«Ημιυπαίθριος χώρος είναι ο στεγασμένος χώρος του κτιρίου, του οποίου η μία τουλάχιστον πλευρά είναι ανοιχτή προς τον κοινόχρηστο χώρο ή τους ακάλυπτους χώρους του οικοπέδου που δεν προσμετρώνται στην κάλυψη και οι υπόλοιπες πλευρές του ορίζονται από τοίχους ή κατακόρυφα φέροντα ή μη στοιχεία και χρησιμοποιείται για τη μετακίνηση ή προσωρινή παραμονή ανθρώπων».
Ν. 1577/1985 (ΓΟΚ), προοίμιο – ορισμοί
Με αφορμή την εξαγγελία της κυβέρνησης με την οποία δήλωσε την πρόθεση της να «τακτοποιήσει» τους ημιυπαίθριους χώρους των οικοδομών με την πληρωμή ειδικού τέλους από τους ιδιοκτήτες των ακινήτων αυτών, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας σε ημερίδα που πραγματοποίησε στην Αθήνα από κοινού με το Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών, την Ένωση Δικαστικών Λειτουργών του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΕΔΑΣτΕ) και την Επιστημονική Εταιρεία Πολεοδομικού και Χωροταξικού Δικαίου (ΕΕΠΧΔ)., με θέμα «Νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων» δήλωσε ξεκάθαρα την αντίθεση του στο μέτρο.
Ας δούμε όμως τα πράγματα επί της ουσίας.
Ο ημιυπαίθριος χώρος αποτελεί στοιχείο της Ελληνικής αρχιτεκτονικής από τους Μινωικούς ακόμη χρόνους. Είναι το μεταβατικό στάδιο χτιστού – άχτιστου που εξυπηρετεί τις ανάγκες του «ευ κατοικείν» στα μεσογειακά κλίματα.
Στο σύγχρονο Ελληνικό κράτος θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά σαν έννοια, με το ΓΟΚ του 1985. Έκτοτε χρειάσθηκαν περίπου 30 ερμηνείες για να καταλήξουμε σε τι ακριβώς συνίσταται!
Το δεύτερο στοιχείο που χαρακτηρίζει την Ελληνική αρχιτεκτονική σε αντίθεση με τη δυτικότροπη, είναι οι βεράντες – εξώστες. Και αυτό το στοιχείο πηγάζει από την ανάγκη ενσωμάτωσης της αρχιτεκτονικής στις μεσογειακές κλιματολογικές συνθήκες αλλά και από τον εξωστρεφή χαρακτήρα του Έλληνα.
Και για τις δυο αυτές έννοιες (εξώστες – ημιυπαίθριοι χώροι) κρίθηκε από το ΓΟΚ του 1985 ότι μπορούν να έχουν επιφάνεια ίση με το 40% της συνολικής επιφάνειας του κτιρίου, η οποία επιφάνεια δεν προσμετράται στο Συντελεστή Δόμησης.
Σήμερα, παράλληλα με την παγκόσμια πρωτιά μας σε πρακτικές τύπου «περαίωσης» όπου το ίδιο το κράτος καλεί τον πολίτη να καταβάλει ένα ποσό προκειμένου να «κλείσει» τις φορολογικές του εκκρεμότητες δηλαδή να μην ελεγχθεί ! (αν αυτό δεν είναι έμμεσος εκβιασμός του κράτους προς τον πολίτη τότε τι ακριβώς είναι;), έρχεται και η δεύτερη παγκόσμια πρωτιά της «τακτοποίησης» αυθαιρεσιών με την ίδια μέθοδο.
Πρωτιά η οποία δυστυχώς επαναλαμβάνεται εδώ και χρόνια κυρίως σε προεκλογικές περιόδους.
Πρωτιά η οποία αυτή τη φορά μετουσιώνεται με την κυοφορούμενη «ρύθμιση» για τους Η.Χ.
Από όσα λοιπόν φημολογούνται, αν κάποιος έχει «κλείσει» τον Η.Χ. του και καταβάλει ένα ποσό στην εφορεία, τότε «ξεπλένεται» η αυθαίρετη αυτή ενέργεια με την εξαίρεση από την κατεδάφιση (είδατε εσείς ποτέ να κατεδαφίζεται αυθαίρετο και δη Η.Χ;) και με την παύση οποιασδήποτε συνέπειας επισείει η κατασκευή και διατήρηση αυθαιρέτου (πρόστιμο ανέγερσης και πρόστιμο διατήρησης). Είμαστε δε βέβαιοι ότι και αυτή τη φορά η ρύθμιση αυτή θα επέλθει με τη διαβεβαίωση ότι με τον τρόπο αυτό επιλύεται ένα κοινωνικό πρόβλημα αλλά από τώρα και στο εξής τίποτε πλέον δεν θα γίνει ανεκτό!
Στην ουσία πρόκειται για ένα αμιγώς εισπρακτικό μέτρο που δε θα νομιμοποιήσει τελικά τους ημιυπαίθριους ούτε και θα απαλείψει τα προβλήματα που δημιουργούνται στους ιδιοκτήτες ακινήτων από την ύπαρξή τους, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν με τα αυθαίρετα που δηλώθηκαν αφού έχουν υπολογισθεί ακόμη και πόσα χρήματα θα εισρεύσουν στα δημόσια ταμεία!
Το μέτρο αυτό – αν τελικά ισχύσει – όπως και κάθε παρόμοιο μέτρο, αντιστρατεύεται την αρχή της ισονομίας και ισοπολιτείας που αποτελεί ουσιώδες συστατικό κάθε ευνομούμενης πολιτείας, ενισχύει την πεποίθηση του πολίτη ότι κανόνας είναι η εκτροπή από το Νόμο και παρέκκλιση η εφαρμογή του αφού τα πάντα σ’ αυτή τη χώρα κάποια στιγμή «ρυθμίζονται», επιβραβεύει τις συνθήκες που παράγουν αθέμιτο ανταγωνισμό και εν τέλει καταρρακώνει κάθε έννοια δικαίου και το κύρος του επικαλούμενου «νομικού πολιτισμού».
Στον αντίποδα όλων των παραπάνω, το Τεχνικό Επιμελητήριο, όντας ο θεσμοθετημένος Τεχνικός Σύμβουλος της Πολιτείας, έχει κατ’ επανάληψη εναντιωθεί σε νομοθεσίες, υπουργικές αποφάσεις και εγκυκλίους που ταλανίζουν ποικιλοτρόπως τη χώρα, με θέσεις και απόψεις. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, υπενθυμίζουμε και τονίζουμε τις παρακάτω προτάσεις:
1. Στελέχωση των πολεοδομικών γραφείων της χώρας, εξοπλισμός τους με την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή, στήριξη οικονομικά, ηθικά και νομικά των υπαλλήλων και παράλληλα εφαρμογή ενός αυστηρού συστήματος εσωτερικού ελέγχου. Παράλληλα, δημιουργία ενός επαρκούς συστήματος ελέγχων σε όλα τα στάδια της κατασκευής, αυστηρή τήρηση των πολεοδομικών κανονισμών και επιβολή προστίμων στους παραβάτες. Η ευθύνη της συμμόρφωσης κτιρίου με την οικοδομική άδεια με βάση την οποία κατασκευάστηκε, πρέπει να πάψει επιτέλους να βαρύνει τον επιβλέποντα Μηχανικό, έστω και προσωρινά, και η ηλεκτροδότηση των οικοδομών θα πρέπει να γίνεται μετά από τις απαιτούμενες αυτοψίες από την αρμόδια Πολεοδομία, όπως γινόταν και παλαιότερα.
2. Επαναπροσδιορισμός του ρόλου των διάφορων Επιτροπών, Συμβουλίων και λοιπών οργάνων αρχιτεκτονικού και πολεοδομικού ελέγχου.
3. Κατάργηση των «συναρμοδιοτήτων» με τη δημιουργία ενός απλού και μονοσήμαντου αποκεντρωμένου συστήματος αδειοδοτήσεων.
4. Κατάργηση της πολυνομίας που από μόνη της γεννά αυθαιρεσία
5. Απόδοση πολεοδομημένης γης και καθορισμός ξεκάθαρων κανόνων δόμησης μέσω χωροταξικών – πολεοδομικών σχεδίων.
6. Απαγκίστρωση της διοίκησης από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία
Εν κατακλείδι, θεωρούμε ότι οι πολίτες δεν πρέπει να ενδίδουν σε πρακτικές «έμμεσων εκβιασμών» από το ίδιο το κράτος για καταστάσεις που έχουν παγιωθεί με την ανοχή του και επομένως με ευθύνη του και που ενίοτε χρησιμοποιούνται από αυτό σαν «άλλοθι κοινωνικού περιεχομένου» είτε για εισπρακτικούς είτε για ψηφοθηρικούς λόγους, διαιωνίζοντας έτσι ένα καθεστώς ανομίας και κερδοσκοπίας.
Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος – Τμήμα Ανατολικής Κρήτης
