Ο Κων/νος Καβάφης γεννήθηκε το 1863 και πέθανε το 1933, την ημέρα των γενεθλίων του (29 Απριλίου), στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, στην ίδια αυτή πόλη που έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του.
Εξωτερικά τουλάχιστον, η ζωή του Kαβάφη κύλησε μοναχική, “τακτοποιημένη και πεζή”, και “θεαματικά και φοβερά” δεν είχε. Αξιομνημόνευτες ίσως είναι μερικές ιδιορρυθμίες της ζωής του, όπως π.χ. ότι ποτέ δεν έβαλε ηλεκτρικό ρεύμα στο σπίτι του και το φώτιζε με τα θρυλικά κεριά ή ότι άφησε πεθαίνοντας ένα ποιητικό αρχείο τακτοποιημένο, έτοιμο να δεχθεί τους μελετητές του έργου του.
Ο ποιητικός του λόγος είναι λιτός, πυκνός, επιγραμματικός, πεζολογικός και ακριβολογικός. Στη θεματική του, ο μύθος και η ιστορία έχουν κυρίαρχη θέση. H αγαπημένη του ιστορική περίοδος είναι κυρίως η Ελληνιστική και αυτή της Ρωμαϊκής κυριαρχίας στην Ανατολή (Πτολεμαίοι, Σέλευκοι, Kαίσαρ, Αντώνιος). Τα ποιήματά του, ανάλογα με το θεματικό πεδίο, διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες – φιλοσοφικά, ιστορικά και αισθησιακά . Η διάκριση αυτή δεν είναι απόλυτη. Πολλά από τα ποιήματά του αγγίζουν τα δύο ή και τα τρία αυτά πεδία. Για αυτό, ο Σεφέρης μιλάει για «ενιαίο» Καβάφη.
Η ποιητική του Καβάφη ξάφνιασε τους συγκαιρινούς του με την ιδιοτυπία της, καθώς ήταν τόσο διαφορετική από τα ως τότε καθιερωμένα. Ποιήματα σύντομα, γραμμένα σε γλώσσα ανάμεικτη(δημοτική, λόγια, αρχαία), με στίχο χαλαρό κι ελεύθερο και κάποτε- κάποτε ομοιοκατάληκτο, με λεπτή ειρωνεία. Ποιήματα με έντονη τη φιλοσοφική και υπαινικτική διάθεση, που δεν παρουσιάζουν μόνο την αίσθηση της παρακμής και της ματαιότητας αλλά και το αίσθημα της αξιοπρέπειας και της υπερηφάνειας.
Σήμερα η απήχηση της καβαφικής ποίησης τόσο στους Έλληνες όσο και στους ξένους αναγνώστες της, είναι εξαιρετικά μεγάλη και σημαντική, αν σκεφτούμε ότι ένας χρονικά παλαιός ποιητής, αναγιγνώσκεται με την ίδια αμεσότητα ενός συγχρόνου. Ο Αλεξανδρινός που γράφει τα ποιήματά του στο τέλος του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα αντιμετωπίζεται ως ποιητής του τέλους του 20ού αιώνα και ως τέτοιος διδάσκεται στα πανεπιστήμια του κόσμου. Είναι γεγονός πως ο 20ός αιώνας κούρασε με τους υψηλούς τόνους και τις απαιτήσεις του, οπότε εκτιμάται δεόντως από το κοινό η χαμηλή φωνή του Καβάφη, ο σεβασμός του στον άλλον, η λακωνική γραφή του και η διαχρονική σοφία του.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι τα ποιήματα του Καβάφη υπήρξαν πηγή έμπνευσης και για άλλους ποιητές. Έτσι στον 21ο αιώνα μπορούμε να υποδεχθούμε μια μεγάλη καβαφογενή, ποιητική, παγκόσμια οικογένεια. Ο όρος ποιήματα «καβαφογενή» χρησιμοποιήθηκε από τον αείμνηστο Γ. Π. Σαββίδη και «είναι τα ποιήματα που έμμεσα ή άμεσα έχουν αφετηρία κάποιαν από τις συνθέσεις του Καβάφη». 153 ποιήματα 135 ξένων ποιητών σε 19 διαφορετικές γλώσσες, ανθολογούνται στην έκδοση «Συνομιλώντας με τον Καβάφη» του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας.
Επιπλέον η ποίησή του έχει αποτελέσει αγαπημένο αντικείμενο μουσικής αναζήτησης πλειάδας Ελλήνων συνθετών, αρχής γενομένης από τον Δημήτρη Μητρόπουλο, ο οποίος υπήρξε και συνθέτης εκτός από επιφανής αρχιμουσικός, έως Μ. Θεοδωράκη, Μ. Χατζηδάκη, Μ. Πλέσσα, Θ. Μικρούτσικο, Λ. Πλάτωνος, Δ. Παπαδημητρίου,κ.α.
«Σπονδή» στον ποιητή και τον ποιητικό του λόγο η εκδήλωση τη Δευτέρα 22 Απριλίου στη Δημοτική Πινακοθήκη με τίτλο «στο φως των κεριών», 150 χρόνια από τη γέννησή του. Ήρεμα, χαμηλόφωνα, στοχαστικά, όπως ταιριάζει στην περίσταση…
Βιβλιογραφία
Νάσος Βαγενάς «Η παγκοσμιότητα της ποίησης του Καβάφη»
Έλενας Χουζούρη «Καβάφης, ο παγκόσμιος συνομιλητής»
E.M. Forster «Η ποίηση του Κ.Π. Καβάφη»
ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
