Την Κυριακή 6 Ιουνίου 2021, πρώτη Κυριακή του φετινού καλοκαιριού, ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου διοργάνωσε πεζοπορία στον Ψηλορείτη. Διαλέξαμε την πιο δύσκολη διαδρομή: οροπέδιο Νίδας-κορυφή Τίμιου Σταυρού-Λάκκος Μυγερού, ακολουθώντας μια απαιτητική ανάβαση στην οροσειρά του «άρχοντα της Κρήτης». Ο Ψηλορείτης δεν είναι απλά το πιο ψηλό βουνό του νησιού, έχοντας διαμορφώσει το φυσικό του τοπίο, αλλά έχει επηρεάσει και την ψυχοσύνθεση των κατοίκων του. Καθώς όπως είπε ένας γέρος Ανωγειανός βοσκός: «Ο Ψηλορείτης δεν είναι η κορφή τση Κρήτης. Είναι η Κρήτη…»!
Ο Ψηλορείτης (ή οροσειρά Ίδης) βρίσκεται περίπου στη μέση του νησιού, απλώνεται στους νομούς Ηρακλείου και Ρεθύμνου και έχει 5 κορυφές που ξεπερνούν τα 2000μ. Η ονομασία Ψηλορείτης είναι νεότερη (το όρος το υψηλόν), ενώ η αρχαία ονομασία “Ίδη” ετυμολογικά σημαίνει δασωμένο βουνό. Οι αρχαίοι έλεγαν ότι το βουνό αυτό έχει το προνόμιο να βλέπει τον ήλιο πριν ανατείλει, οπότε πιθανόν η ονομασία ‘Ίδη’ να οφείλεται στην εξαίσια πανοραμική θέα από την κορυφή. Μυθικό και ιερό βουνό από την αρχαιότητα, ο Ψηλορείτης κατέχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά κάθε Κρητικού. Εδώ βρίσκεται το Ιδαίον ΄Αντρο (το σπήλαιο που ανατράφηκε ο Δίας) και ο αρχαιολογικός χώρος της Ζωμίνθου (σημαντική εγκατάσταση μινωικής εποχής), ενώ στην κορυφή, αδιάλειπτα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, υπάρχει χώρος λατρείας.
Η σημερινή μας πεζοπορική εξόρμηση είναι αφιερωμένη στον αγαπημένο συνοδοιπόρο και ένα από τα ιδρυτικά μέλη του Συλλόγου μας και μέλος του Δ.Σ, τον ΜΑΝΟΛΗ ΣΠΥΡΙΔΑΚΗ, που είχε οδηγήσει την ομάδα μας στην κορυφή πριν από δύο χρόνια.
Η ομάδα μας ξεκίνησε από τον Άγιο Νικόλαο στις έξι τα ξημερώματα, με στόχο να φτάσουμε στα Ανώγεια νωρίς το πρωί για να αποφύγουμε την μεσημεριανή ζέστη στη διάρκεια της ανάβασης. Μεταφερθήκαμε στο οροπέδιο της Νίδας, που απέχει 24 χλμ από τα Ανώγεια και ξεκινήσαμε την κοπιαστική ανάβαση λίγο μετά τις εννέα το πρωί.
Το εύφορο οροπέδιο της Νίδας βρίσκεται σε υψόμετρο 1395μ, στο κέντρο περίπου του ορεινού όγκου του Ψηλορείτη και έχει τριγωνικό σχήμα. To όνομα του προέρχεται από τη συνεκφορά των λέξεων “στην Ίδα” και η ιστορία του ταξιδεύει στους αιώνες, καθώς στα απάτητα λημέρια του έχουν φιλοξενηθεί ο Δίας, ο βασιλιάς των θεών, αλλά και επαναστάτες της σύγχρονης εποχής. Σήμερα χρησιμοποιείται σαν θερινός βοσκότοπος και ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί τα καλοδιατηρημένα παραδοσιακά μιτάτα, το χιονοδρομικό κέντρο και το “Ιδαίον Άντρον”.
Τριάντα τρεις πεζοπόροι, αγουροξυπνημένοι αλλά και αποφασισμένοι να κατακτήσουν την κορυφή, ξεκινούν με το πρωινό φως να λούζει τις άγριες βουνοπλαγιές. Ακολουθούμε αρχικά τον χωματόδρομο που οδηγεί στο σπήλαιο του Δία και συνεχίζουμε από το σηματοδοτημένο με τους χαρακτηριστικούς κιτρινόμαυρους στύλους ορειβατικό μονοπάτι Ε4. Στα σημεία που το μονοπάτι είναι δυσδιάκριτο βοηθούν τα κόκκινα σημάδια πάνω στα βράχια, αλλά και οι πυραμοειδείς σωροί από τις πέτρες που αφήνουν οι πεζοπόροι. Όσο ανηφορίζουμε το τοπίο γύρω μας γίνεται όλο και πιο άγριο και αφιλόξενο. ΄Αδενδρο, με λίγους ανεμοδαρμένους θάμνους ανάμεσα στα γκρίζα βράχια, που γίνονται όλο και πιο σπάνιοι όσο ανεβαίνουμε. Ακολουθούμε ανηφορική πορεία με Ν.Δ κατεύθυνση για περίπου 2,5 χλμ προς την τοποθεσία Ακόλλητα, ένα μικρό οροπέδιο, όπου διασταυρώνονται τα περισσότερα μονοπάτια που οδηγούν στην κορυφή.
Μετά από περίπου δύο ώρες πορείας στο ερημικό τοπίο, σταματάμε σε ένα πλάτωμα και αγναντεύουμε για πρώτη φορά την κορυφή, καθώς η διαυγής ατμόσφαιρα μας αποκαλύπτει την άγρια ομορφιά της Ίδης σε όλο της το μεγαλείο. Οι χιονούρες (μεγάλα μπαλώματα από παγωμένο χιόνι) αστραποβολούν κάτω από το δυνατό φως του ήλιου, ενώ το κρύο αεράκι μας αναγκάζει να φορέσουμε αντιανεμικά μπουφάν. Συνεχίζουμε με ελαφρά κατηφορική πορεία για πεντακόσια περίπου μέτρα και στη συνέχεια ακολουθώντας ανηφορικό μονοπάτι φτάνουμε στο διάσελο από όπου βλέπουμε καθαρά την κορυφή. ΄Εχοντας μπροστά μας τον στόχο –την κορυφή- ακολουθούμε το τελευταίο κομμάτι του Ε4 και φτάνουμε στην κορυφή μετά από πορεία 6,5 ωρών.
Στην κορυφή, σε υψόμετρο 2456μ. μας περίμενε το πέτρινο εκκλησάκι του Τίμιου Σταυρού. Χτισμένο στο ψηλότερο σημείο της Κρήτης στην θέση αρχαίου ιερού, ατενίζει αγέρωχο τις άγριες βουνοκορφές, καλωσορίζοντας τους πεζοπόρους που φτάνουν για να ξαποστάσουν στον ίσκιο του μετά την κοπιαστική ανάβαση. Το απέριττο ξωκλήσι είναι χτισμένο με τον παραδοσιακό τρόπο κατασκευής των “μιτάτων”, των πέτρινων κυκλικών κατασκευών των βοσκών. Με τον αρχαίο τρόπο κατασκευής των θολωτών Μυκηναϊκών τάφων, οι παραδοσιακοί τεχνίτες τοποθετούν τις πέτρες με τέτοιο τρόπο, ώστε η μια να δένει την επόμενη χωρίς κονίαμα, σχηματίζοντας ένα καλοφτιαγμένο, ανθεκτικό στον χρόνο κτίσμα, με την πέτρινη οροφή του να μοιάζει να αιωρείται μαγικά στον αέρα. Το μικρό ξωκλήσι όμως δεν έχει το συνηθισμένο κυκλικό σχήμα, αλλά ξεχωρίζει με το παράδοξο (σαν βιολί) μακρόστενο σχήμα του. Η ταμπέλα που έχει τοποθετηθεί δίπλα από την καμπάνα μας ενημερώνει ότι βρισκόμαστε στο ψηλότερο σημείο της Κρήτης.
Η θέα από την κορυφή είναι απερίγραπτη, καθώς αντικρίζουμε ταυτόχρονα το Ηράκλειο και το Ρέθυμνο. Στον βορά αστράφτει το Κρητικό Πέλαγος και στο νότο η πεδιάδα, ο κόλπος της Μεσσαράς και το Λιβυκό Πέλαγος. Δυτικά ξεπροβάλλουν οι χιονοσκέπαστες κορυφές των Λευκών Ορέων, ενώ στα ανατολικά την θέα προς τα Λασιθιώτικα βουνά περιορίζει η κορυφή του Αγκαθιά. Αδύνατο να περιγραφεί με λέξεις η μαγεία της κορυφής και το αίσθημα πληρότητας και ικανοποίησης του αναβάτη. Μόνο ένας μεγάλος λογοπλάστης όπως ο Νίκος Καζαντζάκης μπορεί να αποτυπώσει με λέξεις τούτο το μεγαλείο. ΄Όπως γράφει στην «Αναφορά στον Γκρέκο»: « …τι θάμα ήταν αυτό που απλώθηκε μπροστά μου! τι χαρά μεγάλη! Ο ήλιος είχε τώρα προβάλει, η πάχνη σκόρπισε, αλάκερη η Κρήτη, από την μία άκρα ως την άλλη, έλαμπε ολόγυμνη, άσπρη, πράσινη, τριανταφυλλένια, τριγυρισμένη από τέσσερις θάλασσες. Ένα καράβι τρικάταρτο ήταν η Κρήτη, με τις τρεις αψηλές βουνοκορφές της, τα Λευκά Όρη, τον Ψηλορείτη, τη Δίχτη, κι αρμένιζε μέσα στους αφρούς. Ένα θαλάσσιο τέρας ήταν, μία γοργόνα, με πλήθιους μαστούς, ανάσκελα ξαπλωμένη στα κύματα και λιάζουνταν. Έβλεπα καθαρά, μέσα στον πρωινό ήλιο, το πρόσωπό της, τα χέρια, τα πόδια, την ουρά της, τα όρθια στήθη… Μου έλαχαν κάμποσες χαρές στη ζωή μου, παράπονο δεν έχω’ μα ετούτη να δω την Κρήτη αλάκερη πάνω στα κύματα, ήταν από τις πιο μεγάλες..».
Μετά από την πολύωρη κοπιαστική ανάβαση, ξεκουραζόμαστε στην απάνεμη πλευρά της εκκλησίας (σχεδόν πάντα φυσά δυνατά στην κορυφή) απολαμβάνοντας την μοναδικότητα του τοπίου. Πίνουμε ρακή στην μνήμη του απόντα Μανώλη και αρχίζουμε με πολύ προσοχή την κατάβαση, καθώς το έδαφος είναι σαθρό και η πιθανότητα ολίσθησης μεγάλη. Με ανανεωμένες δυνάμεις, ακολουθούμε αρχικά το ίδιο μονοπάτι και σύντομα στρίβουμε αριστερά προς το οροπέδιο του Μυγερού (υψομ 1580μ). Στις πέντε το απόγευμα, μετά από κατάβαση 1,5 περίπου ώρας, φτάνουμε στο μικρό οροπέδιο, που βρίσκεται φωλιασμένο μέσα στα Λιβαδιώτικα όρη. Από εδώ ξεκινά η ξακουστή ‘Στρατα του Ψηλορείτη’, ένα μοναδικό σε ομορφιά και σχεδιασμό περιπατητικό μονοπάτι που καταλήγει στην κορυφή.
Μετά από 8 ώρες, έχοντας διανύσει περισσότερα από 14 χλμ, με υψομετρική διαφορά ανάβασης 926μ και κατάβασης 904μ. νιώθουμε ότι έχουμε βιώσει μια αλησμόνητη εμπειρία. Αργά το απόγευμα παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής, φορτωμένοι εικόνες και συναισθήματα, χωρίς φυσικά να παραλείψουμε να γευτούμε το παραδοσιακό ανωγειανό αντικριστό σε ταβέρνα της περιοχής.
Φωτογραφίες, βίντεο, χάρτης διαδρομής στο blog του συλλόγου.
ΟΡΕΙΒΑΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ (orsian.blogspot.com)
