Θα κερδίσει τελικά το Λασίθι το στοίχημα της αειφορίας;Το περιβάλλον ως αξία και ως πολιτικό παίγνιο

Του ΚΩΣΤΗ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ

Το αρκτικόλεξο Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. είναι γνωστό εδώ και μια εικοσαετία ως το κατεξχήν χαρτοφυλάκιο για το περιβάλλον, τη χωροταξία και τα δημόσια έργα στην Ελλάδα.
Στην ουσία, (παρότι η πολιτική του ηγεσία δεν γιόρτασε πανηγυρικά τα εικοσάχρονα γενέθλια), το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. είναι ένας νεολαίος 21 ετών, αφού συστήθηκε με νόμο το 1985, ενσωματώνοντας στο τότε Υπουργείο Χωροταξίας Οικισμού & Περιβάλλοντος, που είχε ιδρυθεί το 1980, το τότε Υπουργείο Δημοσίων Έργων.

Είχε φτάσει το πλήρωμα του χρόνου, στη μεταδικτατορική Ελλάδα, για να συγκεντρωθούν όλες οι σχετικές αρμοδιότητες για το περιβάλλον και τη χωροταξία σε έα φορέα, μια που έως τότε, ήταν κατακερματισμένες και ασύνδετες στον κρατικό μηχανισμό. Έκτοτε, πολλά άλλαξαν στην Ελλάδα και στον κόσμο. Προπάντων πολλά, και με γοργούς ρυθμούς, στο περιβάλλον και τη χωροταξία. Εισήχθησαν στο καθημερινό λεξιλόγιο των τεχνοκρατών και των πολιτικν έννοιες, όπως «βιωσιμότητα» και «αειφορία», που υιοθετήθηκαν από παγκόσμιες διασκέψεις και διεθνή forum για τον πλανήτη, αλλά και εισήχθησαν ως κορυφαίοι παράμετροι στις επιμέρους επίσημες κρατικές πολιτικές για το περιβάλλον.
Σήμερα το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., είναι ο κατεξοχήν κρατικός – κυβερνητικός φορέας στη χώρα μας, που (πρέπει να) εφαρμόζει μια ολοκληρωμένη πολιτική για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Είναι εκείνο που, υποτίθεται, εισάγει την έννοια της αειφορίας στην αναπτυξιακή πολιτική της χώρας και ενσωματώνει τις βιώσιμες πρακτικές σε όλους τους τομείς της. Υποτίθεται ακόμη, ότι έχει αναπτύξει ένα ευρύ συντονιστικό μηχανισμό για την άσκηση περιβαλλοντικής και χωροταξικής πολιτικής στα πλαίσια των πιο πάνω κατευθύνσεων σε κάθε Περιφέρεια της χώρας. Αυτή την ευθύνη υλοποίησης έχουν άλλωστε οι Διευθύνσεις Περιβάλλοντος & Χωροταξίας που αποτελούν μέρος του διοικητικού οργανογράμματος κάθε Γενικής Γραμματείας της Περιφέρειας.
Το διεθνές και εθνικό περιβαλλοντικό δίκαιο, εισήχθη πλέον ως κανονιστικό θεσμικό πλαίσιο και στις εκπονήσεις μελετών για κάθε δημόσιο και ιδιωτικό επενδυτικό σχέδιο ή δρστηριότητα. Οι υποχρεωτικές εκπονήσεις μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε όλα τα έργα από το 1990 και μετά, φαίνεται ότι ελάχιστα έως καθόλου δεν έλυσε το πρόβλημα. Είναι γνωστό, ότι η κάθε ΜΠΕ μπορεί να φτιαχτεί κατά το δοκούν του κάθε υποψήφιου επενδυτή, από τον περιβαλλοντολγο του. Είναι ακόμη περισσότερο γνωστό, ότι οι επιβαλλόμενοι περιβαλλοντικοί όροι από τον αντίστοιχο κρατικό λειτουργό ανάλογα με το μέγεθος και τη δυναμικότητα της δραστηριότητας, είναι στη …διακριτική ευχέρεια και στον «πατριωτισμό» του κάθε επενδυτή αν θα τους εφαρμόσει, πρόλο τη δημιουργία σώματος ελεγκτών περιβάλλοντος. Συνήθως αυτός ο «πατριωτισμός» έχει και εδώ εκλείψει…
Με αυτά τα δεδομένα, είναι αυτονόητο να δημιουργούνται ερωτήματα και να τίθενται προβληματισμοί για την περιβαλλοντική χωροταξική εικόνα και σε επίπεδο διοικητικής διαίρεσης του Νομού. Και η αποτίμηση των πραγμάτων σήμερα στο Λασίθι, μας φέρνει έναντι μιας ζοφερής πραγματικότητας:

  • Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, Πολεοδομικές & Ειδικές Χωροταξικές Μελέτες περιοχών, εκκρεμούν για αρκετά χρόνια στις υπηρεσίες του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε..
  • Ευαίσθητοι παραλιακοί οικισμοί με εκρηκτική τουριστική και οικιστική ανάπτυξη εξακολουθούν να στερούνται οργανωμένου σχεδίου αστικής διαχείρισης.
  • Εκροές βιολογικών καθαρισμών αστικών λυμάτων απορρίπτονται (!) ανεξέλεγκτα σε γεωτρήσεις μολύνοντας κατΆ εξακολούθηση τους υπόγειους υδροφορείς…
  • Χαρακτηρισμένοι παραδοσιακοί οικισμοί και διατηρητέα οικιστικά σύνολα καταστρέφονται ασύστολα.
  • Εγκαταλελημένοι οικισμοί με ιδιαίτερη αισθητική, ιστορική και αρχιτεκτονική αξία παραμένουν εκτός θεσμικών προστατευτικών μέτρων.
  • Παράτιες περιοχές, δίπλα ή ανάμεσα σε περιοχές ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους και αρχαιολογικές ζώνες, οικοδομούνται με εντατικούς και άναρχους ρυθμούς αλλοιώνοντας το τοπίο και το παράκτιο οικοσύστημα, χωρίς να θεσπίζονται αυστηρά περιοριστικά μέτρα και ειδικοί όροι δόμησης…
  • Η εντατική και εκτατική οικοπεδοποίηση των παράκτιων περιοχών όλου του νομού έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας, ενώ υπερμεγέθης και φαραωνικές παρεμβάσεις που βαφτίζονται «επενδυτικά αναπτυξιακά σχέδια» (…) στις εναπομένουσες ακόμη παρθένες περιοχές του, απειλούν να μετατρέψυν το Λασίθι σε …Ντουμπάι!
  • Ακτές μέσα σε θεσμοθετημένες ενάλιες αρχαιολογικές ζώνες μπαζώνονται ασύστολα από ξενοδοχειακές μονάδες, αλλοιώνοντας την ακτογραμμή, εξαφανίζοντας βενθικές βιοκοινότητες και ιδιοποιώντας τον αιγιαλό και την παραλία…
  • Πλούσιοι και μοναδικοί οικότοποι και βιότοποι καταστρέφονται χωρίς καμιά φροντίδα για την προστασία τους, ενώ προτεινόμενες περιοχές στο δίκτυο natura 2000, …απεντάσσονται για να αποδοθούν στην «ανάπτυξη»….
  • Δάση ή δασικές περιοχές καταστρέφονται από την ανεξέλεγκτη βόσκηση και υπερβόσκηση…
  • Πραγματικά οικοσυστήματα, μοναδικά μνημεία της φύσης και ευαίσθητες περιοχές (βλέπε Γαϊδουρονήσι) στερούνται ολοκληρωμένου διαχειριστικού σχεδίου και λεηλατούνται ασύστολα και κατΆ εξακολούθηση…
  • Το κατΆ ευφημισμό Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμύ & Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Κρήτης, κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια (συγχωρο)Χάρτα των περιβαλλοντικών ανομημάτων που υλοποιούνται κάτω από τη μύτη του συντεταγμένου κράτους…

Κωστής ΜαυρικάκηςΑντΆ αυτών, των θεσμοθετημένων πλαισίων αλλά και των κατευθύνσεων για τη βιωσιμότητα στο Λασίθι, εφευρίσκεται από το ίδιο το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε η «θύραθεν χωροταξία», όπως ο θεσμός των Περιοχών Ειδικής Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης (τα γνωστά Π.Ε.Ρ.ΠΟ) που ανοίγουν το δρόμο για μια καταλυτική ισοπέδωση και ασύστολη αστικοποίηση των παράκτιων περιοχών του νομού, αού προκαταλαμβάνουν τις γενικές κατευθύνσεις των Σχεδίων Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτών Πόλεων (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π) που εκπονούνται αυτή την περίοδο από τους Δήμους του νομού.

Μέσα σΆ αυτή τη διαμορφωμένη πραγματικότητα, ο κατΆ επίφαση «τεχνικός σύμβουλος» της Ελληνικής Πολιτείας όπως αυτάρεσκα (αυτο)αποκαλείται το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, έχοντας μετατραπεί σε κλειστή λέσχη πολιτικού παραγοντισμού ολιγωρεί έναντι αυτών των τεράστιων προβλημάτων που επικίνδυνα σωρεύονται πλέον, κυρίως σε όλες τις παράκτιες ζώνες του νομού…
Σκοπός του παρόντος σημειώματος δεν είναι να καταδείξει επιλεκτικά τις ευθύνες της σημερινής πολιτικής ηγεσίας του Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. στα περιβαλλοντικά και χωροταξικά τεκταινόμενα στο Λασίθι.
Κυρίως, επιθυμεί την έναρξη ενός γόνιμου και ουσιαστικού προβληματισμού, για την αλλαγή λεύσης σε ζητήματα καθοριστικά για μια βιώσιμη και όχι βιώ(σχημη) ανάπτυξη στο Νομό, μια που θα μπορούσε κανείς, που θα ανήκε ίσως στην τάξη των πεσιμιστών, να επικαλεστεί όπως κάποιος άλλος στο παρελθόν, το γνωστό πλέον και ως ρητό, «Γιώργο χάσαμε» το στοίχημα με τη βιωσιμότητα και την αειφορία στο Λασίθι…

ΚΩΣΤΗΣ Ε. ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ
Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ
Komavr@otenet.gr
Print Friendly, PDF & Email

Από manos