του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά
Με την παρουσία τεμαχίου του Ιερού Λειψάνου του Οσίου και Θεοφόρου Πατρός ημών Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου και τη συμμετοχή του Ιερού Κλήρου
και μεγάλου αριθμού πιστών της ευρύτερης περιοχής της Ιεράπετρας, συνεχίστηκαν οι εσπερινές ομιλίες της περιόδου της Μεγάλης Τεσσαρακοστής στην Ιερά Μητρόπολη Ιεραπύτνης και Σητείας, μετά το πέρας του Αρχιερατικού Κατανυκτικού Εσπερινού της Κυριακής 8 Μαρτίου στον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αγίας Φωτεινής Ιεράπετρας.
Ειδικότερα, στην ακολουθία του Κατανυκτικού Εσπερινού χοροστάτησε ο Σεβ. Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Ευγένιος και τέθηκε σε προσκύνηση το ιερό λείψανο, το οποίο μετέφερε από την Ιερά Μονής της Οσίας Ειρήνης της Χρυσοβαλάντου Ηρακλείου ο ομιλητής της βραδιάς, Πανοσιολογιώτατος Αρχιμ. π. Πρόδρομος Ξενάκης, Υπογραμματεύς της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου και Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης.
Ο Σεβ. κ. Ευγένιος προλόγισε κατάλληλα το θέμα της ομιλίας υπογραμμίζοντας ότι «τόσο στους τρεις Ιεράρχες όσο και στους τρεις Θεολόγους συγκαταλέγεται από τη συνείδηση της Εκκλησίας και τέταρτος, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, στον οποίο είναι αφιερωμένη η Β΄ Κυριακή των Νηστειών. Αυτό προκύπτει από την υμνολογία και την αγιογραφία της Εκκλησίας μας, αφού στην Ι. Μονή Μεγίστης Λαύρας, που μόνασε για λίγο ο άγιος Γρηγόριος, τοποθετείται στην Κόγχη της Τραπέζης μεταξύ των Τριών Ιεραρχών, ενώ στα Βημόθηρα του Καθολικού της Ιεράς Μονής Βλατάδων αγιογραφείται μεταξύ των Τριών μεγλάλων Ιεραρχών και στο θόλο του νοτίου παρεκκλησίου τοποθετείται μεταξύ των τριών επωνοζομένων Θεολόγων, του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου και του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου. Τα πλούσια μηνύματα από τη διδασκαλία του Οικουμενικού αυτού διδασκάλου περί του ακτίστου φωτός, του Ησυχαστικού τρόπου ζωής και για το τρίπτυχο της πνευματικής τελειότητος, της κάθαρης, του φωτισμού και της θέωσης, θα μας μεταδώσει ο π. Πρόδρομος».
Ο ομιλητής, αφού ευχαρίστησε τον Σεβ. Μητροπολίτη κ. Ευγένιο για την τιμητική πρόσκληση και την ευκαιρία ψηλάφησης στον πλούτο της Πατερικής Θεολογίας τα διδακτικά και παιδευτικά μηνύματα της βιοτής των Αγίων της Εκκλησίας, που αποτελούν τους διαρκείς φωτοφανείς οδοδείκτες, με γλαφυρό τρόπο και με απαράμιλλη ζωντάνια που άγγιξε τις καρδιές των πιστών παρουσίασε συνοπτικά τη διδασκαλία του μεγάλου πατρός της Εκκλησίας. Όπως τόνισε: «Όλα τα χρόνια της επίγειας ζωής του, ο Άγιος Γρηγόριος ποθούσε την ησυχία και την άσκηση κατά τις ατελείωτες ώρες της νοεράς προσευχής του, έβλεπε τό άκτιστο φως της μεταμορφώσεως και ένιωθε να του φλογίζει την καρδιά και να του καταυγάζει το νου. Το μήνυμα από τη ζωή του είναι η διαρκής και αταλάντευτη προσευχή, η διαρκής αναφορά του στον Θεό, η εμπιστοσύνη του στο Θεό Θέλημα και η συνεχής κίνηση του προς τη Χάρη του Θεού. Ο Παλαμάς αξιώνεται να ζει παραδείσια κατάσταση εν προσευχή. Αξιώνεται θεοπτίας και μετοχής στο άκτιστο θείο Φως. Γνωρίζει καλώς και μαρτυρεί ότι η θεολογία ταυτίζεται με την εμπειρία.
Γι’ αυτό η Αγία η μας Εκκλησία με πολλή σοφία όρισε σήμερα Β Κυριακή των Νηστειών μέσα στο μέγα πέλαγος των πνευματικών αγώνων και την νοερά αυτή κλίμακα των αναβάσεων της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής να εορτάζεται και να προβάλλεται η ιερή μορφή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, για να μας παραδειγματίσει, να μας προστρέψει να μιμηθούμε τη βιοτή, τον αγώνα, τους βηματισμούς του, τον τρόπο της θεολογίας και της μέθεξή του στον Θεό, να συντονισθούμε στους παλμούς της αγαπώσης καρδίας του και να ζηλώσομε την Αγιοπνευματική εμπειρία του. Τοποθετεί τον εορτασμό της ιερής του μνήμης στην απαρχή της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής και όχι την ημέρα της κοιμήσεώς του, για να μας υπομνήσει την αξία της αρετής, της προσφοράς και του αγώνα του υπέρ της Εκκλησίας. Κυρίως, όμως, για να μας δείξει ότι η μετοχή στις άκτιστες ενέργειες του Θεού, ως μετοχή στο Θαβώρειο άκτιστο φως, ως καρδιακή προσευχή, ως μέθεξη στον Θεό, κατά χάριν, αποτελεί Παραδείσια κατάσταση και ύψιστο πνευματικό καρπό.
Απέδειξε, βάσει της διδασκαλίας παλαιοτέρων μεγάλων Πατέρων, ότι οι ενέργειες του Θεού προς τον κόσμο είναι άκτιστες και άρα δεν είναι φθαρτές και ότι το φως της Μεταμορφώσεως στο Θαβώρ ήταν άκτιστη ενέργεια του Θεού εδίδαξε ότι ο άνθρωπος μπορεί να μετάσχει στις άκτιστες θείες ενέργειες δια της «μεθέξεως» και να θεωθεί κατά χάριν, σύμφωνα με τη ρήση του Δαβίδ «υμείς Θεοί εστέ και υιοί υψίστου πάντες»
Όπως υπογράμμισε ο ομιλητής, «ο Αγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αποτελεί συνέχεια του Θαβωρείου Φωτός της Καινής Διαθήκης, της θεολογίας και της εμπειρίας των Καππαδόκων Πατέρων του 4ου αι. του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου από τον 10ο αι. Συνάμα αποτελεί την βάση, την αφορμή και το έναυσμα, για την Κολλυβαδική Θεολογία του 18ου αι. μέχρι και τους σύγχρονους Οσίους Νικόδημο τον Αγιορείτη, Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη και Παΐσιο τον Αγιορείτη.
Στα βιώματα και τις μαρτυρίες των εν λόγω Οσίων Πατέρων αποκρυσταλλώνεται και μαρτυρείται η παλαμική Θεολογία, την οποία συνόψισε ο Παλαμάς, τονίζεται και κατατίθεται η θεοπτία ως βίωμα και κατάσταση πνευματικής τελειότητος, κηρύσσεται και μαρτυρείται η διά της Χάριτος του Θεού μετοχή στις άκτιστες ενέργειες Του».
Τέλος, ο π. Πρόδρομος δεν παρέλειψε να αναφερθεί στη λαϊκή ευσέβεια και στην καρδιακή πίστη των προγόνων μας και στην ανάγκη συνέχισης της πορείας εκάστου εφ᾿ ω ετάχθη, εντός όμως της Εκκλησίας που είναι το θεραπευτήριο και το εργαστήρι της αγιότητος, με οδοδείκτες φωτεινούς τους Αγίους της.
Ο Σεβ. κ. Ευγένιος ευχαρίστησε τον π. Πρόδρομο για την εμπνευσμένη και επίκαιρη ομιλία του, διότι με χειμαρώδη, ζωντανό, ρέοντα καί καρδιακό λόγο μάς παρουσίασε την «απλανή διδασκαλία» του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, σημειώνοντας την ανάγκη εντατικού αγώνα, όπως μάς καλεί η Εκκλησία μας αυτή την ιερή και κατανυκτική περίοδο, για την καταπολέμηση της «φιλαυτίας» και των λοιπών ανθρώπινων παθών.
