Του Πρωτ. Ευαγγέλου Παχυγιαννάκη
Από σήμερα εισερχόμεθα εις το στάδιον της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, στην περίοδο εκείνη που μας ετοιμάζει για να εορτάσομε αξίως, κατά πώς θέλει η αγίας μας Εκκλησία, το σταυρώσιμο και αναστάσιμο Πάσχα. Αλλά για να το εορτάσομε αξίως πρέπει πρώτιστα να είμαστε καθαροί, όχι μόνο στο σώμα, αλλά κυρίως στην ψυχή. Ο νους και η καρδιά μας πρέπει να είναι απαλλαγμένα από κάθε εμπαθή λογισμό και ακάθαρτη σκέψη, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσομε να εορτάσομε καθώς πρέπει το Πάσχα, το συνεχές και το αιώνιο: «Καθαρθῶμεν τάς αἰσθήσεις καί ὀψόμεθα τῶ ἀπροσίτῳ φωτί τῆς Ἀναστάσεως», μας προτρέπει ο ιερός υμνογράφος. Πώς, άλλωστε, θα μπορέσει ένας ακάθαρτος νους να μετέχει του θείου φωτός της αναστάσεως και μια κατασκότεινη καρδιά να λουστεί στο άκτιστο φως που ανέτειλεν εκ του τάφου, όταν η ίδια η καρδιά έχει μεταβληθεί σε σκοτεινό τάφο, όπου βόσκουν τα θνησιμαία των ανομημάτων μας;
Αύριο είναι Καθαρά Δευτέρα. Έτσι την ονομάζει η αγία μας Εκκλησία και με αυτό τον προσδιορισμό της εξαγγέλλει το περιεχόμενο όχι μόνο αυτής της ημέρας αλλά και όλων των ημερών μέχρι τη λαμπροφόρο Ανάσταση και επέκεινα, ώστε όλη μας η ζωή να είναι καθαρή και αναστημένη, φωτολουσμένη στο ανέσπερο φως της Αναστάσεως. Δυστυχώς, όμως η ημέρα αυτή, της Καθαρής Δευτέρας, κατάντησε να είναι η πιο ακάθαρτη απ’ όλες τις ημέρες του χρόνου. Διατελεί ακόμη κάτω από τις αναθυμιάσεις των Απόκρεω, των ηθικών παρεκτροπών και των ειδωλολατρικών εθίμων, που αναβιώνουν κάθε χρόνο τις ημέρες αυτές.
Παρά ταύτα η Εκκλησία μας επιμένει και θα επιμένει και πρέπει να επιμένει σε αυτά που αποτελούν τον κορμό και τη βάση της πίστεώς μας, όσο αντίθετα και αν φαίνονται στα μάτια των κοσμικών ανθρώπων. Που επιμένουν σε πράγματα και συνήθειες που προσβάλλουν την ιδιοπροσωπία μας ως Γένους των ορθοδόξων και του λαού της χάριτος. Μέσα στον απρόσωπο κόσμο και στον ορυμαγδό των πάσης φύσεως της Παλαιάς και της Νέας Εποχής, κηρυγμάτων, πρέπει να ορθοτομούμε τον λόγον της αληθείας, χωρίς φανατισμούς και φονταμενταλισμούς. Η Εκκλησία πάντοτε έχει ως κανόνα της το «ὅστις θέλει» του Χριστού. Έτσι από σήμερα μας καλεί σε εγρήγορση.
Και ξεκινάει δυναμικά, μέσα σε μια ταραγμένη εποχή «μέ πολέμους καί ἀκοάς πολέμων» και μας καλεί σε πόλεμο. Έναν πόλεμο όχι όπως τους πολέμους των λαών και του κόσμου, αλλά σ’ έναν πόλεμο ενάντια στον ίδιο μας τον εαυτό και μας παρέχει τα βασικά τρία όπλα της: Τη νηστεία, την ελεημοσύνη και την προσευχή. Αυτός ο πόλεμος βασικά ξεκινάει από τον εαυτόν μας. Ο εαυτός μας είναι το κυριότερο εμπόδιο για να πραγματοποιήσομε το θέλημα του Θεού. Ο εαυτός μας αντιστέκεται, μας προδίδει στις όμορφες αποφάσεις μας, μας προτρέπει σε λάθος επιλογές, έστω και αν αντιλαμβανόμαστε θεωρητικά το σωστό. Πώς, λοιπόν, θα πολεμήσομε αυτή την αρνητική αντίσταση τους εαυτού μας; Μόνοι μας; Αποκλείεται. Να ζητήσομε βοήθεια; Από πού, αφού «πάντες ἐν τῶ αὐτῷ κρίματι ἐσμέν»; Ένα μόνον όπλο μπορεί να μας βοηθήσει: η Προσευχή. Γιατί με αυτή ζητάμε βοήθεια από τον παντοδύναμο Θεό, που θέλει και μπορεί να μας βοηθήσει.
Ξέρομε, όμως, να προσευχόμαστε; Οι περισσότεροι λένε πως προσεύχονται. Είναι όμως αυτό που κάνουν ενσυνείδητη προσευχή ή είναι λόγια και φλυαρίες, που δεν αρέσκεται σε αυτά ο Θεός; «μη βατολογεῖτε» μας είπε χθες το ευαγγέλιο. Μη λέτε πολλά και νομίζετε σαν τους φαρισαίους ότι «ἐν τῆ πολυλογία αὐτῶν εἰσακουσθήσονται». Πολλοί είναι αυτοί που παραπονιόνται ότι δεν συγκεντρώνονται στην προσευχή και εκεί που πάνε να συγκεντρωθούν έρχεται μια σκέψη, μια εικόνα, ένας λογισμός και τους διακόπτει.
Το έχομε πει πολλές φορές ας το ξαναπούμε. Για να προσευχηθούμε σωστά πρέπει να συμμαζέψομε πρώτα τον νου μας. Όπως μας δίδαξε ο μεγάλος πατέρας της νοεράς προσευχής Γρηγόριος ο Παλαμάς, που προσευχότανε με αυτόν τον απλό τρόπο πριν αρχίσει να προσεύχεται: «Κύριε ἐπισυνάγαγε τόν ἐσκορπισμένον μου νοῦν καί φώτισόν μου τό σκότος»! Ίσως μας βοηθήσει και ένα απλό παράδειγμα από τον βίο του Αγίου Βερνάρδου, στο σημείο αυτό:
«Ενώ κάποτε ταξίδευε ο Άγιος συνάντησε έναν χωρικό, έπιασε μαζί του κουβέντα και τον ρώτησε: –Αγαπάς τον Θεό; –Ναι, του απάντησε εκείνος. –Και προσεύχεσαι σ’ Αυτόν ἀληθινά; –Πάντα προσεύχομαι και με προσοχή και με ευλάβεια.
Ο Άγιος όμως κατάλαβε ότι ο συνομιλητής του δεν ήξερε ούτε τί θα πει ευλάβεια ούτε τί σημαίνει προσοχή κατά την προσευχή. Του είπε, λοιπόν ο Άγιος: –Αν πεις τώρα με προσοχή το «Πάτερ ἡμῶν», θα σου χαρίσω το άλογό μου. Και βέβαια, είπε ο χωρικός και άρχισε να απαγγέλλει το «Πάτερ ἡμῶν», δεν είχε φθάσει όμως ούτε στη μέση και φώναξε: –«Και τη σέλλα;» Και ο Άγιος του απάντησε:–Ούτε το ένα ούτε το άλλο, γιατί ο νους σου ξεστράτισε από την προσευχή, δεν την έκανες ούτε με προσοχή, ούτε με ευλάβεια». Αυτό παθαίνουν οι περισσότεροι από εμάς: ξεστρατίζει ο νους μας κι ύστερα λέμε, δεν μας ακούει ο Θεός, που είναι ο Θεος; Ο Θεός εδώ είναι, όμως εμείς πού βόσκομε; «Κύριε, ἐπισυνάγαγε τόν ἐσκοτισμένον μας νοῦν καί φώτισόν μας τό σκότος». Κύριε, ἐλέησον ἡμᾶς!»
