Α. Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, από τον Χάνδακα στο Τολέδο και τον κόσμο.
Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε το 1541 στον Χάνδακα, την εποχή της Βενετοκρατίας. Η ημερομηνία γέννησης του προκύπτει όχι από κάποιο επίσημο έγγραφο της εποχής αλλά με βάση μία ιδιόχειρη σημείωση του, σύμφωνα με την οποία το 1606 ήταν 65 ετών. Ο Θεοτοκόπουλος εκπαιδεύτηκε ως αγιογράφος, γεγονός που πιστοποιείται από δημόσιο έγγραφο του 1563, ενώ θα πρέπει να μελέτησε από νεαρή ηλικία την αρχαία ελληνική και κλασική γραμματεία, κρίνοντας από την πλούσια βιβλιοθήκη, που κληροδότησε μετά το θάνατό του.
Πέθανε στο Τολέδο στις 7 Απριλίου 1614. Στην απογραφή των ευρισκομένων στο εργαστήριό του, την οποία συνέταξε ο γιος του, αναφέρονται τρεις πάγκοι εργασίας, εκατόν σαράντα τρεις πίνακες, δεκαπέντε προπλάσματα από γύψο, τριάντα προπλάσματα από πηλό και κερί, είκοσι επτά ελληνικά βιβλία, εξήντα επτά ιταλικά βιβλία, δεκαεπτά ισπανικά βιβλία, δεκαεννιά βιβλία αρχιτεκτονικής, εκατόν πενήντα σχέδια, τριάντα προσχέδια και διακόσιες χαλκογραφίες.
Ο Θεοτοκόπουλος, είναι ένας ζωγράφος που έζησε ανάμεσα σε δυο εποχές, στον παλιό κόσμο της τέχνης που έφευγε και στον καινούργιο που ερχόταν. Έδωσε μεγάλη σημασία στις ανθρώπινες μορφές, στην εκφραστική τους αξία και στην αυτονομία της χρήσης του φωτός και του χρώματος. Είναι γνωστές οι εξαϋλωμένες μορφές του.(εικ. «Το όραμα του Αγίου Ιωάννη»), η πνευματικότητα που περιέχουν στην έκφραση και ο διαχωρισμός του υλικού από τον ουράνιο κόσμο, μέσα σε μια προσπάθεια να ενώσει σταδιακά το γήινο με το υπερβατικό.
Υπήρξε αναμφισβήτητα ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της εποχής του, που κατάφερε να επηρεάσει πολλούς ζωγράφους αλλά και κινήματα (εξπρεσιονιστές) του 20ου αιώνα, ενώ με την προσωπικότητα και το έργο του ασχολήθηκαν πολλές φυσιογνωμίες από το χώρο της λογοτεχνίας και της ιστορίας της τέχνης. Πώλ Σεζάν και Πάμπλο Πικάσο αλλά και Ράινερ Μαρία Ρίλκε και Νίκος Καζαντζάκης! «Ο Δομήνικος Θετοκόπουλος είναι ένα καλλιτεχνικό φαινόμενο μοναδικό στην ιστορία της τέχνης. Ο Γκρέκο δημιούργησε μια τέχνη που παραμένει μια μυστηριώδης νήσος, χαμένη στον ωκεανό του ιστορικού χρόνου. Βυζαντινός, Βενετσιάνος, Ρωμαίος μανιεριστής ή Ισπανός μυστικιστής, ο Γκρέκο διεκδικείται από παντού, γίνεται λάβαρο της εθνικής ιδεολογίας Ελλήνων και Ισπανών, προφήτης και κήρυκας της μοντέρνας τέχνης.» υποστηρίζει η κ. Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα.
“Kει που ανέβαινα το στενό, βρεμένο καλντερίμι – πάνε κάπου τρακόσια τόσα χρόνια- ένιωσα ν’ αναρπάζομαι «δια χειρός» Ισχυρού Φίλου, και πραγματικά, όσο να συνέλθω, έβλεπα να μ’ ανεβάζει με τις δύο γιγάντιες φτερούγες του ο Δομήνικος, ψηλά στους ουρανούς του τη φορά τούτη γιομάτους πορτοκαλιές και νερά μιλητικά της πατρίδας.” γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης, στο Ημερολόγιο ενός Αθέατου Απριλίου, Σάββατο. Τούτη την αίσθηση φιλοδοξούμε να νιώσουμε την Τετάρτη 4 Μαρτίου 2015,ώρα 19.00, στο Επιμελητήριο Λασιθίου, στην επιχειρούμενη διείσδυση στο έργο του με την ομιλία του κ. Οδυσσέα Σγουρού « Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ένας μοντέρνος ζωγράφος».
Μαρία Κωστάκη
Φιλόλογος
