Πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 4 Φεβρουαρίου, όπως ήταν προγραμματισμένη, η διάλεξη που οργάνωσαν ο Φιλιστορικός Σύλλογος Αγίου Νικολάου και το παράρτημα Λασιθίου της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας. Παρά τις άσχημες καιρικές συνθήκες και τις άλλες εκδηλώσεις που γίνονταν περίπου την ίδια ώρα, η αίθουσα του Εμπορικού Επιμελητηρίου Αγίου Νικολάου ήταν κατάμεστη.
Το θέμα της διάλεξης «Οι Κρητικές Γραφές, ο δίσκος της Φαιστού και τα Μινωικά Μαθηματικά» προκάλεσε το ενδιαφέρον όχι μόνο των κατοίκων της πόλης αλλά και άλλων που ήρθαν ειδικά για την εκδήλωση. Ο ομιλητής, διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, συγγραφέας και διακεκριμένος μελετητής των Αιγαιακών γραφών κ. Μηνάς Τσικριτσής με τη βοήθεια και των πολυμέσων κατάφερε να δώσει στο ακροατήριο μια σαφή και εμπεριστατωμένη εικόνα για το θέμα που παρουσίασε.
Ανοίγοντας την εκδήλωση ο Πρόεδρος του Φιλιστορικού Συλλόγου Αγίου Νικλάου κ. Θανάσης Γραμμέλης αναφέρθηκε συνοπτικά στις Γραμμικές γραφές ΑΆ και ΒΆ. Επεσήμανε ότι τα διάφορα σχετικά ευρήματα, σύμφωνα με πολλούς μελετητές και ειδικευμένους επιστήμονες, αποδεικνύουν την ύπαρξη συστημάτων γραφής στον Αιγαιακό και Περιαιγαιακό χώρο, πολλούς αιώνες πριν καθιερωθεί στ ην Ελλάδα το Ιωνικό αλφάβητο (των 24 γραμμάτων, αυτό που εισηγήθηκε το 403 π.Χ. ο επιφανής πολιτικός και ρήτορας Αρχίνος). Ως προς τα παραπάνω ανέφερε τα ευρήματα των αρχαιολόγων Σάμψων και Χουρμουσιάδη, στα Γιούρα των Βορίων Σποράδων και στον περίφημο Λιμναίο Οικισμό του Δισπηλιού Καστοριάς. Αναφέρθηκε ακόμη στον Βρετανό Μιχαήλ Βέντρις ο οποίος αποκρυπτογράφησε το 1952 την Γραμμική γραφή ΒΆ και εξήρε την σημασία της εργασίας του εκείνης, αφού πέρα από την ελληνικότητα της γραφής, η ιστορία των Ελλήνων εκτοξεύτηκε χρονικά πολλούς αιώνες πίσω ενώ οι θεωρίες περί της ανύπαρκτης φυλής των Ινδοευρωπαίων, περί της δήθεν καθόδου ελληνικών φύλων από Ουγγρικές και άλλες στέπες αλλά και οι θεωρίες περί Φοινικικών αλφαβήτων κλονίστηκαν και με το πέρασμα του χρόνου κατέπεσαν. Υπεθύμισε ακόμη, πως εκτός του Βέντρις είχαν δουλέψει και συνεισέφεραν πάρα πολλά, επιστήμονες και ερευνητές όπως οι ¶λις Κόμπερ και Κώστας Κτιστόπουλος. Μια από τις αναφορές του εισηγητή, ήταν και τα περί της ψευδούς καταγωγής του Ελληνικού αλφαβήτου από τους Φοίνικες οι οποίοι χρησιμοποιούσαν ένα είδος γραφής, που ομοίαζε πολύ με τις προγενέστερες Κρητικές γραφές αλλά που όμως δεν ήταν φθογγογραφικό αλφάβητο αλλά συλλαβικό χωρίς φωνήεντα. Εις επίρρωση των παραπάνω παρέθεσε επί του θέματος, τις γνώμες διαφόρων επιστημόνων όπως των Α. Έβανς, Ρεννέ Ντυσσώ, Γουίλ Ντυράν, Βλαδίμηρου Γκεοργκίεφ, Παναγ. Καββαδία και άλλων που υπεστήριξαν την ελληνικότητα του αλφαβήτου και την μη καταγωγή του από τους Φοίνικες αλλά μάλλον το αντίθετο.
Ως προς τους τελευταίους δε, υπενθύμισε την αποίκηση της περιοχής από Έλληνες και ιδίως Κρήτες ήη από την 3η χιλιετία και πάντως σίγουρα κατά τον 15ο αιώνα π.Χ. οπότε και αποίκισαν την περιοχή στην οποία έδωσαν το όνομα του Φοίνικα του Αγήνορος που βασίλεψε εκεί. ¶ρα πως υπάρχει διαχωρισμός Ελληνοφοινίκων και σημιτοφοινίκων που εμφανίστηκαν αργότερα στην ιστορία.
Στην συνέχεια, ο Πρόεδρος του Παραρτήματος Λασιθίου της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας κ. Γιάννης Σταμέλος, στη σύντομη ομιλία του, αναφέρθηκε αρχικά στους σκοπούς της Μαθηματικής Εταιρείας, λέγοντας πως η εκδήλωση ήταν ενταγμένη στο πλαίσιο της διάδοσης των μαθηματικών στην κοινωνία. Η Ιστορία των Μαθηματικών και οι κοινωνικές συνθήκες κάτω από τις οποίες αναπτύχθηκαν αυτά, αποτελούν για τους μαθηματικούς έναν τομέα ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα, υποστήριξε.
Η Μινωική Κρήτη, εκτός του εύλογου τοπικού ενδιαφέροντος, αποτελί για την μαθηματική επιστήμη έναν χώρο ξεχωριστό και ιδιαίτερα πρόσφορο για ερευνητική δραστηριότητα, αφού λίγα πράγματα είναι γνωστά για τα μαθηματικά των Μινωιτών. Οι εικασίες, συνέχισε, για τα μαθηματικά των Μινωϊτών, οι οποίες συνειρμικά προκύπτουν από την οργάνωση της κοινωνίας, από τα μεγέθη και την ποιότητα των κτηρίων τους, την κυριαρχία τους στην θάλασσα και στο εμπόριο, φαίνεται να ενισχύονται από τα διάφορα ευρήματα που φέρνει στο φως η ανασκαφή και η αποκρυπτογράφηση.
Κατόπιν, ακολούθησε ένα σύντομο βιογραφικό του ομιλητή από την κα. Νκολάου Γεωργία και αμέσως μετά έλαβε το λόγο ο κ. Τσικριτσής. Με σπουδές στα Μαθηματικά, την Πληροφορική και ως ειδικός ερευνητής στην Συστηματική Ανάλυση Κειμένων αναφέρθηκε στο ερευνητικό του έργο, το οποίο σχετίζεται με τις Αιγαιακές γραφές. Μλησε για την Γραμμική Β΄, η οποία έχει αποκρυπτογραφηθεί στο μεγαλύτερο μέρος της, και την Γραμμική Α΄, η οποία έχει αποκρυπτογραφηθεί εν μέρει. Το πλήθος των «λέξεων» που έχει βρεθεί, είπε, δεν είναι επαρκές για να προκύψουν ασφαλή συμπεράσματα.
Κατόπιν, αναφέρθηκε στον περφημο δίσκο της Φαιστού, που ως γνωστόν είχε βρεθεί στο ομώνυμο ανάκτορο, το 1908 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Λουΐτζι Περνιέ. Ο δίσκος αυτός, που έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον αναρίθμητων επιστημόνων και ερευνητών σε όλον τον κόσμο, είπε πως τοποθετείται χρονικά γύρω στα 1700 π.Χ.
Η ποιότητα των υλικών και η φροντίδα στην επεξεργασία υποδηλώνουν και τη σημαντικότητά του, είπε. Έχει δύο όψεις. Η πρώτη, αυτή με τον ρόδακα στο κέντρο, είναι γραμμένη με μέτρο. Το γεγονός αυτό καθώς και η πιθανή επανάληψη της λέξης «σπονδή» μας κάνει να αναλογιστούμε πως πρέπει να γίεται κάποιας μορφής επίκληση σε θεότητα. Στη δεύτερη, η οποία έχει άλλη μορφή, πιθανώς, να περιγράφεται κάποια δέσμευση του προσευχόμενου προς την άγνωστη θεότητα.
Αναφερόμενος, στο τρίτο μέρος της ομιλίας του, στα μαθηματικά των Μινωϊτών, είπε ότι έχει εργαστεί με πολλά λογιστικού τύπου κατάστιχα τα οποία του προσέφεραν κάποιας μορφής σιγουριά για την αποκρυπτογράφηση μαθηματικών κειμένων και όρων. Μια από τις παρατηρήσεις του ήταν πως οι Μινωΐτες χρησιμοποιούσαν την έννοια του μερικού αθροίσματος πριν υπολογίσουν το τελικό. Η μέθοδος εκείνη, είναι κατά τον ερευνητή, μοναδική για την εποχή της και κατά κάποιον τρόπο υποδηλώνει ιδιαίτερη μεθοδικότητα. Αναφέρθηκε, επίσης, στα ευρήματά του σχετικά με μια γεωμετρική πρόοδο που ανακαλύφθηκε σε τοιχογραφία στην Αγία Τριάδα Ηρακλείου. Η μοναδικότητά της έγκειται στο ότι έχει κλασματικούς όρους.
Τέλος, αναφέρθηκε στον προσδιορισμό του «π», το οποίο οι Μινωΐτες προσέγγιζαν με τον αριθμό 3,16 επισημαίνοντας πως ο αριθμός αυτός ήταν πολύ σημαντικός για την ακρίβεια των εμβαδομετρήσεων και ογκομετρήσεων.
Μετά το τέλος της ομιλίας προσφέρθηκαν σον κ. Τσικριτσή αναμνηστικά δώρα. Ένα γλυπτό εκ μέρους της Μαθηματικής Εταιρείας, προσφορά των αδελφών Σωτηριάδη και ένα βιβλίο από τον Φιλιστορικό Σύλλογο.
Ανοίγοντας την εκδήλωση ο Πρόεδρος του Φιλιστορικού Συλλόγου Αγίου Νικλάου κ. Θανάσης Γραμμέλης αναφέρθηκε συνοπτικά στις Γραμμικές γραφές ΑΆ και ΒΆ. Επεσήμανε ότι τα διάφορα σχετικά ευρήματα, σύμφωνα με πολλούς μελετητές και ειδικευμένους επιστήμονες, αποδεικνύουν την ύπαρξη συστημάτων γραφής στον Αιγαιακό και Περιαιγαιακό χώρο, πολλούς αιώνες πριν καθιερωθεί στ ην Ελλάδα το Ιωνικό αλφάβητο (των 24 γραμμάτων, αυτό που εισηγήθηκε το 403 π.Χ. ο επιφανής πολιτικός και ρήτορας Αρχίνος). Ως προς τα παραπάνω ανέφερε τα ευρήματα των αρχαιολόγων Σάμψων και Χουρμουσιάδη, στα Γιούρα των Βορίων Σποράδων και στον περίφημο Λιμναίο Οικισμό του Δισπηλιού Καστοριάς. Αναφέρθηκε ακόμη στον Βρετανό Μιχαήλ Βέντρις ο οποίος αποκρυπτογράφησε το 1952 την Γραμμική γραφή ΒΆ και εξήρε την σημασία της εργασίας του εκείνης, αφού πέρα από την ελληνικότητα της γραφής, η ιστορία των Ελλήνων εκτοξεύτηκε χρονικά πολλούς αιώνες πίσω ενώ οι θεωρίες περί της ανύπαρκτης φυλής των Ινδοευρωπαίων, περί της δήθεν καθόδου ελληνικών φύλων από Ουγγρικές και άλλες στέπες αλλά και οι θεωρίες περί Φοινικικών αλφαβήτων κλονίστηκαν και με το πέρασμα του χρόνου κατέπεσαν. Υπεθύμισε ακόμη, πως εκτός του Βέντρις είχαν δουλέψει και συνεισέφεραν πάρα πολλά, επιστήμονες και ερευνητές όπως οι ¶λις Κόμπερ και Κώστας Κτιστόπουλος. Μια από τις αναφορές του εισηγητή, ήταν και τα περί της ψευδούς καταγωγής του Ελληνικού αλφαβήτου από τους Φοίνικες οι οποίοι χρησιμοποιούσαν ένα είδος γραφής, που ομοίαζε πολύ με τις προγενέστερες Κρητικές γραφές αλλά που όμως δεν ήταν φθογγογραφικό αλφάβητο αλλά συλλαβικό χωρίς φωνήεντα. Εις επίρρωση των παραπάνω παρέθεσε επί του θέματος, τις γνώμες διαφόρων επιστημόνων όπως των Α. Έβανς, Ρεννέ Ντυσσώ, Γουίλ Ντυράν, Βλαδίμηρου Γκεοργκίεφ, Παναγ. Καββαδία και άλλων που υπεστήριξαν την ελληνικότητα του αλφαβήτου και την μη καταγωγή του από τους Φοίνικες αλλά μάλλον το αντίθετο.
Ως προς τους τελευταίους δε, υπενθύμισε την αποίκηση της περιοχής από Έλληνες και ιδίως Κρήτες ήη από την 3η χιλιετία και πάντως σίγουρα κατά τον 15ο αιώνα π.Χ. οπότε και αποίκισαν την περιοχή στην οποία έδωσαν το όνομα του Φοίνικα του Αγήνορος που βασίλεψε εκεί. ¶ρα πως υπάρχει διαχωρισμός Ελληνοφοινίκων και σημιτοφοινίκων που εμφανίστηκαν αργότερα στην ιστορία.
Στην συνέχεια, ο Πρόεδρος του Παραρτήματος Λασιθίου της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας κ. Γιάννης Σταμέλος, στη σύντομη ομιλία του, αναφέρθηκε αρχικά στους σκοπούς της Μαθηματικής Εταιρείας, λέγοντας πως η εκδήλωση ήταν ενταγμένη στο πλαίσιο της διάδοσης των μαθηματικών στην κοινωνία. Η Ιστορία των Μαθηματικών και οι κοινωνικές συνθήκες κάτω από τις οποίες αναπτύχθηκαν αυτά, αποτελούν για τους μαθηματικούς έναν τομέα ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα, υποστήριξε.
Η Μινωική Κρήτη, εκτός του εύλογου τοπικού ενδιαφέροντος, αποτελί για την μαθηματική επιστήμη έναν χώρο ξεχωριστό και ιδιαίτερα πρόσφορο για ερευνητική δραστηριότητα, αφού λίγα πράγματα είναι γνωστά για τα μαθηματικά των Μινωιτών. Οι εικασίες, συνέχισε, για τα μαθηματικά των Μινωϊτών, οι οποίες συνειρμικά προκύπτουν από την οργάνωση της κοινωνίας, από τα μεγέθη και την ποιότητα των κτηρίων τους, την κυριαρχία τους στην θάλασσα και στο εμπόριο, φαίνεται να ενισχύονται από τα διάφορα ευρήματα που φέρνει στο φως η ανασκαφή και η αποκρυπτογράφηση.
Κατόπιν, ακολούθησε ένα σύντομο βιογραφικό του ομιλητή από την κα. Νκολάου Γεωργία και αμέσως μετά έλαβε το λόγο ο κ. Τσικριτσής. Με σπουδές στα Μαθηματικά, την Πληροφορική και ως ειδικός ερευνητής στην Συστηματική Ανάλυση Κειμένων αναφέρθηκε στο ερευνητικό του έργο, το οποίο σχετίζεται με τις Αιγαιακές γραφές. Μλησε για την Γραμμική Β΄, η οποία έχει αποκρυπτογραφηθεί στο μεγαλύτερο μέρος της, και την Γραμμική Α΄, η οποία έχει αποκρυπτογραφηθεί εν μέρει. Το πλήθος των «λέξεων» που έχει βρεθεί, είπε, δεν είναι επαρκές για να προκύψουν ασφαλή συμπεράσματα.
Κατόπιν, αναφέρθηκε στον περφημο δίσκο της Φαιστού, που ως γνωστόν είχε βρεθεί στο ομώνυμο ανάκτορο, το 1908 από τον Ιταλό αρχαιολόγο Λουΐτζι Περνιέ. Ο δίσκος αυτός, που έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον αναρίθμητων επιστημόνων και ερευνητών σε όλον τον κόσμο, είπε πως τοποθετείται χρονικά γύρω στα 1700 π.Χ.
Η ποιότητα των υλικών και η φροντίδα στην επεξεργασία υποδηλώνουν και τη σημαντικότητά του, είπε. Έχει δύο όψεις. Η πρώτη, αυτή με τον ρόδακα στο κέντρο, είναι γραμμένη με μέτρο. Το γεγονός αυτό καθώς και η πιθανή επανάληψη της λέξης «σπονδή» μας κάνει να αναλογιστούμε πως πρέπει να γίεται κάποιας μορφής επίκληση σε θεότητα. Στη δεύτερη, η οποία έχει άλλη μορφή, πιθανώς, να περιγράφεται κάποια δέσμευση του προσευχόμενου προς την άγνωστη θεότητα.
Αναφερόμενος, στο τρίτο μέρος της ομιλίας του, στα μαθηματικά των Μινωϊτών, είπε ότι έχει εργαστεί με πολλά λογιστικού τύπου κατάστιχα τα οποία του προσέφεραν κάποιας μορφής σιγουριά για την αποκρυπτογράφηση μαθηματικών κειμένων και όρων. Μια από τις παρατηρήσεις του ήταν πως οι Μινωΐτες χρησιμοποιούσαν την έννοια του μερικού αθροίσματος πριν υπολογίσουν το τελικό. Η μέθοδος εκείνη, είναι κατά τον ερευνητή, μοναδική για την εποχή της και κατά κάποιον τρόπο υποδηλώνει ιδιαίτερη μεθοδικότητα. Αναφέρθηκε, επίσης, στα ευρήματά του σχετικά με μια γεωμετρική πρόοδο που ανακαλύφθηκε σε τοιχογραφία στην Αγία Τριάδα Ηρακλείου. Η μοναδικότητά της έγκειται στο ότι έχει κλασματικούς όρους.
Τέλος, αναφέρθηκε στον προσδιορισμό του «π», το οποίο οι Μινωΐτες προσέγγιζαν με τον αριθμό 3,16 επισημαίνοντας πως ο αριθμός αυτός ήταν πολύ σημαντικός για την ακρίβεια των εμβαδομετρήσεων και ογκομετρήσεων.
Μετά το τέλος της ομιλίας προσφέρθηκαν σον κ. Τσικριτσή αναμνηστικά δώρα. Ένα γλυπτό εκ μέρους της Μαθηματικής Εταιρείας, προσφορά των αδελφών Σωτηριάδη και ένα βιβλίο από τον Φιλιστορικό Σύλλογο.
Στην εκδήλωση παρευρέθησαν πολλοί εκλεκτοί φίλοι της ιστορίας. Μεταξύ αυτών ήταν ο αντιδήμαρχος κ. Σπύρος Μασσάρς, ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Οργανισμού κ. Εμμ. Θραψανιώτης, οι πρώην δήμαρχοι κ.κ. Αντ. Ζερβός και Γ. Χατζηδάκης, οι αρχαιολόγοι Βάσω Ζωγραφάκη και Μαρία Κυριακάκη, ο διευθυντής του 2ου Γυμνασίου κ. Απόστολος Φουντουλάκης, ο Πρόεδρος της ΕΛΜΕ κ. Μιχ. Τσιολάκης και βεβαίως τα μέλη των δυο Συλλόγων.
Η βραδιά έκλεισε με παράθεση γεύματος στον καλεσμένο, ο οποίος προηγουμένως είχε προσφέρει μια ωραία «νότα» στην εκδήλωση κάνοντας στα βιβλία που έπαιρνε το κοινό, αφιέρωση γραμμένη στα Μινωϊκά!
