Επιφανειακή έρευνα γεωγραφικής ενότητας Πεδιάδας: Ερευνημένη έκταση πλέον των οκτακοσίων τετραγωνικών χιλιομέτρων. Εντοπισμός πλέον των 2000 αρχαιολογικών θέσεων, μεταξύ αυτών και η ανακτορική θέση στο Γαλατά. Επίσης ανακαλύπτεται για πρώτη φορά ένα καινούργιο είδος αρχαιολογικής θέσης: η Μινωική Φρυκτωρία, που σε πολλές περιπτώσεις χαρακτηρίζεται από το λαό με το όνομα «Σωρός» τοπωνύμιο διάσπαρτο σε όλη την Κρήτη αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα.
Τριάντα χρόνια μετά την πρώτη καταγραφή το 1983 των μινωικών φρυκτωριών και δώδεκα χρόνια μετά την ανακοίνωση της ανακάλυψης τους το 2001 σε Διεθνές Αρχαιολογικό Συνέδριο στο Ηράκλειο Κρήτης, σήμερα για πρώτη φορά υποστηρίζεται και γνωστοποιείται στο ευρύ κοινό η σημασία αυτής της ανακάλυψης με αφορμή την Έκθεση που διοργάνωσε από 3-12/4/2013 στη βασιλική του Αγίου Μάρκου το 2o ΣΕΚ και το 5o ΕΠΑΛ με χορηγό το δήμο Ηρακλείου με θέμα: «Τηλεπικοινωνίες από τη μινωική εποχή στον 20o αιώνα».
Οι μινωικές φρυκτωρίες «Σωροί» αποτελούν το πρώτο εντοπισμένο επί του εδάφους μέχρι σήμερα σύστημα άμυνας και επικοινωνίας του οποίου η κατασκευή-λειτουργία άρχισε ήδη από την εποχή των πρώτων μινωικών ανακτόρων (1900 π.Χ.-1700 π.Χ.). Εξ αιτίας του μεγέθους τους αλλά και της πυκνότητας διασποράς τους στην γεωγραφική ενότητα της Πεδιάδας αποτελούν τον μεγαλύτερο κατασκευαστικό αλλά και επικοινωνιακό άθλο της μινωικής Κρήτης. Η Κρήτη γεμίζει στην κυριολεξία μινωικές φρυκτωρίες από τον βορρά μέχρι το νότο και από την ανατολή μέχρι τη δύση. Τα μονοπάτια και οι δρόμοι ορίζονται από τις μινωικές φρυκτωρίες, ελέγχονται και προστατεύονται από αυτές, διασφαλίζοντας την μεταφορά των ανθρώπων και των αγαθών, επιτρέποντας την επικοινωνία μεταξύ των οικισμών, των εγκαταστάσεων και των ανακτόρων.
Οι μινωικές φρυκτωρίες επανδρώνονται από τις κοντινές εγκαταστάσεις και τους οικισμούς έτσι ώστε να μπορούν οι φρυκτωροί να επέμβουν ανά πάσα στιγμή μέρα και νύκτα καλύπτοντας τις ανάγκες φύλαξης των μινωικών μονοπατιών και δρόμων. Η Κρήτη με την τεράστια ακτογραμμή της δέχεται διαρκώς νεοφερμένους. Επί πλέον τα δάση της καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της. Από το κατασκευαστικό ύψος των μινωικών φρυκτωριών φαίνεται καθαρά πλέον η προσπάθεια ότι ήθελαν να ξεπεράσουν το επίπεδο της βλάστησης για να μπορούν να είναι ορατοί και για την αποστολή αλλά και για τη λήψη ενός μηνύματος με φωτεινά σήματα η φωτιές, αλλά και για τον καλύτερο έλεγχο των διαδρομών μεταξύ των φρυκτωριών.
Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι τα κτήρια εντός των οικισμών αλλά και των εγκαταστάσεων καθώς και εκείνα πάνω στους μινωικούς δρόμους «Χάνια» χτίζονται με κυκλώπεια τοιχοδομία ακριβώς για να αντέχουν στις συχνές επιθέσεις κυρίως νεοφερμένων. Επομένως οι μινωικές φρυκτωρίες θεωρώ ότι είναι η μεγαλύτερη επένδυση των Μινωιτών στην επικοινωνία και την άμυνα ταυτόχρονα, και φανερώνει την ενότητα και την σύμπνοια που επικρατούσε με σκοπό την επιβίωσή τους. Παράλληλα όμως αποδεικνύει πως ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός που είναι ο μινωικός καταξιώθηκε και μεγαλούργησε, κυρίως επειδή ολοκλήρωσε με επιτυχία έργα και υποδομές μοναδικά στο διάβα του χρόνου και ασύλληπτης τελειότητας.
Νίκος Παναγιωτάκης
Αρχαιολόγος
