Το νοσηλευτικό επάγγελμα, με τη χαμηλότερη επαγγελματική ικανοποίηση
12η ΜΑΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ/ΤΡΙΑΣ

Το νοσηλευτικό επάγγελμα ξεκίνησε από την αρχαιότητα, ως φροντίδα από τους θεραπευτές των Ασκληπιείων και αργότερα ως εθελοντική προσφορά του πλησίον και προσφορά αγάπης από τις μοναχές της εκκλησίας. Ήταν περισσότερο εφαρμογή μιας τεχνικής για την αντιμετώπιση των πασχόντων. Το 19ο αιώνα η συμβολή της Florence Nightingale στον πόλεμο της Κριμαίας ,έβαλαν τον θεμέλιο λίθο για την έναρξη λειτουργίας της πρώτης νοσηλευτικής σχολής στην Αγγλία. Ακολούθησαν κι άλλες χώρες.

 Το παράδοξο της Ελλάδας είναι ότι υπάρχουν τρείς βαθμίδες εκπαίδευσης στις νοσηλευτικές σχολές, κάτι που ενισχύεται από την έλλειψη καθηκοντολογίου στους νοσηλευτές εντείνοντας την ασάφεια του νοσηλευτικού ρόλου και την διοικητική αυθαιρεσία, για την κάλυψη των κενών, με μεθόδους επικάλυψης ρόλων και καθηκόντων.

Σε μελέτες που έχουν διεξαχθεί διαφαίνεται ότι οι νοσηλευτές έχουν την μικρότερη επαγγελματική ικανοποίηση. Αν και η νοσηλευτική επιστήμη στην μέρες μας είναι ένα αυτόνομο επάγγελμα,  στην καθημερινή πρακτική τα προβλήματα συνεχίζονται.

Οι επιπτώσεις που αναδύονται από την έλλειψη καθηκοντολογίου είναι η μη νομική κατοχύρωση, η σύγκρουση ρόλων στο χώρο εργασίας, με αντίκτυπο και στην υπόλοιπη διεπιστημονική ομάδα εργασίας.

Στα Ελληνικά νοσοκομεία ο μόνος τρόπος που εφαρμόζεται για να οριοθετηθούν τα νοσηλευτικά καθήκοντα, είναι ο συνδυασμός μεταξύ του επιπέδου εκπαίδευσης και των χρόνων προϋπηρεσίας.

Με παρόμοιο τρόπο μέχρι σήμερα καταλαμβάνονται, και  όχι πάντοτε, οι θέσεις ευθύνης (προϊστάμενοι, τομεάρχες, διευθυντές) της νοσηλευτικής υπηρεσίας. Αφού κανείς δεν προσπαθεί να διεξάγει κρίσεις νοσηλευτικών θέσεων με αξιοκρατικά κριτήρια. Ο μόνος τρόπος είναι η προσωρινή ανάθεση καθηκόντων σε θέσεις ευθύνης από τις διοικήσεις των νοσοκομείων εις το όνομα της εύρυθμης λειτουργίας αυτών που κάθε άλλο παρά αξιοκρατικές είναι τις περισσότερες φορές σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες της διεθνούς και ελληνικής βιβλιογραφίας.

Όλοι οι προαναφερθέντες λόγοι μαζί με την φθίνουσα πορεία του αριθμού των νοσηλευτών με τον πίνακα του ΟΟΣΑ να έχει την Ελλάδα στις χαμηλότερες θέσεις σε αναλογία 3,3 νοσηλευτών/ ανα 1000 κατοίκους ενώ  στην Γερμανία η αναλογία είναι 12,9/1000,  καθώς και η απουσία μεθόδων παρακίνησης του προσωπικού από τις διοικήσεις των νοσοκομείων, οδηγούν σε μείωση της  επαγγελματικής ικανοποίησης των νοσηλευτών από την εργασία τους και εν τέλει  σε επαγγελματική εξουθένωση.

Η τάση φυγής από το νοσηλευτικό επάγγελμα και οι μειωμένες εισαγωγές φοιτητών νοσηλευτικής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση το επιβεβαιώνουν.

Αυτό το φαινόμενο έχει γίνει εντονότερο με την οικονομική κρίση λόγω της ακόμα μεγαλύτερης έλλειψης νοσηλευτικού προσωπικού και τις μειωμένες αποδοχές. Δυστυχώς οι τακτικές προσλήψεων επικουρικού προσωπικού εντείνει τα προβλήματα καθώς επί της ουσίας η πρόσληψη έχει ημερομηνία λήξεως δημιουργώντας ψευδείς προσδοκίες στους ενδιαφερόμενους και προσφέροντας προσωρινές λύσεις στα συνεχή προβλήματα των νοσοκομείων, που οφείλονται στο μειωμένο και επιβαρυμένο προσωπικό.

 Στην διεθνή βιβλιογραφία οι κύριοι παράγοντες ενίσχυσης της επαγγελματικής ικανοποίηση των νοσηλευτών είναι οι σχέσεις με τους ασθενείς και η αναγνώριση της προσφοράς τους καθώς το νοσηλευτικό επάγγελμα είναι και  λειτούργημα. 

Περισσότερο ικανοποιημένοι από την εργασίας τους εμφανίζονται οι νοσηλευτές που εργάζονται σε τμήματα του χειρουργικού τομέα της νοσηλευτικής υπηρεσίας.

Εν αντιθέσει με τα τμήματα όπως η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και η Μονάδα Τεχνητού Νεφρού, όπου οι νοσηλευτές εμφανίζουν αυξημένα επίπεδα επαγγελματικής εξουθένωσης.

Ο φόρτος εργασίας, η ασάφεια του νοσηλευτικού ρόλου,  οι πλείστες φορές μη αξιοκρατική προσέγγιση στις προαγωγές λόγω της διοικητικής αυθαιρεσίας, αλλά και τα στενά περιθώρια ανάπτυξης πρωτοβουλίας και εκπαίδευσης είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες μειωμένης επαγγελματικής ικανοποίησης και άγχους, που οδηγούν σε επαγγελματική εξουθένωση και τάση φυγής από το επάγγελμα προς άλλους επαγγελματικούς προσανατολισμούς.

Η επιμόρφωση, ο οικονομικός παράγοντας με καλύτερες αμοιβές και οι καλύτερες  συνθήκες εργασίας  όπως, η ένταξη στα βαρέα και ανθυγιεινά, δημιουργούν αίσθημα ασφάλειας και ικανοποίησης.

Σε έρευνες που έχουν διεξαχθεί σχετικά με την επαγγελματική ικανοποίηση και την επαγγελματική εξουθένωση στα νοσηλευτικά ιδρύματα σε Αγγλία και Η.Π.Α καταδεικνύουν παρόμοια αποτελέσματα.

Οι διοικήσεις των νοσοκομείων που ενδιαφέρονται να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα και την παραγωγικότητα τους, οφείλουν να διατηρούν την καλή υγεία των εργαζομένων τους.

Επίσης οφείλουν να εστιάζουν σε μεθόδους παρακίνησης  όπως την αξιοκρατία, την  καλυτέρευση των συνθηκών εργασίας και των αποδοχών. Σε περίπτωση που η καλυτέρευση συνθηκών και αποδοχών, γιατί το κομμάτι της αξιοκρατίας αν και πολυπαθές παραμένει αδιαπραγμάτευτο, δεν μπορούν να γίνουν εφικτές, τότε οφείλουν να εστιάζουν στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων και στην ηθική επιβράβευση των εργαζομένων, σημαντικούς παράγοντες αύξησης της επαγγελματικής ικανοποίησης και κατ’ επέκταση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και την βελτίωση των υπηρεσιών υγείας.

Δυστυχώς οι διοικήσεις των νοσοκομείων δεν εφαρμόζουν εκπαιδευτικά προγράμματα, δεν αξιοποιούν τις δεξιότητες και τις γνώσεις των νοσηλευτών και δεν εφαρμόζουν μεθόδους παρακίνησης όπως π.χ ισότιμες εναλλαγές  στα τμήματα του νοσοκομείου ώστε να μειώσουν την ρουτίνα και να αυξήσουν την προσδοκία και την ικανοποίηση των εργαζομένων. Οι προσπάθειες των νοσηλευτών για να αναδείξουν την επιστημονικότητα και τον επαγγελματισμό τους είναι συνεχείς. Όμως μέχρι και σήμερα δεν χαίρουν ίσης μεταχείρισης στο χώρο εργασίας και κοινωνικής καταξίωσης. Αυτοί είναι και οι λόγοι που όλο και λιγότεροι φοιτητές εισάγονται σήμερα στις νοσηλευτικές σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στο μέλλον θα υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη δυσχέρεια  και δυσαρέσκεια στους χώρους εργασίας εάν δεν αρθούν τα εργασιακά προβλήματα των νοσηλευτών, δεν εφαρμοστεί αξιοκρατία μέσα στους χώρους των νοσοκομείων και δεν δημιουργηθεί μια και μοναδική τριτοβάθμιας βαθμίδα εκπαίδευσης. Δεν αρκεί μόνο η ικανοποίηση που λαμβάνουν  οι νοσηλευτές από την προσφορά προς τους ασθενείς, γιατί πλέον η νοσηλευτική είναι ένα βιοποριστικό επάγγελμα και οι άνθρωποι που την ασκούν δεν είναι εθελοντές, αλλά επαγγελματίες που επιτελούν μια εργασία που εμπεριέχει και τον χαρακτήρα του  λειτουργήματος.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Ο επαγγελματίας νοσηλευτής για να μπορέσει να έχει πραγματικά την θέση που του αξίζει μέσα στην κοινωνία και να είναι ισότιμο μέλος της διεπιστημονικής ομάδας εργασίας θα πρέπει να υπάρξει :

  • Άμεση πλήρωση των κενών θέσεων με μόνιμο προσωπικό
  • Μια και μοναδική τριτοβάθμια βαθμίδα εκπαίδευσης.
  • Αξιοκρατία στην εναλλαγή  εργασίας στα νοσηλευτικά τμήματα ανάλογα την βαρύτητα τους  και τις προαγωγές.
  • Τήρηση ηλεκτρονικού μητρώου καταγραφής δεξιοτήτων και προσόντων.
  • Επιστημονική εξέλιξη μέσα από εκπαιδευτικά και επιμορφωτικά προγράμματα.
  • Επαναπροσδιορισμός στόχων και εφαρμογή κινήτρων.
  • Τήρηση καθηκοντολογίου.
  • Ευελιξία στην συνταξιοδότηση και ένταξη στα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.
  • Ανάδειξη του ρόλου και του Νοσηλευτικού έργου προς την κοινωνία, με προγράμματα ενημέρωσης και επιμόρφωσης του κοινού.

Χρόνια πολλά σε όλους τους νοσηλευτές και της νοσηλεύτριες ανά τον κόσμο.

Λαμπράκη Μαρίζα

Νοσηλεύτρια RN, MPH, MSc Bioethics
Προϊσταμένη ΜΕΘ ΓΝΑΝ
Αν. Συντονίστρια Προγραμμάτων Αγωγής
και Προαγωγής Υγείας 7ης ΥΠΕ Κρήτης

Print Friendly, PDF & Email

Από giorgos