Στις 2 Αυγούστου, η κυβέρνηση φέρνει προς ψήφιση ένα νομοσχέδιο το οποίο καταδικάζει κάθε προσπάθεια που έχει γίνει τις τελευταίες δεκαετίες στον ελλαδικό χώρο για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση. Εν συντομία και με απλά κατανοητά λόγια, το νομοσχέδιο θα δημιουργήσει έναν νέο οργανισμό (Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου) μέσα στον οποίο θα εντάσσει όλες τις δομές που ασχολούνται με τις εξαρτήσεις.
Και γιατί αυτό είναι πρόβλημα;
Ας εξηγήσουμε. Υπάρχουν δύο προσεγγίσεις αναφορικά με την εξάρτηση, η μία στέκεται στην απεξάρτηση με αντικατάσταση της εξάρτησης με φαρμακευτικές ουσίες, πάμε δηλαδή στους ειδικούς και με φάρμακα μας βοηθούν να μην έχουμε εξάρτηση από ουσίες αλλά εξαρτόμαστε εν τέλει από τα φάρμακα (τί ακριβώς θεραπεύσαμε;). Η άλλη είναι τα «στεγνά» προγράμματα, όπως λέγονται, δηλαδή με ψυχοθεραπεία και υποστήριξη όλης της οικογένειας κι όχι μόνο του ωφελούμενου των υπηρεσιών, υποστηρίζεται για να επιθυμεί ο ίδιος να συνεχίσει τη ζωή του χωρίς εξαρτήσεις. Μπορείτε να φανταστείτε ποια προσέγγιση είναι πιο αποτελεσματική;
Η κυβέρνηση στο νομοσχέδιο που ετοιμάζεται να ψηφίσει επιθυμεί αυτές οι δύο προσεγγίσεις να συγχωνευτούν. Δηλαδή να υπάρξουν δομές όπως το ΚΕΘΕΑ, το «18 Άνω», το «Αργώ» που ακολουθούν τη προσέγγιση των στεγνών προγραμμάτων να συγχωνευτούν με άλλες που ακολουθούν τη φαρμακοκεντρική προσέγγιση.
Και πού είναι το πρόβλημα;
Δεν είναι ένα αλλά πολλά. Καταρχάς όλοι γνωρίζουμε ποια είναι τα αποτελέσματα μιας συγχώνευσης που γίνεται από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Μικρότερος αριθμός εργαζομένων. Όντως στο νομοσχέδιο όσοι εργαζόμενοι είναι με εργασιακές συμβάσεις ορισμένου χρόνου γνωρίζουμε ότι θα εργάζονται ως τον Δεκέμβριο του 2024. Μετά το τίποτα. Λιγότεροι εργαζόμενοι, μικρότερα έξοδα για το κράτος, λιγότερες ευκαιρίες για τους εφήβους και ενήλικες και τις οικογένειές τους να λάβουν υποστήριξη. Δεύτερον, ξέρετε τι σημαίνει να υπάρξει ένα Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και άρα μια διεύθυνση που πιθανά δε θα είναι σχετική με την ψυχική υγεία, θα αλλάζει ανάλογα το κόμμα που κυβερνά και θα αποφασίζει σαν να είναι ένα όλες αυτές οι δομές. Σε απλά ελληνικά και συνυπολογίζοντας την απάντηση της κυβέρνησης σε ερώτημα στη Βουλή («θα εξοικονομηθούν ανθρώπινοι και οικονομικοί πόροι»), η διεύθυνση θα στραφεί στην φαρμακοκεντρική προσέγγιση των εξαρτήσεων καθώς στοιχίζουν πολύ λιγότερο σε σχέση με το να πληρώνει εργαζομένους καταρτισμένους στις εξαρτήσεις που εργάζονται με ψυχοθεραπευτική, συστημική προσέγγιση των εξαρτήσεων. Τρίτον, δεν γίνεται διαχωρισμός των εξαρτήσεων, νόμιμων και παράνομων. Δηλαδή για την κυβέρνηση στο νομοσχέδιο δεν είναι εξάρτηση η εξάρτηση από το διαδίκτυο, από τον τζόγο, από το αλκοόλ κλπ.(νόμιμες ουσίες). Τέταρτον, δε γίνεται καμία αναφορά για θέματα πρόληψης και παρέμβασης σε εφήβους. Πέμπτον, στην πραγματικότητα οι θεραπευτικές κοινότητες των δομών όπως του ΚΕΘΕΑ κινδυνεύουν ρεαλιστικά να σταματήσουν να υπάρχουν.
**Κάπου εδώ να σημειωθεί, έχοντας γνώσεις στο χώρο της Ψυχικής Υγείας αρκετά χρόνια, πως στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πολλοί ιδιώτες καταρτισμένοι στην εξάρτηση και όσοι υπάρχουν, δε μπορούν στην πραγματικότητα να ασχοληθούν αποτελεσματικά καθώς χρειάζεται διεπιστημονική ομάδα και συστημική προσέγγιση στις εξαρτήσεις. Εκτός αν σχεδιάζει η κυβέρνηση να ανοίξει τέτοια «μαγαζιά». Ιδιωτικά. Να πληρώνεις. Ενώ ήδη υπάρχει κάτι δωρεάν, δομημένο, με καταγεγραμμένα στοιχεία αποτελεσματικότητας. Το έργο των δομών αυτών δεν αντικαθίσταται στην πραγματικότητα.
Κι εμένα τι με νοιάζει;
Σε νοιάζει. Σε αφορά. Παραπάνω απ’ ότι φαντάζεσαι. Εσύ ο 60χρονος που διαβάζεις αυτή τη στιγμή το κείμενο έχεις εγγόνια ή παιδιά. Εσύ ο γονιός που διαβάζεις, έχεις παιδιά, ανίψια, βαφτιστήρια. Ίσως αποκτήσεις. Εσύ η 25χρονη που διαβάζεις το κείμενο, έχεις συναδέλφους, φίλους στη σχολή. Ποιος σου λέει ότι δε θα σου συμβεί; Πώς γνωρίζεις πώς δε θα συμβεί στα παιδιά σου, στα εγγόνια σου, δε θα έχεις έναν συμφοιτητή, μια φίλη, έναν συνάδελφο που θα εξαρτηθεί από το διαδίκτυο, από τον τζόγο, από τις ουσίες, από το αλκοόλ. Ο ανθρώπινος πόνος είναι μεγάλος κι η μοναξιά των ανθρώπων μεγαλώνει όσο περνάνε τα χρόνια στην κοινωνία μας που όλο και μας αποξενώνει και μας κάνει να κλεινόμαστε στον μικρόκοσμό μας προσπαθώντας να βγάλουμε το μήνα μας. Ή μήπως σε παρηγορεί η σκέψη πως «εγώ μεγαλώνω τα παιδιά μου σωστά κι εκείνα μεγαλώνουν τα δικά τους επίσης». Νομίζεις πως οι γονείς που απευθύνονται τα παιδιά τους για απεξάρτηση είναι από κατεστραμμένες οικογένειες; Και εύπορες είναι και φτωχές και «παρόντες» γονείς μπορεί να έχει και «απόντες», και επιτυχημένος κοινωνικά ενήλικας μπορεί να είναι κι όχι. Η εξάρτηση προσφέρει ανακούφιση και όλοι μας την ψάχνουμε, μερικοί από μας απλά καταφέρνουμε να τη βρούμε πιο λειτουργικά.
Το νομοσχέδιο αυτό σε αφορά παραπάνω απ’ ότι θεωρούσες. Ένας εξαρτημένος άνθρωπος είναι πρώτα απ’ όλα ένας ψυχικά και συναισθηματικά ταλαιπωρημένος άνθρωπος κι αυτό επιφέρει αρχικά ευθύνες σε όλους μας κι έπειτα δημιουργεί θέμα σε όλους μας. Στους γονείς του εξαρτημένου, στ αδέρφια του, στο χώρο εργασίας, στον/στη σύντροφό του, στα παιδιά του, σε όλους μας. Κάνε χώρο στη καρδιά σου και στο μυαλό σου και στη μέρα σου και πάρε την ευθύνη να διεκδικείς όσα πληρώνεις για να έχεις δωρεάν, εσύ, τα παιδιά σου, οι συγγενείς σου, οι φίλοι σου, οι συνάδελφοί σου. Το κείμενο αυτό γράφεται έπειτα από μια συνάντηση που πραγματοποιήθηκε από τον Σύλλογο Οικογένειας ΚΕΘΕΑ Αριάδνη στην Ιεράπετρα την περασμένη Δευτέρα με τους γονείς, τους εργαζομένους και τους ίδιους τους ωφελούμενους να ζητούν υποστήριξη να συνεχίσουν να έχουν το αυτονόητο. Το δικαίωμα της επιλογής στο πώς θα βοηθηθούν και εν τέλει το δικαίωμα στη ζωή των παιδιών τους και των ίδιων. Μακάρι να ακούγατε με κάποιο τρόπο όσα ακούσαμε. Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα μπορείτε να ενημερωθείτε από τις σελίδες τους στο Facebook, τόσο για το τί προσφέρουν στην κοινωνία όσο και για τις καταστροφικές συνέπειες εάν ψηφιστεί το νομοσχέδιο («Σύλλογος Οικογένειας ΚΕΘΕΑ Αριάδνη» και «Ομοσπονδία Συλλόγων Οικογένειας ΚΕΘΕΑ»).
Αξίζει να σημειωθεί πως αναμένουμε να δούμε τη στάση των βουλευτών του Νομού Λασιθίου κ. Πλακιωτάκη και κα. Σπυριδάκη σε αυτό το νομοσχέδιο. Η κα. Σπυριδάκη έχει ήδη δηλώσει τη στήριξή της στο ΚΕΘΕΑ. Ποια θα είναι η επιλογή; Με την κοινωνία ή με τις επιταγές του εκάστοτε κόμματος; Αν φοβόμαστε να στηρίξουμε τη θέση μας, τότε να μην εκπροσωπούμε τον τόπο. Και αφού επιλέξουν, ποια θα είναι η δική μας επιλογή την επόμενη φορά; Με την κοινωνία ή με το προσωπικό συμφέρον του καθενός μας; Θα μπορέσουμε να δούμε κάποια στιγμή πως το προσωπικό συμφέρον δε διασφαλίζεται εν τέλει αν δεν διαφυλάσσεται το κοινωνικό;
Όλοι μαζί για το ΚΕΘΕΑ, όλοι μαζί για την ψυχική υγεία, όλοι μαζί για την υγεία.
Χανιωτάκη Άννα
Ψυχολόγος
Δημοτική Σύμβουλος Αγίου Νικολάου
Μέλος της ομάδας «Στην Πράξη» με τον Χάρη Αλεξάκη
