Μανώλης Μακράκης«Δάσκαλε, το κρέας δικό σου, τα κόκκαλα δικά μου»! Γνωστότατη φράση από το βιβλίο «Αναφορά στο Γκρέκο» (δηλαδή στον Ελ Γκρέκο, τον διάσημο Κρητικό ζωγράφο) όπου ο Νίκος Καζαντζάκης ανέφερε πως ο πατέρας του – που του όφειλε το ζην  – και ο δάσκαλός του – που θα του όφειλε το ευ ζην – τον…μοίρασαν την πρώτη κιόλας μέρα του στο σχολείο. Κι όμως ευλογεί την «άγια βέργα» του δασκάλου του, που λεγόταν Ανδρέας Κοκκινάκης, επειδή – λέει – τους έμαθε ότι «ο πόνος είναι ο πιο μεγάλος οδηγός στον ανήφορο που φέρνει από το ζώο στον άνθρωπο».

Η μαγική εικόνα της αθηναϊκής στιγμής του Μανώλη Μακράκη: Ο δάσκαλος του δημοτικού σχολείου αγορεύει και οι τρεις πανεπιστημιακοί δάσκαλοι ακούν. Η διαφορά τους βρέθηκε σε ένα σπουδαίο βιβλίο. Το «Κρητών Παιδεία».

Το ίδιο βλέπουμε και στον «Πατούχα» του Κονδυλάκη, όπου ο γιος του Μανώλη Πατούχα θα υποστεί φάλαγγα, επειδή αδυνατούσε να μάθει την αλφαβήτα! Κάτι το αδιανόητο στις μέρες μας, που η παιδαγωγική έχει προσχωρήσει στο καρότο και έχει αφήσει πίσω της το μαστίγιο, όμως τότε, στα χρόνια ανάμεσα στο φλεγόμενο Αρκάδι του 1866 και στο πλατάγισμα της ελληνικής σημαίας στον ελεύθερο αέρα της Κρήτης του 1913, τα πράγματα ήταν δύσκολα και άγρια και ο δρόμος μέσα στην Κρητική Παιδεία δύσβατος.

Όχι βέβαια τόσο, όσο στην εποχή της Εθνεγερσίας του 1821, τότε που «τα λίγα σχολεία που λειτουργούσαν στην Κρήτη θεωρήθηκαν κέντρα αποστασίας από τους Τούρκους κατακτητές, έκλεισαν κι οι δάσκαλοι εκδιώχθηκαν» με αποτέλεσμα, δεκατρία χρόνια αργότερα, το 1834, όταν επισκέφτηκε το νησί ο Άγγλος περιηγητής Πάσλεϋ, να πει τα εξής:«Το σκοτάδι της αμάθειας είναι παντού απλωμένο, πυκνό, και έντονο. Στους έξι Έλληνες, ούτε ένας δεν γνωρίζει την έννοια του έτους ή της εποχής. Εξάλλου, δεν μετρούν από τον Χριστό ή τον Μωάμεθ, παρόλο που μου λένε ότι πιστεύουν στον Χριστό. Ωστόσο, όταν τους ρωτάς ποιός ήταν, σου λένε “Πού να ξέρουμε; Είμαστε αγράμματοι χωρικοί και ξέρουμε μόνο να καλλιεργούμε τα χωράφια και τα αμπέλια”»!

Ο Γάλλος ποιητής και συγγραφέας Βίκτωρ Ουγκώ στα μετέπειτα χρόνια της Κρητικής Επανάστασης του 1866, απευθυνόμενος στους συμπατριώτες του, τόνισε: «Η Κρήτη επαναστάτησε γιατί έχει λιμάνια και δεν έχει πλοία, γιατί έχει χωριά και δεν έχει δρόμους, γιατί έχει παιδιά και δεν έχει σχολεία, γιατί έχει ήλιο και δεν έχει φως καθόλου. Γιατί κι εσύ, Γαλλία, θα επαναστατούσες!»

Στην Αίθουσα Αντώνη Τρίτση στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων πραγματοποιήθηκε το πρωί της Κυριακής των Βαΐων η παρουσίαση του βιβλίου του Μανώλη Μακράκη «Κρητών Παιδεία».

Σε αυτή την παρουσίαση του έργου, ο δάσκαλος και συγγραφέας αντιμετωπίστηκε ως δόκτορας. Πρόκειται, πράγματι, για το διδακτορικό του, που όμως προέκυψε ένα ογκώδες βιβλίο 684 σελίδων. Γιατί τόσες πολλές σελίδες; Επειδή ένα διδακτορικό πόνημα μπορεί πολύ εύκολα να μετατραπεί σε είδος ιστορικού μυθιστορήματος, όταν η ίδια η ζωή προσθέτει δικιές της σελίδες πόνου και μόχθου για οποιαδήποτε βελτίωση συνθηκών διαβίωσης πέρα από την επιβίωση. Και, κυρίως, σελίδες συλλογικής ενατένισης με λογισμό και με όνειρο, που ξέρει να δίνει η αντίληψη μέσα από την παιδεία.

Στο σκληρόδετο εξώφυλλό του υπάρχει μια παλιά συγκινητική φωτογραφία, πρωτοδημοσιευμένη στην εφημερίδα «Ηχώ της Βιάννου», που δείχνει έναν «αυστηρό και αγέρωχο» (όπως τον λέει η Μαρία Πρατσίνη) βρακοφόρο δάσκαλο και τους ξυπόλητους μικρούς μαθητές του. Καλύπτει την περίοδο από τον Ξεσηκωμό της Μεγαλονήσου – που προκάλεσε το Χάτι Χουμαγιούν – και ιδίως από την αυτονομία της Κρήτης με την υποστήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων, την περίφημη Κρητική Πολιτεία – όταν «ο αναλφαβητισμός μειώθηκε από το 82% το 1881 στο 55%» – μέχρι την πλήρη απελευθέρωση της πολύπαθης ιδιαίτερης πατρίδας μας και την ένωσή της με την υπόλοιπη Ελλάδα. Πρόκειται, πράγματι, για ένα προσκύνημα στις βαθιές ιστορικές ρίζες όπως λέει ο Γιώργος Μαμάκης και για ένα παλίμψηστο όπως επισημαίνει η Ελπίδα Γρηγοράκη «επειδή το ερμάρι της Ιστορίας ποτέ δεν άνοιξε με τη χρήση ενός και μόνου κλειδιού».

Στην παρουσίαση μίλησαν σε χρονική σειρά ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Ελλάδας Μιχάλης Κασσωτάκης, ο αναπληρωτής καθηγητής Διδακτικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Χαράλαμπος Μπαμπούνης, ο καθηγητής του Τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Απόστολος Παπαϊωάννου, και η συγγραφέας Πόλυ Χατζημανωλάκη που είχε αναλάβει και τον συντονισμό.

Ο Μιχάλης Κασσωτάκης μίλησε για τον εύληπτο τρόπο που είναι δοσμένο το περιεχόμενο του βιβλίου και τόνισε την αναγκαιότητα να υπάρχει σε κάθε κρητικό σπίτι. Ο Χαράλαμπος Μπαμπούνης, που δήλωσε ότι μέτρησε 512 φωτογραφίες και 1308 ονόματα, αναφέρθηκε σε θέματα μεθοδολογίας ιστορικής έρευνας που τα διείδε μέσα στο έργο του συγγραφέα και υπογράμμισε ότι το βιβλίο επιδέχεται πολλές αναγνώσεις.

Ξεχώρισε ο Απόστολος Παπαϊωάννου που μίλησε με έναν ιδιαίτερο τρόπο, ελκυστικό στο κοινό, για την επιστημονική στερεότητα του βιβλίου, για την πορεία δημιουργικής εκπόνησης της διατριβής, για το Πανεπιστήμιό του ΄- των Ιωαννίνων – ότι μπορεί να επαίρεται για τέτοια σπουδαία έργα, για την παρουσία στην εκδήλωση πέντε υποψηφίων σε διατριβές που τους υπέδειξε το «καλό και δυναμικό παράδειγμα» και για τη σημασία της έκδοσης του βιβλίου στο επετειακό έτος 2013. Είπε ότι το έργο αυτό μιλάει στη ν κυριολεξία για την κρητική αντίσταση και για τον Δάσκαλο στην πρώτη γραμμή. Μίλησε και για τις φωτογραφίες που παγώνουν τον χρόνο. Προσομοίωσε μάλιστα τον εαυτό του με τον συγγραφέα, αφού και οι δυό τους είχαν αποφοιτήσει από την Σχολή Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού!

Στα μείον της εκδήλωσης καταγράφονται τα τεχνικά προβλήματα με τη μικρού μεγέθους προβολή των κυριότερων φωτογραφιών του βιβλίου και τη χαμηλής έντασης μουσική επένδυση της προβολής, καθώς και η ελάχιστη δυνατή εκπροσώπηση των αθηναϊκών συλλόγων που τα μέλη τους προέρχονται από τα κρητικά μέρη όπου έγινε η έρευνα του πονήματος, δηλαδή από το Αρκαλοχώρι, από το Καστέλλι κι από τη Βιάννο. Χαρακτηριστικά λέμε ότι ολόκληρη Παγκρήτια Ένωση εκπροσωπήθηκε μόνο από τον πρόεδρό της Γιώργο Μαριδάκη. Και επειδή η πιο εύκολη εξήγηση ήταν οι απουσίες λόγω πασχαλινών διακοπών, αναφέρουμε ότι μόνο οι Ελουδιανοί προσήλθαν  συν γυναιξί και τέκνοις.

Κι αυτό δεν ήταν τυχαίο…Ο «ξενομπάτης» όπως λέει ο ίδιος  τον εαυτό του Μανώλης Μακράκης μπορεί να γεννήθηκε πριν πενήντα χρόνια στο Καραβάδω Ηρακλείου, όμως προέκυψε «ερωτικός μετανάστης» στην Ελούντα, αφού παντρεύτηκε το 1998 με την Ελουδιανή Ειρήνη Λουκάκη, έχει κάνει δύο παιδιά εκτός από βιβλία όπως «Ελούντα» ή «Αγωνιστές της Ελούντας» και έχει περισσότερα παιδιά υπηρετώντας σήμερα στην Ελούντα ως Διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου της. Τον λόγο άλλωστε της επιλογής της 28ης Απριλίου για την παρουσίαση του βιβλίου του «Κρητών Παιδεία» στην Αθήνα (που η επίσημη εκδοχή της ήταν ότι τότε είναι κλειστά τα σχολεία λόγω των ημερών της Μεγάλης Εβδομάδας και ότι μπορούσε έτσι να ξεφύγει με μια γρήγορη μετάβαση, τον αποκάλυψε στο τέλος της ομιλίας του:

«Θέλω να αφιερώσω το βιβλίο αυτό στη σύζυγό μου και στα παιδιά μου, ιδιαίτερα στη σύζυγο με την οποία συμπληρώνουμε σήμερα 18 ακριβώς χρόνια έγγαμου βίου!»

Και χειροκροτήθηκε γι΄αυτό.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΙΑΠΙΤΖΑΚΗΣ
Print Friendly, PDF & Email

Από manos