Με την παρουσία σύσσωμου του ιερού Κλήρου και πλήθους πιστών της ευρύτερης περιοχής ξεκίνησαν την Κυριακή της Ορθοδοξίας, 1 Μαρτίου στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Γεωργίου Ιεράπετρας
οι καθιερωμένες ομιλίες της περιόδου της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Προηγήθηκε η ακολουθία του Κατανυκτικού Εσπερινού, κατά την οποία χοροστάτησε ο Σεβ. Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Ευγένιος και τέθηκε σε προσκύνηση το Ιερό Λείψανο της Αγίας ενδόξου θεοστέπτου Βασιλίσσης και Ισαποστόλου Ελένης, το οποίο κόμισαν από την Ιερά και ιστορική Μονή Παναγίας Φανερωμένης Ιεράπετρας οι Πατέρες της Μονής προς ενίσχυση και αγιασμό των παρευρισκομένων πιστών.
Ο Σεβ. κ. Ευγένιος προλόγισε κατάλληλα για το θέμα της ομιλίας «Ο λειτουργικός χαρακτήρας των Ιερών Εικόνων», σημειώνοντας ότι είναι πάντοτε επίκαιρο και διαχρονικό, καθώς και στις μέρες μας υπάρχει ο φονταμενταλισμός και οι ανεικονικές αντιλήψεις. Όπως είπε, με τη χάρη του Θεού μας δίνεται και φέτος η δυνατότητα, εν μέσω παγίδων και πολλών δυσκολιών, να λάβουμε τη Χάρη και τον αγιασμό από γνήσιους Ποιμένες του Χριστού, όπως είναι ο πολυτάλαντος, πολυγραφότατος, βαθυστόχαστος Θεολόγος, υμνογράφος, ποιητής, αγιογράφος, ιστορικός, δοκιμιογράφος Αιδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου και επί σειρά ετών Προϊστάμενος του Ιερού Καθεδρικού Ναού Αγίας Τριάδος πόλεως Αγίου Νικολάου π. Ευάγγελος Παχυγιαννάκης
Ο πατήρ Ευάγγελος, αφού ευχαρίστησε από καρδίας τον Σεβ. Μητροπολίτης Ιεραπύτνης και Σητείας κ. Ευγένιο για την τιμή της ανάθεσης αυτής της ομιλίας κατά την εορτή της Ορθοδοξίας, υπογράμμισε μεταξύ άλλων τα παρακάτω:
«…ο λειτουργικός χαρακτήρας των εικόνων συνάγεται ασφαλώς από τον τόπον τοποθετήσεώς τους, δηλαδή τον ναό, και σκοπός της εικονογραφίας των ναών είναι έναςˑ να διακονήσει την Εκκλησία ως τέχνη λειτουργική. Ένας κατάγραφος ναός είναι ένα ανοιχτό βιβλίο, που διδάσκει στους πιστούς την πίστη, το δόγμα, το ήθος, την ιστορία της Εκκλησίας και που μπορεί να το διαβάσει ο καθένας στη γλώσσα του. Η εικόνα μιλάει τη γλώσσα του ασόφου και αγραμμάτου, όπως και τη γλώσσα του σοφού και πεπαιδευμένου.
» Οι εικόνες, δηλαδή, είναι το μέσο επικοινωνίας για όλους τους ανθρώπους και δεν απαιτείται ειδική παιδεία του πιστού για να εκπληρώσουν την επικοινωνιακή – παιδευτική λειτουργία τους. Και μόνη η θέα και ευλαβής προσκύνησή τους είναι αρκετά για να γίνουν κατανοητές οι αλήθειες του ευαγγελίου και της ζωής της Εκκλησίας. Για τον λόγο αυτό οι εικόνες χαρακτηρίζονται ως ‘βιβλία των αγραμμάτων’’.
»Οι ιερές εικόνες συνδέονται πάντοτε με την προσευχή και αποτελούν ένα αναπόσπαστο μέρος της ζωής των πιστών. Είναι λειτουργικά συνδεδεμένες μαζί τουςˑ είναι ένα σιωπηλό εποπτικό κήρυγμα, που αισθητοποιείται μέσα στον λειτουργικό χώρο του ναού, όπου με την ποικιλόμορφη θεία Λατρεία διδάσκεται, μυσταγωγείται και υψώνεται ολόκληρη η ψυχοσωματική ύπαρξη του ανθρώπου σε σφαίρες εκπάγλου πνευματικής ομορφιάς.
»Ο θρίαμβος των εικόνων κατανοείται ως θρίαμβος της Ορθοδοξίας από την άποψη ότι, η επικράτηση των εικόνων συνιστά διατράνωση της σαρκώσεως του Θεού Λόγου και της δυνατότητος της κατά χάριν θεώσεως του ανθρώπου. Το βαθύτερο νόημα των εικόνων και της αισθητικής μορφής τους έγκειται στο ότι μας οδηγούν από τη σάρκωση του Λόγου στη θέωση του ανθρώπου και τη μεταμορφωτική προοπτική ολοκλήρου της Κτίσεως. Γίνονται λειτουργικοί αγωγοί, μέσω του λειτουργικού σώματος της Εκκλησίας προς την αιωνιότητα και διαπορθμευτές των εσχάτων, που γεφυρώνουν την Στρατευόμενη με την Θριαμβεύουσα Εκκλησία, καθότι δονούνται από μυστικούς παλμούς πνευματικής και εσχατολογικής ωραιότητος.
»Είναι προφανές ότι, ο σεβασμός και η αγάπη που τρέφει ο ορθόδοξος ευλαβής λαός μας προς τις ιερές εικόνες τις καθιστά αδιάσπαστα μυσταγωγικά εξαρτήματα της πνευματικής του ζωής και ζωντανά υπομνήματα της νοεράς προσευχήςˑ τις φέρει για φυλακτό επάνω του, τις έχει για προστασία στο εικονοστάσι του σπιτιού του, στο εργαστήριό του, στο θερμοκήπιο, στο αυτοκίνητο, στο πλοίο, στο δωμάτιο των παιδιών του κι όταν θα έρθει στον ναό να εκκλησιαστεί ή να κοινωνήσει, πρώτα θα περάσει να προσκυνήσει την εικόνα, να πει τον πόνο του, να καταθέσει τα αιτήματά του, να πάρει την ευλογία του εικονιζομένου προσώπου κι ύστερα θα προχωρήσει «μετά φόβου Θεοῦ» να κοινωνήσει των αχράντων μυστηρίων. Έτσι ολοκληρώνεται ο λειτουργικός κύκλος της εικόνος, που μυσταγωγεί τους πιστούς στη λειτουργική και προσευχητική τους ζωή, και λειτουργεί πάντοτε ως φυλακτήριο, καταφυγή, προστασία κι ελπίδα.
»Οι πρόγονοί μας, στον αλήστου μνήμης εκείνον ξεριζωμό, φεύγοντας από τις παμπόθητες πατρογονικές τους εστίες, τις εικόνες πήραν μαζί τους για συντροφιά και ελπίδα και δεν διαψεύστηκανˑ λειτούργησαν ως προέκταση της νέας ζωής τους στη νέα πατρίδα και ρίζωσαν και κάρπισαν και μεγαλούργησαν με τη χάρη των εικονιζομένων Αγίων, του Σωτήρος Χριστού και της Κυρίας Θεοτόκου.
» Ξεχωριστά τούτη η Μητροπολιτική περιφέρεια, ο τόπος που μας φιλοξενεί σήμερα, έχει αρκετές περίπυστες εικόνες, θαυματουργές να προσφέρει στη μνήμη μας και στη ζωή μας, που η ευλάβεια των προγόνων μας άφησε ως ιερά κειμήλια και παρακαταθήκη ορθοδόξου πίστεως και βιώματος. Ποιος δεν προσκύνησε με ρίγος την εικόνα της Οδηγήτριας, της Αμόλυντης και της Σταυρώσεως στην Παναγία των Λιθινών, ποιος δεν έκλαψε μπροστά στην εικόνα της Φανερωμένης, ποιος δεν προσευχήθηκε στην Ελεούσα, στην Παναγία του Βρυωμένου, στην Καρυδιανή, στο Άξιον Εστί, στον Τίμιο Πρόδρομο και την Δεξιοκρατούσα του Καψά, ποιος δεν καυχάται για την Παναγία την Αμίαντον και ποιος δεν κατέθεσε τον θαυμασμό του στην ποικιλόμορφη, ανεπανάληπτη σύνθεση της εικόνος «Μέγας εἶ, Κύριε» του Τοπλού;
»Όλες αυτές οι εικόνες και αναρίθμητες άλλες λειτουργούν μέσα μας ως αξίες ζωής και μορφοποιούν στα έγκατα της υπάρξεώς μας την εικόνα του Θεανθρώπου, μεταμορφώνοντας τις αισθήσεις μας, στο να έχομε ανοιχτά τα αισθητήρια των καρδιών μας στην αίσθηση ενός καινούργιου κόσμου, αφού η προοπτική κατά χάριν θεώσεως του ανθρώπου επεκτείνεται σε ολόκληρο το κτιστό σύμπαν, και η πραγματικότητα του «καινοῦ ἀνθρώπου» οδηγεί στην πραγματικότητα τῆς «καινῆς κτίσεως»(Β΄ Κορ. 5.17).
»Η Ορθόδοξη Εκκλησία μέσα στα καταλυτικά εικονοκλαστικά ρεύματα των καιρών μας έρχεται και πάλι, όπως αιώνες τώρα, προβάλλοντας με λαμπρότητα την αναστήλωση των εικόνων να υπομνήσει στον σύγχρονο άνθρωπο την αναστήλωση της δικής του εικόνος. Η υπόμνηση ότι η ορθόδοξος εικόνα διασώζει την οντολογική αλήθεια του Θεανθρώπου, παρέχει τη μοναδική ελπίδα στον άνθρωπο να βρει τον προορισμό τουˑ να πάρει μια γεύση του ουρανού, της χαράς, της αναστάσεως και της αφθαρσίας, περνώντας μέσα από τα αισθητά στοιχεία της εικόνος στο υπεραισθητό κάλλος του αφθάρτου και αιωνίου Θεού».
Ο Σεβ. Μητροπολίτης κ. Ευγένιος ευχαρίστησε τον π. Ευάγγελο για τη διδακτική ομιλία του σχετικά με τη θεολογία της εικόνας και τον τρόπο που αυτή μυσταγωγεί τους πιστούς, σημειώνοντας την αναφορά του στις περίπτυστες εικόνες της Μητροπολιτικής περιφέρειας, που μαρτυρούν τη μεγάλη ευσέβεια των Πατέρων μας και την πλούσια κληρονομιά που μας κατέλιπαν. Τέλος, ανακοίνωσε την ομιλία της επόμενης Κυριακής 8/3, Β΄ των Νηστειών, με θέμα «Μηνύματα από τη ζωή και τη διδασκαλία του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά», η οποία θα γίνει από τον Πανοσιολ. Αρχιμ., π. Πρόδρομο Ξενάκη, Υπογραμματέα της Ιεράς Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας Κρήτης, μετά το πέρας του Αρχιερατικού Κατανυκτικού Εσπερινού στον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αγίας Φωτεινής Ιεραπέτρας, όπου θα τεθεί σε προσκύνηση των πιστών τεμάχιο του Ιερού Λειψάνου του Οσίου και Θεοφόρου Πατρός ημών Θεοδοσίου του Κοινοβιάρχου.
