πληθυσμού του Δήμου Iτάνου σε ελάχιστα χρόνια και δεν έχουμε συνυπολογίσει τις επιπτώσεις των άλλων μεγάλων επενδύσεων που προγραμματίζονται.» Απαίτησε την Ίδρυση Ανεξάρτητου Φορέα Διαχείρισης, τόνισε την ανάγκη έγκαιρης προετοιμασίας της τοπικής κοινωνίας, ζήτησε απΆ την Νομαρχία να συναρτήσει την αποδοχή των επενδύσεων με τα απαραίτητα έργα υποδομής. Με τα υδροβόρα γκολφ διαφώνησε, έχει πολλά θέλγητρα η Κρήτη να αναδείξει, δεν χρειάζεται να σκηνοθετεί άλλα. Βλέποντας όμως την τάση να πάρουν τα γκολφ μορφή επιδημίας διεκδίκησε παράλληλα θέσπιση προδιαγραφών, που θα τα περιορίσουν. Προσπάθησε δηλαδή να περισώσει το «δέντρο» του Κάβου Σίδερου μεριμνώντας ταυτόχρονα για το άθλιο τουριστικό «δάσος» της Κρήτης. Η συμβιβαστική της στάση την έφερε σε αντίθεση με το Δίκτυο των Οικολογικών Οργανώσεων Κρήτης. Σήμερα όμως μετά την αγνόηση των προτάσεών της όλες οι οικολογικές οργανώσεις συνεργάστηκαν στην προσφυγή στο ΣτΕ αξιοποιώντας και πλειάδα ειδικών επιστημόνων.
Πάντως η διαρκής αντιπαράθεση πολιτικών που βλέπουν τον τόπο ως οικόπεδο και οικολόγων που αγωνίζονται να σώσουν την ψυχή τους κι ό,τι προλάβουν, έχοντας κάποτε σύμμαχο το ΣτΕ, δεν σώζει τον τόπο. Επείγει η Κρήτη να συνεννοηθεί και να βάλει τα δικά της αστέρια στον Τουρισμό.

ΕΝΑΣ ΦΟΒΟΣ ΚΙ ΕΝΑ ΗΘΙΚΟ ΔΙΛΗΜΜΑ
Σήμερα ένας φόβος πλανιέται στην περιοχή που κάνει τον κόσμο επιφυλακτικό. «Λες να πάρουν τις επιδοτήσεις, να σπείρουν τον τόπο γιαπιά, να τσιμπήσουν κάποιοι να αγοράσουν κι υστέρα να πέσουν έξω αφήνοντας τον τόπο άνω κάτω και με θύματα ανά την υφήλιο να μας δυσφημούν;»

Υπάρχει όμως κι ένα σοβαρό ηθικό θέμα: Είμαστε άραγε τόσο περήφανοι για τη διαχείριση που επιφυλάξαμε στο περιβάλλον, για να αποφασίσουμε να δεσμεύσουμε και τα τρισέγγονά μας με συμβάσεις 80 ετών; Μήπως πρέπει να ΅μαστε πιο σεμοί; Μήπως πρέπει να τους αφήσουμε επιτέλους λίγο χώρο, να κάνουν έστω, τα δικά τους λάθη;

*Πολιτικός Μηχανικός, Νομαρχιακός Σύμβουλος και μέλος της Οικολογικής Ομάδας Σητείας

Print Friendly, PDF & Email

Από manos