Του Πρωτ. Ευαγγέλου Παχυγιαννάκη
Η ευαγγελική περικοπή της περασμένης Κυριακής, που αναφερότανε στο θαύμα του Χριστού των δύο ιχθύων και των πέντε άρτων που χόρτασε πέντε χιλιάδες άνδρες, λέτε και είναι γραμμένη για τον σημερινό άνθρωπο της απερισκεψίας και της σπατάλης. Γιατί δεν φθάνει μόνο ότι με τόσα λίγα έφαγαν πάντες και εορτάσθηκαν αλλά και μάζεψαν και τα περισσεύματα των κλασμάτων, που γέμισαν 12 κοφίνια πλήρη.
Ποια είναι η δική μας τακτική και μάλιστα σε εποχή που παραπονιόμαστε για την έλλειψη αγαθών και μας έχουν φάει τα αυτιά κάθε λίγο και λιγάκι μ’ αυτό το καλάθι της νοικοκυράς; Με αυτό το θέμα θα ασχοληθούμε με συντομία στη σημερινή μας ομιλία, βάσει παγκοσμίων στατιστικών. Εκ προοιμίου σας πληροφορούμε ότι σ’ αυτή την εποχή που όλοι κλαουρίζομε για ανέχεια σε παγκόσμια κλίμακα πετάμε στα σκουπίδια το 30% των τροφίμων, την ώρα που εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται – Στην Ελλάδα κάθε χρόνο 1 εκατομμύριο τόνοι τρόφιμα καταλήγουν στις χωματερές, βάσει στατιστική στις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
Και θα λέγαμε, χωρίς υπερβολή, βλέποντας ό, τι συμβαίνει και σε παγκόσμια κλίμακα, ότι ο άνθρωπος είναι το πιο κακομαθημένο, εγωπαθές και κυνικό πλάσμα πάνω στον πλανήτη. Οι συνέπειες της αλόγιστης εκμετάλλευσης και σπατάλης πόρων και ενέργειας, ήδη είναι εμφανείς στον πλανήτη, με την κλιματική αλλαγή και τις μεγάλες περιβαλλοντικές καταστροφές, με τα έντονα καιρικά φαινόμενα, τη μόλυνση και την ερήμωση τεράστιων περιοχών. Ωστόσο, αυτό που δείχνει με τον πιο εμφατικό τρόπο την ανθρώπινη απρονοησία, αν όχι ηλιθιότητα, είναι η καθημερινή σπατάλη και καταστροφή τροφίμων και ειδών διατροφής, που πλέον στην μεταβιομηχανική εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας, ξεπερνά κάθε προηγούμενο.
Όταν υπηρετούσαμε στο Λύκειο κάναμε μια έρευνα με τα μεγάλα παιδιά το 1987, ερευνώντας τους κάδους των σκουπιδιών. Τα αποθέματα που βρήκαμε, από πεταμένα σάντουιτς, κουλουράκια και τυρόπιττες αρκούσαν για να θρέψουν το ένα τρίτο των μαθητών του σχολείου! Φανταστείτε αν πραγματοποιούσαμε την έρευνα σήμερα! Τον Δεκέμβριο του 2019 καθιερώθηκε με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, να γιορτάζεται κάθε χρόνο η 29η Σεπτεμβρίου ως «Διεθνής Ημέρα Ενημέρωσης για την Απώλεια και τη Σπατάλη Φαγητού». Τα στοιχεία για το μέγεθος του προβλήματος είναι συνταρακτικά και δείχνουν ότι η ανθρωπότητα με αυτοκαταστροφικό τρόπο, συνεχίζει να μη μαθαίνει από τα λάθη της.
Κάθε χρόνο δισεκατομμύρια τόνοι κατάλληλων προς βρώση και κατανάλωση τροφίμων, καταλήγουν στα σκουπίδια και στις χωματερές, κυρίως, λόγω κακής διαχείρισης επιπόλαιων και σπάταλων καταναλωτικών συνηθειών, αλλά και κακού προγραμματισμού. Την ίδια ώρα εκατομμύρια άνθρωποι πάνω στον πλανήτη, εκλιπαρούν για ένα πιάτο φαγητό και σε πολλές χώρες, ακόμα και στην Ευρώπη, δημιουργείται επισιτιστική ανασφάλεια λόγω του πολέμου, ιδίως τα τελευταία χρόνια, στην Ουκρανία, που αφαιρεί από την διεθνή αλυσίδα διανομής τροφίμων εκατομμύρια τόνους σιτηρών και λιπασμάτων, αλλά και πολύτιμη ενέργεια, απαραίτητη για την παραγωγή τροφίμων.
«Η απώλεια και σπατάλη τροφίμων είναι από ηθικής άποψης ντροπή», τονίζει ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες. «Σε έναν κόσμο που έχει αρκετό φαγητό για να ταΐσει όλους τους ανθρώπους του πλανήτη, 690 εκατομμύρια άνθρωποι συνεχίζουν να πεινούν και 3 δισεκατομμύρια δεν διαθέτουν χρήματα για υγιεινή διατροφή». Το 1/3 της τροφής παγκοσμίως χάνεται μετά τη συγκομιδή και 1 στα 3 τρόφιμα πετιέται. Υπολογίζεται ότι 1,3 δισεκατομμύρια τόνοι τροφής χάνεται κάθε χρόνο. Μόνο το 1/4 αυτής της ποσότητας θα αρκούσε, ώστε τα 870 εκατομμύρια υποσιτισμένοι συνάνθρωποί μας να μην πεινάνε πια.
Από την άλλη τη μεριά η παχυσαρκία έχει γίνει παγκόσμια μάστιγα αφού αφορά 1,7 δισ. ανθρώπους, αλλά ταυτόχρονα περίπου 870 εκατ. άνθρωποι υποσιτίζονται και 9 εκατ. παιδιά πεθαίνουν από πείνα κάθε χρόνο τη στιγμή που η παραγωγή τροφής αρκεί για να ταΐσει ολόκληρο το πληθυσμό της γης. Το 30% των παραγόμενων φρούτων και λαχανικών απορρίπτεται λόγω εμφάνισης.
Η ετήσια σπατάλη τροφίμων στις ΗΠΑ είναι 40 εκατ. τόνοι τροφίμων, αρκετή για να μην πεινάσει κανένας από τους υποσιτιζόμενους ανθρώπους του κόσμου. Μέσω νέων τεχνολογιών το περισσευούμενο ψωμί των αρτοποιείων, ως και 20% της παραγωγής, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμη ύλη, που έχει την ίδια απόδοση σχεδόν με το ξύλο. Για παράδειγμα, έχει υπολογιστεί πως αν όλα τα αρτοποιεία της Γερμανίας χρησιμοποιούσαν αυτή την μέθοδο η παραγόμενη ενέργεια θα ήταν ίση με αυτήν ενός πυρηνικού εργοστασίου.
Στην Ευρώπη και στην Ελλάδα τα δεδομένα αναφέρουν τα εξής: Ετησίως στην Ευρώπη 88 εκατομμύρια τόνοι φαγητού καταλήγουν στα σκουπίδια χωρίς σε αυτή την ποσότητα να συμπεριλαμβάνονται τα τρόφιμα που απορρίπτονται στην αγροτική παραγωγή και διαλογή. Τα νοικοκυριά της Ευρωπαϊκής Ένωσης πετούν στα σκουπίδια τροφή αξίας 100 δισ. ευρώ, το αντίστοιχο περίπου του τζίρου της Nestle, της μεγαλύτερης εταιρείας τροφίμων του κόσμου. Κάθε άτομο στην Ευρωπ. Ένωση πετάει στα σκουπίδια 173.000 κιλά τροφής ετησίως. Και για να έρθομε και στα δικά μας κάθε χρόνο στη χώρας μας, τα ελληνικά νοικοκυριά πετούν περίπου 1 εκατομμύριο τόνους τροφίμων και το 17% του Ελληνικού πληθυσμού δεν καταναλώνει τις επόμενες ημέρες το φαγητό που περίσσεψε.
H μεγαλύτερη σπατάλη τροφίμων εντοπίζεται στο σπίτι όπου το ποσοστό ξεπερνά το 50% επί του συνόλου της σπατάλης σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Μια μέση ελληνική οικογένεια πετά περισσότερες από 460 μερίδες φαγητό και η αξία της σπατάλης τροφίμων μιας μέσης ελληνικής οικογένειας ανέρχεται στα 1000€ ετησίως.
Θα μπορούσαμε για ώρες να μιλάμε να ζαλιστείτε κι εσείς, όπως ζαλίστηκα κι εγώ με στατιστικές για τη παγκόσμια σπατάλη από τη μια (την αναλγησία των κεφαλαιοκρατών και των νεόπλουτων) από τη μια και από την φτώχεια του μεγαλύτερου πληθυσμού των ανθρώπων του πλανήτη μας από την άλλη. Και σκέφτεται κανείς, αυτοί που γνωρίζουν και ασχολούνται μ’ αυτές τις στατιστικές τί κάνουν για να βελτιώσουν αυτή την κατάσταση; Απλά διαβουλεύονται, διασκέπτονται, μετρούνε τα κέρδη τους και αυτοί που κυβερνάνε κι εμάς και τον κόσμο ολόκληρο μας γεμίζουν κατευναστικά παραμύθια για καλύτερες ημέρες, με προεκλογικές συνήθως υποσχέσεις και φούμαρα, και παίζουν με τη φτώχεια και την ανημποριά του λαού, ενώ οι ίδιοι ζουν σαν πασάδες.
Γιατί, όμως έτσι; Απλούστατα, γιατί ούτε διάβασαν ούτε τους συμφέρει να διαβάσουν την τόσο απλή και τόσο μεστή διδαγμάτων σημερινή ευαγγελική περικοπή. Ούτε στον Χριστό πιστεύουν ούτε το ευαγγέλιο τους συγκινεί. Οι περισσότεροι είναι άθεοι, άλλοι αντίχριστοι, άλλοι διαφόρων θρησκευτικών, παραθρησκευτικών και άλλων απολήξεων και άλλοι χριστιανοί μόνο στις ταυτότητες ή κατά φαντασίαν χριστιανοί. Γιατί αν ήταν πραγματικοί χριστιανοί θα αρκούνταν στα απαραίτητα και δεν θα κερδοσκοπούσαν σε βάρος του λαού, αλλά θα ήταν πραγματικοί υπηρέτες του και δεν θα έπρατταν αυτό που λέει το ευαγγέλιο: «ὅς μέν πεινά, ὅς δε μεθύει» και θα γνώριζαν ότι πραγματικός πλούτος είναι η ευημερία του λαού και πλούσιος είναι «ὁ ἐν ὀλίγοις αναπαυόμενος».
Όσα δίνεις, άλλα τόσα και περισσότερα σου στέλνει ο Θεός. Και το σημαντικότερο είναι αυτό που λέει ο Χριστός: «μακάριόν ἐστι διδόναι ή λαμβάνειν». Μη μαζεύεις αλλά να δίνεις, γιατί «ό, τι δίνεις αυτό μόνο σου μένει». Είθε να καταφέρουμε να γίνουμε άνθρωποι της προσφοράς, και του μέτρου. Άνθρωποι που θα δίνουν αγάπη και βοήθεια προς τον κάθε άνθρωπο, χωρίς σπατάλη, αλλά με μέτρο και με φρόνηση. Γιατί υπάρχουν δύο επιλογές. Η πρώτη είναι να απολαύσεις όσα περισσότερα υλικά μπορείς και η δεύτερη είναι να γεμίσεις με αγάπη την καρδιά σου από τις καλές πράξεις.
Και το ερώτημα που προβάλλει ενώπιόν μας είναι: Εγώ και εσύ τί θα διαλέξουμε; Ή το ένα ή το άλλο. Και τα δυό δεν γίνεται. Κι ας μην ξεχνάμε αυτό που λέει η ευσεβής λαός μας: Αυτός που μαζεύει τρώει καλά, αλλά αυτός που δίνει κοιμάται καλύτερα. Αμήν!
