Την Κυριακή 4 Ιουλίου 2021, ο Ορειβατικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου διοργάνωσε κυκλική πεζοπορία στο κοντινό μας, αν και άγνωστο σε πολλούς δάσος του Κρούστα. Εκτός από το πανέμορφο φυσικό τοπίο και τις όμορφες πεζοπορικές διαδρομές, το δάσος προκαλεί τον επισκέπτη να ταξιδέψει στον χρόνο, με οδηγό εντυπωσιακά σημάδια ανθρώπινης παρουσίας, από την περίοδο της Μινωικής Κρήτης, μέχρι και τις πρόσφατες δεκαετίες.
Από τα πιο σημαντικά δάση της Ανατολικής Κρήτης, το σπάνιο δάσος του Κρούστα, απλώνεται την ευρύτερη περιοχή του ομώνυμου οικισμού. Από το 2012 στην περιοχή έχει διαμορφωθεί από εθελοντές του τοπικού Πολιτιστικού Συλλόγου το Ιστορικό πάρκο δάσους Κρούστα, με στόχο την προστασία του δάσους και των αρχαιολογικών ευρημάτων. Η περιοχή εποικίστηκε συστηματικά και χρησιμοποιήθηκε εντατικά από τον άνθρωπο πριν από 4.000 χρόνια. Στην πρώϊμη Μινωϊκή Ανακτορική περίοδο (1900-1650 π.Χ.) κατασκευάστηκαν με ογκόλιθους αρκετές αγροτικές εγκαταστάσεις (μάνδρες, περίβολοι) μαζί με αγροικίες. Τα εντυπωσιακά ευρήματα της Μινωικής περιόδου τεκμηριώθηκαν από την Zαμπίνε Μπέκμαν την περίοδο 2003-2012. Πέρα όμως από το αρχαιολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον, η περιοχή προσφέρεται για απολαυστικές πεζοπορικές διαδρομές πάνω σε σηματοδοτημένα μονοπάτια, μέσα στο καταπράσινο δάσος, με εκπληκτική θέα προς το Κρητικό και Λιβυκό πέλαγος. Μεγάλη ποικιλία πουλιών και ζώων, καθώς και σπάνια ή ενδημικά φυτά μπορούν να εντοπιστούν μέσα στο οικοσύστημα. Λόγω του υψόμετρου (800-1000 μ.) το μικροκλίμα της περιοχής είναι πολύ ευχάριστο, καθώς τα παρακείμενα βουνά εμποδίζουν τους καυτούς καλοκαιρινούς και τους ψυχρούς χειμωνιάτικους ανέμους.
Το πρώτο κυριακάτικο πρωινό του Ιούλη, με ζεστό καλοκαιριάτικο καιρό, η ομάδα μας ξεκίνησε από την τοποθεσία Τούρκισσες, που βρίσκεται λίγο ψηλότερα από το χωριό του Κρούστα. Εδώ βρίσκεται η δεξαμενή του υδραγωγείου, μια “καμουφλαρισμένη” δεξαμενή, καθώς έχει “ντυθεί” με πέτρα και έχει παραπλανητικά πορτοπαράθυρα που την κάνουν να μοιάζει με σύγχρονη αγροικία. Στο σημείο αυτό υπάρχουν ενημερωτικές πινακίδες με πληροφορίες και σχεδιάγραμμα για τις διαδρομές και τα σημεία ενδιαφέροντος.
Ακολουθούμε το σηματοδοτημένο μονοπάτι που οδηγεί μέσα στο δάσος, σε μια διαδρομή μήκους 5,5χλμ (όπως μας πληροφορεί σχετική πινακίδα). Απολαμβάνουμε την δροσιά, τις μυρωδιές και την μοναδική αίσθηση γαλήνης του δάσους. Η διαδρομή ευχάριστη κάτω από τα πανύψηλα δέντρα και εύκολη χωρίς απότομες ανηφόρες/κατηφόρες. Ψηλά πολύχρονα φουντωτά πεύκα που έχουν ακόμη τα σημάδια της ρητινοσυλλογής πάνω στον παχύ φλοιό τους, αειθαλείς πρίνοι με ηλικία αιώνων, κομψοί σφένδαμοι και αρωματικοί θάμνοι που σκορπούν απλόχερα τις μυρωδιές τους, δημιουργούν περιβάλλον μοναδικής ομορφιάς.
Συνεχίζουμε μέχρι το ύψωμα της Φορτέτσας, αλλοτινός τόπος λατρείας ή παρατηρητήριο, καθώς βρίσκεται στα όρια των αρχαίων πόλεων Λατούς και Ιεράπυτνας. Στην διαδρομή μας συναντάμε παραδοσιακό, καλά διατηρημένο αλώνι και εγκαταλειμμένες στάνες, απομεινάρια κτηνοτροφικής δραστηριότητας αλλοτινών καιρών. Αποκορύφωμα της διαδρομής μας η επίσκεψη μας στα εντυπωσιακά (αν και άγνωστα και αναξιοποίητα) κτίσματα αγροτικών εγκαταστάσεων και αγροικιών της Μινωικής Κρήτης, στη θέση “Ασφεντάμους”, όπου έχει εντοπισθεί αρχαίος αγροτοκτηνοτροφικός οικισμός 4000 χρόνων. ΄Οπως μαρτυρούν τα ευρήματα πρόκειται για τμήματα αγροτικών εγκαταστάσεων και αγροικιών της εποχής των Μινωιτών. Με τεράστιες λαξευμένες πέτρες έχουν κατασκευαστεί κυκλικές κατασκευές σαν ανοιχτά πηγάδια, που πιθανόν χρησιμοποιούνταν για αποθήκευση νερού ή σιτηρών. Ογκόλιθοι, που εντυπωσιάζουν με το μέγεθος τους, έχουν χρησιμοποιηθεί για να δημιουργηθούν κυκλικές αγροτικές εγκαταστάσεις και εκτεταμένοι περίβολοι που περικλείουν μεγάλα τμήματα γης. Γενικά στην περιοχή νότια του Αγίου Νικολάου, βρίσκονται διάσπαρτες περισσότερες από 70 αγροικίες και δίκτυο μονοπατιών της Μινωικής περιόδου.
Απολαμβάνουμε την περιπλάνηση μας στο ‘μαύρο δάσος’ από πεύκα και πουρνάρια, που κάποτε σκέπαζε τα τριγύρω βουνά και πρόσφερε κρησφύγετο στους αντάρτες της εθνικής αντίστασης. Θαυμάζουμε την μοναδική θέα προς την πόλη του Αγίου Νικολάου, τα κάτασπρα γραφικά χωριουδάκια και τον κόλπο του Μεραμπέλλου, που αστράφτει ειρηνικός στο βάθος, με τα σκουρόχρωμα νησάκια του να αναπαύονται στα καταγάλανα νερά. Επιστρέφουμε από διαφορετικό μονοπάτι στην περιοχή του υδραγωγείου, έχοντας διανύσει 5,4χλμ. σε 3 περίπου ώρες.
Φωτογραφίες, πληροφορίες για την πεζοπορία και το ιστορικό δάσος Κρούστα, χάρτης διαδρομής στο blog του συλλόγου https://orsian.blogspot.com/2021/07/blog-post.html
