ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΕΝΙΚΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΩΝ ΠΕΡΠΟ: ΩΣ ΠΟΤΕ Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΘΑ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ;
Η χωροθέτηση και ο τρόπος ανάπτυξης Περιοχών Ρυθμιζόμενης πολεοδόμησης (ΠΕΡΠΟ) αποτελούν ένα από τα αντικείμενα μελέτης των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ) για τις πόλεις και των Σχεδίων Χωροταξικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτών Πόλεων (ΣΧΟΟΑΠ) ια τους Δήμους της υπαίθρου. Τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια ή τα ΣΧΟΟΑΠ, σύμφωνα με τον οικιστικό νόμο, περιλαμβάνουν όλες τις πολεοδομημένες περιοχές του οργανισμού ή των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης και τους προϋφιστάμενους του έτους 1923 οικισμούς και τις προς πολεοδόμηση περιοχές που μπορεί να είναι συνεχόμενες ή μη προς τις πολεοδομημένες, στο μέτρο που αυτές κρίνονται απολύτως αναγκαίες εξ αιτίας της δημογραφικής εξέλιξης, της ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων, των οικιστικών και γενικότερα των πολεοδομικών συνθηκών και στο βαθμό που απαιτείται για κάλυψη των σχετικών αναγκών.
Πρόκειται, δηλαδή, για ολοκληρωμένες μελέτες που μάλιστα ταυτίζονται με τα όρια δικαιοδοσίας κάθε Δήμου, αστικού ή αγροτικού και καθορίζουν χρήσεις γης όχι μόνο για οικιστική αλλά και για κάθε είδους ανάπτυξη σε συσχετισμό μεταξύ τους έτσι ώστε να υπηρετείται το μοντέλο ανάπτυξης που επιλέγεται.
Ελλείψει ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ ο ίδιος νόμος προβλέπει τη σύνταξη μελέτης Γενικών Κατευθύνσεων ΠΕΡΠΟ. Έρχονται, δηλαδή οι μελέτες Γενικών Κατευθύνσεων ΠΕΡΠΟ στη συγκεκριμένη φάση να καλύψουν ένα έλλειμμα σχεδιασμού. Σε περίπτωση που βρίσκονται σε εξέλιξη μελέτες ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ, η όποια μελέτη Γενικών Κατευθύνσεων ΠΕΡΠΟ έρχεται να κατευθύνει και να δεσμεύσει τις επιλογές των παραπάνω μελετών. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι οικιστικές ανάγκες που θα καλυφθούν από τη μελέτη Γενικών Κατευθύνσεων ΠΕΡΠΟ θα αφαιρεθούν από επεκτάσεις οικισμών που θα μπορούσαν να γίνουν μέσω των ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ.
Στο Νομό Ηρακλείου, όμως, μόνο σε τρείς Δήμους (Επισκοπής, Αρχανών και Καζαντζάκη) έχουν προχωρήσει μελέτες ΣΧΟΟΑΠ, σε δύο Δήμους (Γουβών και Τυμπακίου) έχουν προκηρυχθεί αλλά δεν έχουν υπογραφεί ακόμα συμβάσεις και σε άλλους τρείς Δήμους (Βιάννου, Κρουσσώνα και Ζαρού) παρά το γεγονός ότι οι μελέτες έχουν ενταχθεί στο ΠΕΠ δεν έχουν καν προκηρυχθεί.
Παράλληλα, το Ρυθμιστικό Σχέδιο για το Πολεοδομικό Συγκρότημα Ηρακλείου, όπου και παρατηρείται η μεγαλύτερη συγκέντρωση προτεινόμενων περιοχών ΠΕΡΠΟ, και όπου θα ήταν ιδιαίτερα σημαντικό να μελετηθούν οι περαιτέρω πολεοδομήσεις, παρά το γεγονός ότι έχει προβλεφθε στον οικιστικό Νόμο από το 1997, δεν έχει προχωρήσει. Εδώ και ένα χρόνο εκκρεμεί η γνωμοδότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου για τα όριά του, γνωμοδότηση που θα άναβε το πράσινο φως για την προκήρυξη του από το ΥΠΕΧΩΔΕ, που, σύμφωνα με δημοσιεύματα, προχωρά στην προκήρυξη Ρυθμιστικών Σχεδίων στις άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.
Η Πολιτεία με την ασυνέπεια και την χρόνια καθυστέρησή της να προχωρήσει σε ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό έτσι ώστε να μπορέσει να παραδώσει πολεοδομημένη γη στις πόλεις και τους οικισμούς έχει οδηγήσει σε πολλά ευτράπελα, σε πολεοδομική και χωροταξική αναρχία. Αυτό το χρόνια έλλειμμα ήρθε να καλύψει η για δεύτερη φορά ανάθεση μελετών γενικών κατευθύνσεων Π.Ε.Ρ.ΠΟ. στους Νομούς Ηρακλείου και Λασιθίου κάτω από την πίεση χωροθέτησης των Οικοδομικών Συνεταιρισμών. Θυμίζουμε πως οι πρώτες μελέτες Π.Ε.Ρ.ΠΟ. από την κ. Κλουτσινιώτη συνάντησαν μεγάλες αντιδράσεις και δεν θεσμοθετήθηκαν. Οι Οικοδομικοί Συνεταιρισμοί προβαίνουν μεν σε μια μορφή ιδιωτικής πολεοδόμησης αλλά χωρίς επιχειρηματικό χαρακτήρα. Ενώ έχουν δημιουργθεί βάσει υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου και τους έχουν χορηγηθεί σχετικές εγκρίσεις, αδυνατούν να προχωρήσουν σε υλοποίηση του σχεδιασμού τους. Η ταλαιπωρία τους οφείλεται στο έλλειμμα χωρικού σχεδιασμού που θα καθόριζε εκ των προτέρω θέσεις όπου θα μπορούσαν να χωροθεηθούν, έτσι ώστε να κατευθυνθούν σε συγκεκριμένους χώρους.
Είναι γεγονός ότι, αν η Πολιτεία οφείλει να αποκαταστήσει αυτούς που χρόνια τώρα ταλαιπωρεί με τις ανακολουθίες της, δεν έχει την ίδια υποχρέωση σε όσους θα επιθυμούσαν σήμερα να πραγμτοποιήσουν μια επένδυση ιδιωτικής πολεοδόμησης. Το ότι η Πολιτεία το επιδιώκει αποτελεί πολιτική επιλογή της που σχετίζεται με την αντίληψη που έχει και τις προτεραιότητες που βάζει στα παρακάτω:
1) Σέβεται και τηρεί την ευθύνη του δημοσίου στο δημόσιο και κοινόχρηστο χώρο ή τον παραδίδει στην ιδιωτική χρήση και αστυνόμευση όπως τελικά γίνεται στους απομονωμένους χώρους που πολεοδομούνται ιδιωτικά
2) Βασίζει την περιφερειακή ανάπτυξη στην οικιστική ενδυνάμωση των υφιστάμενων ιεραρχημένων σε ρόλους οικισμών της ενδοχώας, ή παραιτείται αυτής και την παραδίδει στις όποιες επιλογές των ιδιωτικών πολεοδομήσεων που καθορίζονται από άλλα κριτήρια και όρους
3) Προστατεύει το περιβάλλον με οργανωμένη πολεοδόμηση, ή το κατασπαταλά με διασπορά πολεοδομημένης γης όπου δει
4) Αναπτύσσει τν κοινωνική συνοχή με την ανάπτυξη του αστικού χώρου και των οικισμών ή προωθεί την δημιουργία γκέτο υψηλών εισοδημάτων χρηστών κύριας ή παραθεριστικής κατοικίας
5) Εξοικονομεί πόρους, σε περίοδο μάλιστα έντονων δημοσιονομικών προβλημάτων, με την οργανωμένη πολεοδόμηση ή κατασπαταλά πόρους πολλαπλασιάζοντας τις ανάγκες νέων έργων υποδομής (ύδρευσης, αποχέτευσης, ηλεκτροδότησης, απορριμμάτων κλπ) σε νέους οικισμούς ιδιωτικής πολεοδόμησης στο πουθενά;
Τέτοιου είδους φαινόμενα υποστηρίζει και τέτοια προβλήματα δημιουργεί η προσπάθεια «επίλυσης» προβλημάτων με εκπόνηση μελετών Γενικών Κατευθύνσεων ΠΕΡΠΟ ή μέσω άλλων σχεδιασμών που δεν «βλέπουν» ολοκληρωμένα τον χώρο και τις δραστηριότητες που αναπτύσσονται σ’ αυτόν. Τέτοια φαινόμενα υποστηρίζουν και προβλήματα δημιουργούν όμως και όσοι ηθελημένα ή αθέλητα προσχωρούν στη λογική αυτή που κάθε άλλο παρά αναπτυξιακή είναι, αντιμετωπίζει εκ των υστέρω κάποια θέματα και ανοίγει την πόρτα σε δημιουργία νέων προβλημάτων.
Τα παραπάνω είναι μερικά από τα κρίσιμα σημεία και διλήμματα στα οποία σήμερα ο καθένας, φορέας ή άτομο, πρέπει να πάρει θέση. Αν μας προβληματίσουν οι εξελίξεις τότε σίγουρα θα μας οδηγήσουν στην αναγκαιότητα του ολοκληρωμένου σχεδιασμού που επιτέλους πρέπει να αποκτήσει η χώρα μας.
Σχετικοί δικτυακοί τόποι:
www.amak.tee.gr
