Ηγουμένη Χρυσοστομία χαιρετισμός στο 4η γιορτή ανταλλαγής ιδεών

Ηγουμένη Χρυσοστομία χαιρετισμός στο 4η γιορτή ανταλλαγής ιδεών
Η Ηγουμένη Χρυσοστομία καλωσορίζοντας

Η Ηγουμένη της Ιεράς Μονής Κρεμαστών, Χρυσοστομία, υποδεχόμενη τους συμμετέχοντες στη 4η Γιορτή ανταλλαγής ιδεών και σπόρων, της οποίας η πρώτη μέρα έγινε στο μοναστήρι, είπε:

Με την ευχή και ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας και με πολύ σεβασμό θα θέλαμε να σας καλωσορίσουμε  στην  Ιερά και ιστορική  Μονή μας, επαινώντας το αξιοθαύμαστο ετούτο έργο προσφοράς  και συμβολής όλων εσάς,

όχι μόνο  όσον αφορά  την επιστημονική περιβαλλοντολογική γνώση και την βιωματική πρακτική της, αλλά περισσότερο όσον αφορά  το περιβαλλοντολογικό ήθος  που εμφωλεύετε μέσα στην ανθρώπινή μας συνείδηση, δίνοντας έτσι  την ελπίδα επαναπροσδιορισμού της στάσης μας  απέναντι στην κτίση, η οποία προορίστηκε από τον Θεό , όχι μόνο να επιζήσει αλλά  να ολοκληρωθεί μέσα από τα χέρια του ανθρώπου.

Και επειδή η Ορθόδοξη παράδοσή  μας,  εμπνέει στον άνθρωπο τον σεβασμό προς το περιβάλλον και η εκκλησία μας  παράλληλα προσεύχεται και εύχεται   υπέρ ευφορίας των καρπών  της γης , χαιρόμαστε ιδιαιτέρως  για την παρουσία σας σήμερα εδώ, και συγκινούμεθα ενθυμούμενοι ότι πριν από ενενήντα περίπου χρόνια σε αυτούς τους ίδιους χώρους που βρισκόμαστε εμείς σήμερα, φιλοξενήθηκαν νέοι άνθρωποι με σκοπό την πρακτική εκμάθηση και εξάσκησή τους  πάνω σε ποικίλες μεθόδους καλλιέργειας.

Δεν θεωρούμε λοιπόν συγκυριακή την παρουσία σας  σήμερα στην Μονή Κρεμαστών, αλλά μια τιμητική προσέγγιση και αναπόληση στην  απαράμιλλη  πνευματική και κοινωνική  προσφορά του μοναστηριού  στον τόπο μας. Και επειδή  εμείς οι  Έλληνες για να πάμε μπροστά, πρέπει να κοιτάζουμε  πίσω,  θα κάνουμε μια μικρή αναφορά στην ιστορική πορεία της Μονής επιβεβαιώνοντας έτσι το γεγονός ότι τα μοναστήρια μας δεν συνέβαλλαν απλώς στην διαμόρφωση του πολιτισμού μας αλλά δημιούργησαν πολιτισμό .

Χρονολογικά  λοιπόν  το μοναστήρι μας  τοποθετείτε στα τέλη του 16ο αιώνος, σύμφωνα με την κτητορική  επιγραφή  που βρίσκετε χαραγμένη  στο υπέρθυρο  του ιερού Ναού του Αρχαγγέλου  Μιχαήλ  <<1593 ΟΥΤΟΣ Ο ΤΟΥ ΤΑΞΙΑΡΧΟΥ ΝΑΟΣ ΥΠΟ ΜΗΤΡΟΦΑΝΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΤΟΥ ΑΓΑΠΗΤΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΗΤΗ>>. Παράλληλα με τον Αρχάγγελο Μιχαήλ τιμά και εορτάζει το σύνολο των Αγίων Αγγέλων και Αρχαγγέλων στις 8 Νοεμβρίου.

Διανύοντας τα τελευταία χρόνια της Ενετοκρατίας, υπό την σκέπη των πτερύγων των Αύλων δυνάμεων,  μια μικρή ομάδα αγωνιστών μοναχών ξεκινούν σε αυτή τη δύσβατη αλλά ασφαλή βορειοανατολική πλαγια του όρους Καβαλλαρά, την ανοικοδόμηση μιας Μονής που θα προσφερθεί θυσιαστικά. Μέσα σε ένα μικρό παράδεισο με πηγαία νερά και αιωνόβια δέντρα, σε ένα ειδυλλιακό και πευκόφυτο ύψωμα,  λαξεύουν και χτίζουν πάνω στα βράχια,  μετέωρο, σαν να κρέμεται, το νέο Μοναστήρι, που λόγω αυτης της ιδιαίτερης θέσεώς του, δίνεται σ’ αυτό το τοπονύμιο  <<Κρεμαστών>> . Το  << μπαλκόνι του Μεραμβέλλου >>,  όπως κάποτε το είχε χαρακτηρίσει ο αείμνηστος  Μητροπολίτης  Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου  Θεόδωρος  Τζεδάκης. Ο << λόγιος ιεράρχης >> του Ρεθύμνου, ο οποίος  υπήρξε μοναχός  της Μονής Κρεμαστών και εχειροτωνήθει ιερέας  σε αυτήν  το 1958 από τον Επίσκοπο Πέτρας Δημήτριο.

Υποβλητική η τοποθεσία για ένα μνημείο εκπληκτικής  ομορφιάς και τέχνης, που πληρούσε όλες τις προυποθέσεις για την οργάνωση του μοναχικού βίου ταυτόχρονα με την Εθνική αφύπνιση του υπόδουλου Κρητικού λαού.

Επυρώθησαν ως πυρούται το αργύριον, δημιουργώντας  μία εστία,  που στήριξε την Ορθοδοξία, την παιδεία και προώθησε  την ιδέα της λευτεριάς σε τούτο το μαρτυρικό κομμάτι της Κρήτης . Ένα μικρό φρούριο αποτέλεσμα δυνάμεως πίστεως, λεηλασιών, καταστροφών, ανακαινίσεων, διαδοχικών προσθηκών και ανθρωπίνων μόχθων.

Όμως όπως μας λέει και  ο Μακρυγιάννης ‘’ Χωρίς αρετή και πόνο εις την πατρίδα και πίστη εις την θρησκεία, Έθνη δεν υπάρχουν.’’  Σε αυτό πίστευαν ακράδαντα και η αδελφότητα της Μονής Κρεμαστών  και <<διακόνησαν >> την Ιδέα της αναστάσεως του Ελληνικού Έθνους  ‘’Δια του Χριστού την πίστη την Άγια και της πατρίδος την ελευθερία ‘’ μέχρι και την ημέρα της  απελευθέρωσης.

Κατά τις επαναστάσεις η Μονή απέβαινε το κρησφύγετο των επαναστατών και το κάστρο των πολεμικών επιχειρήσεων . Καθόλη αυτή την περίοδο δεινοπάθησε, αλλά άντεξε. Η συμβολή της υπήρξε τεράστια. Πέρασε μέσα από το καμίνι της μανίας των κατακτητών, λεηλατήθηκε και βεβηλώθηκε ακόμα και σε ειρηνικές  σε εισαγωγικά περιόδους.  Παρόλα αυτά υπήρξε ένα από τα ελάχιστα μοναστήρια που διατηρήθηκαν μετά την τουρκοκρατία και γνώρισαν ημέρες ακμής.

Ένα από τα διασωθέντα ιστορικά στοιχεία που διαθέτουμε σήμερα  γύρω από την επαναστατική δράση της Μονής επί Τουρκοκρατίας είναι η συμμετοχή της στη Κρητική επανάσταση του 1866. Λίγο  πρό της επαναστάσεως, εδώ συνγκροτήθει σύσκεψη των αρχηγών του τμήματος Λασιθίου, ενώ αργότερα η συμβολή  της στις  νικηφόρες μάχες  τον Αύγουστο του 1866 και το Σεπτέμβριο του 1867 έπαιξε  σημαντικό ρόλο στην τελική υποχώρηση των Τουρκικών στρατευμάτων από την ευρύτερη περιοχή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι νίκες αυτές  συν την  κατατρόπωση του εχθρού στη γιγαντομαχία του Οροπεδίου   εκτός του ότι οδήγησαν  στην τόνωση του ηθικού του πολύπαθου λαού, ανάγκασαν  την Υψηλή Πύλη να αποστείλει ένα Ορθόδοξο Έλληνα πασά ως διοικητή Λασιθίου, τον Κωστή Αδοσίδη, με σκοπό να ειρηνεύσει τα ξεσηκωμένα πνεύματα.  Η παρουσία του Κωστή Αδοσίδη Πασά στον τόπο μας απέδειξε ότι ήταν το πλέον κατάλληλο πρόσωπο γι’ αυτόν το σκοπό. Κατά την παραμονή του στην περιοχή  θα επιλέξει ως προσωρινή κατοικία του τη Μονή Κρεμαστών. Θα την αναστηλώσει, θα την επεκτείνει, θα δενδροφυτεύσει τα κτήματά της με σπάνια φυτά και δέντρα, άγνωστα έως τότε στην Κρήτη.  Ο Κωστής Αδοσίδης θα μείνει στην ιστορία ως ένας μεγάλος ευεργέτης του τόπου μας αλλά και της Μονής μας.

Σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσει το μοναστήρι και κατά την διάρκεια της Ιταλογερμανικής κατοχής. Αρχικά στεγάζει τα ορφανά του Εθνικού Ορφανοτροφείου Λασιθίου, αφού οι Ιταλοί καταλαμβάνουν τα κτίρια και τα αφήνουν άστεγα. Αργότερα μια ομάδα Άγγλων κομάντος επιλέγουν τη  Μονή ως έδρα των συναντήσεων τους. Από εδώ συντονίζουν τις ενέργειες και τα σαμποτάζ εναντίων του εχθρού. Στην κρύπτη του κρυφού σχολειού θα λειτουργήσουν οι πρώτοι ασύρματοι. Ο ηγούμενος της μονής Ευθύμιος Ραινάκης  είχε στενή συνεργασία με τις αντιστασιακές ομάδες και έπαιξε σπουδαίο ρόλο καθ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής. Όμως οι Ιταλοί που είχαν καταλάβει την περιοχή έκαναν μεγάλες καταστροφές στο μοναστήρι. Τα περιβόλια γύρω από τη μονή καταστράφηκαν , τα δέντρα γύρω απ’ αυτή κατακόπηκαν και πολλά κελιά καταστράφηκαν ολοσχερώς.

Μεγάλες οι υπηρεσίες της Μονής και σ’ αυτόν τον πόλεμο. Εύλογα λοιπόν εξαιτίας της μεγάλης Εθνικής της δράσης ονομάστηκε από τον τότε μητροπολίτη Πέτρας Διονύσιο Μαραγκουδάκη <<το μικρό Αρκάδι της ανατολικής Κρήτης>>.

Οι ευσεβείς  όμως  μοναχοί  κατάφεραν  ,παρόλο τις δυσκολίες,  με ζήλο και αυτοθυσία να ασχοληθούν ωσάν άλλοι Πατροκοσμάδες και με την  ίδρυση κρυφού  σχολειού  και αργότερα πνευματικού κέντρου . Πρωτοπορώντας  λοιπόν   στον δρόμο του κοινωνικού μοναχισμού και όντας ένα από τα πλουσιότερα μοναστήρια της Κρήτης, θα δώσει βαρύτητα και θα αποτελέσει τον πυρήνα του Ελληνορθοδόξου  εκπαιδευτικού ηφαιστείου της επαρχίας Μεραμβέλλου για περίπου 200 χρόνια.  Η ιστορία του θα ταυτιστεί με την εκπαίδευση  του τόπου, δημιουργώντας κλίσεις , ανεβάζοντας έτσι το πνευματικό επίπεδο των ανθρώπων της περιοχής, δίδοντας  στο Έθνος μεγάλα αναστήματα, μορφωμένους άντρες , ιερείς και διδασκάλους. Τέτοιοι ήταν ο ηγούμενος της Μονής και μετέπειτα  Μητροπολίτης Πέτρας   Μελέτιος Χλαπουτάκης, ο ποιητής και λογοτέχνης <<Διαλυνομιχάλης>>, ο φιλόλογος καθηγητής και βουλευτής  Ανδρέας Βορεάδης κ.α.

Αρχικά θα λειτουργήσει ως <<κρυφό σχολειό>>, μέσα σε καλά προστατευόμενη κρύπτη, λαξευτή στα βράχια, η οποία διασώζετε μέχρι σήμερα. Ακόμα είναι ζωντανή στα χείλη των γειτονικών χωριών η παράδοση που θέλει το αρχαιότερο κρυφό σχολειό της περιοχής να λειτουργεί στα Κρεμαστά.  Στην οργάνωση και αναβάθμιση αυτού του σχλείου συμβάλει με καθοριστικό ρόλο, ο πρώτος μετά το 1821 επίσκοπος Πέτρας , Δωρόθεος, με καταγωγη από τον Εύξεινο Πόντο. Έτσι  μετά το 1840 με πολλές προσπάθειες ιδρύετε  το πρώτο Δημοτικό σχολείο στη Μονή Κρεμαστών το οποίο μέχρι το 1866 σταδιακά θα αναβαθμιστεί  από Αλληλοδιδακτικό σε Σχολαρχείο όπου δίδαξε και ο περίφημος διδάσκαλος Μιχαήλ Βιστάκης, ο οποίος  λίγο πριν την Κρητική Επανάσταση του 1866 θα εγκαταλήψει το Μοναστήρι και την εκπαίδευση για να συμμετάσχει ως πρωτεργάτης  του αγώνα στο Ηράκλειο   . Στο σχολείο αυτό θα διδάξουν επίσης  πολλοί εγγράμματοι μοναχοί . Μέσα σε αυτούς ήταν και  ο, Πρωτοσύγκελος και αργότερα ηγούμενος της Μονής Αρχιμανδρίτης Μελέτιος Χλαπουτάκης στα  1849 και μετέπειτα Μητροπολίτης  Πέτρας. Ήταν μεγάλη ευλογία για τον τόπο μας η ύπαρξη εγγράμματων μοναχών σε μια περίοδο αμάθειας και πνευματικού σκότους.

Σ’ αυτό λοιπόν το σχολείο φοιτούσαν μαθητές όχι μόνο από τα κοντινά χωριά, αλλά και από τις υπόλοιπες περιοχές του Μεραμβέλλου και του Λασιθίου γενικότερα, που προσέρχονταν σ’ αυτό λόγω της μεγάλης και καλής φήμης που είχε αποκτήσει.

Ως πνευματικό κέντρο του Μεραμβέλλου βοηθούσε τους νέους και με άλλους τρόπους. Σπούδαζε μοναχούς, πλήρωνε βιβλία, φιλοξενούσε νέους από μακρινά χωριά ώστε να μπορέσουν να τελειώσουν το γυμνάσιο στη Νεάπολη. Όσο η Μονή διατηρούσε τη μεγάλη της περιουσία, το κοινωνικό της έργο και η προσφορά της ήταν μεγάλη. Όμως με τον Νόμο  << περί εφεδρικών Ταμείων>> του 1930 διαλυόταν όλες οι Μονες του Νομού Λασιθίου εκτός από τη Μονή Τοπλού. Με ενέργειες του τότε επισκόπου Πέτρας Διονύσιου  Μαραγκουδάκη, διατηρήθηκε  η Μονή αλλά ρευστοποιήθηκε η περιουσία της. Έτσι από  αυτό το σημείο  και μετά ξεκινάει η παρακμή της.

Παρόλα αυτά το 1933 στο ήδη υπάρχων από το 1930, Αγροκήπιον των Κρεμαστών, θα ενσωματωθεί, με ενέργειες του δραστήριου  διευθυντού και γεωπόνου  διπλωματούχου  της  Ανωτάτης Γεωπονικής σχολής κ. Ηλία Ζουλφάκου,  το Γεωργικό Σχολείο Νεαπόλεως. Έτσι  από  τον  Απρίλιο του 1933 θα εγκατασταθούν στη μονή ως εσωτερικοί , σε οικήματα που επισκευάστηκαν καταλλήλως για αυτό το σκοπό, οι 20 έως τότε υπάρχοντες μαθητές, πέντε εκ των οποίων ήταν τρόφιμοι του Εθνικού Ορφανοτροφείου Νεαπόλεως.

Χαρακτηριστικό της προσπάθειας είναι ότι το επιμελητήριο προκήρυξε και βραβεία των 3000δρχ « δια τους διδασκάλους εκείνους οίτινες θα κατορθώσουν να παρασκευάσουν ανάλογων κήπων και να εμπνευσοσιν εις τους μαθητές την αγαπην και τον έρωταν προς τα δέντρα και την καλλιέργεια της γης» ενώ παράλληλα «απέστειλεν και τοιούτους σπόρους  εις τους αιτήσαντας δημοδιδάσκαλους»

Η μονή παραχωρεί εκτάσεις πλησίον του μοναστηριού στη Γεωργική Σχολή, όπου διδάσκαλοι μεταξύ αυτών και κάποιοι προερχόμενοι από την Ιταλία, διδάσκουν νέες καλλιέργειες σε άγνωστα για την περιοχή δέντρα καρποφόρα και καλλωπιστικά καθώς και το κλάδεμα της ελιάς , για πρώτη φορά στην Κρήτη. Το αγρόκτημα των Κρεμαστών έγινε πρότυπο στην περιφέρεια ενώ τα χρήματα που εξοικονομούσαν από τις καλλιέργειες και επιδοτήσεις του κράτους κάλυπταν τα αγροτικά τους έξοδα  και τα έξοδα των υλικών αναγκών τους, παρουσιάζοντας και κέρδος.

Στην σχολή αυτή οι μαθητές διδάσκονταν ειδικά για την γεωργία μαθήματα όπως Γενική και ειδική Γεωργία, δεντροκομία , κηπουρική , αμπελουργία, κτηνοτροφία, μελισσοκομεία, κ.ά,  αλλά το σπουδαιότερο είναι ότι σφυρηλατούσε και διαμόρφωνε μια προσωπικότητα ήθους και αξίων που ενέπνεε σεβασμό στις αστικές κοινωνικές τάξεις.

Γιατί η ενασχόληση με τη γη εκτός του ότι αποδίδει καρπούς τιμίους ανθρωπίνου μόχθου οι οποίοι αγιάζονται και ευλογούνται  αναβιβάζοντας και το βιοτικό διατροφικό μας επίπεδο , ταυτόχρονα μας ευαισθητοποιεί  και μας ενεργοποιεί  ως προσωπικότητες σε θέματα περιβάλλοντος και οικολογικής κρίσης. Επίσης  η συνάντηση της Χριστιανικής αγωγής και Περιβαλλοντολογικής εκπαίδευσης συμβάλει σε αυτό στα μέγιστα.

Αυτή την συνάντηση υπηρέτησε η μονή μας αποδέχοντας την συμπόρευσή της με την Γεωργική Σχολή λίγο πριν την παρακμή και την εγκατάληψη. Άλλωστε μέσα στο χρόνο πολλές φορές δραστηριοποιήθηκε στο χώρο του  αγροτικού τομέα. Είχε δικό της ελαιοτριβείο, πολλές ποικιλίες ενχώριες αλλά και ξενόφερτες καρποφόρων δέντρων και ελαιοδέντρων, ενώ σε μία αναφορά του Τούρνεφορτ ο οποίος πέρασε από εδώ κατά την περιοδεία του στην Κρήτη το 1700,  μαθαίνουμε ότι οι μοναχοί εκείνη την περίοδο διέτρεφαν ακόμη και μεταξοσκώληκες με παραγωγή μεγάλης ποσότητας μεταξιού.

Αδελφικός χαιρετίζουμε την αξιόλογη εργασία σας, και σας συγχαίρουμε ακόμη μία φορά για την κατηχητική και ανιδιοτελή σας αυτή προσπάθεια να ευαισθητοποιήσετε και να εκπαιδεύσετε την τοπική μας κοινωνία πάνω σε δεξιότητες που είναι απαραίτητες ώστε να προστατεύσουμε και να καλυτερέψουμε το βιοτικό μας επίπεδο και κατ επέκταση και αυτόν τον κόσμο μας, τον μικρό, τον μέγα.

Σας ευχαριστούμε και καλή συνέχεια.

Print Friendly, PDF & Email