Γενικά. Το έντομο Rhynchophorus ferrrugineus, θεωρείται σήμερα ως ο σημαντικότερος εχθρός των φοινικοειδών. Όλα τα στάδια του εντόμου (αυγό, κάμπια-προνύμφη, κουκούλι-νύμφη, ενήλικο), εξελίσσονται στο εσωτερικό του φοίνικα. Το ενήλικο σκαθάρι μπορεί να πετάξει ημερησίως περίπου 1 χλμ. Tα θηλυκά γενούν σε ξεχωριστές οπές, πληγές, τομές κλαδέματος στην κορυφή (στεφάνη), στη βάση των νεαρών φύλλων του φοίνικα, καθώς επίσης και στις παραφυάδες (ιδίως του ελληνικού φοίνικα του Θεοφράστου). Προσβάλει όλα τα είδη των φοινικοειδών, με εμφανή προτίμηση, για τα δικά μας δεδομένα, στον Κανάριο φοίνικα. Η ζημιά προκαλείται κυρίως από τις προνύμφες (κάμπιες), που τρέφονται από μαλακούς ιστούς στο εσωτερικό του κορμού.
Συμπτώματα. Συνήθως οι προσβεβλημένοι φοίνικες εντοπίζονται πολύ μετά την έναρξη της προσβολής. Σε αρχικό στάδιο μπορεί ένα φύλλο από τα κεντρικά, νεαρής ηλικίας φύλλα, να παρουσιάσει κλίση και να γέρνει ανάμεσα στα άλλα, που ακόμη δείχνουν υγιή. Επίσης, πιθανό να κάμπτονται τα μεγαλύτερης ηλικίας φύλλα προς τα κάτω, ενώ τα μικρότερης ηλικίας να είναι όρθια και έτσι να δημιουργείται ένα κενό ανάμεσα τους. Αργότερα όλα τα φύλλα γέρνουν προς τα κάτω δίνοντας την όψη ανοικτής ομπρέλας. Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως να υπάρχουν φαγώματα στα φύλλα.
Μέτρα αντιμετώπισης. Σύμφωνα με τη πρόσφατη Απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2010/467/Ε.Ε.), προβλέπονται μέτρα αντιμετώπισης όπως παρακάτω:
Α) Αρχικά στάδια προσβολής:
Μπορεί να εφαρμοστεί ένα από τα παρακάτω μέτρα:
v Μηχανική εξυγίανση ή δενδροχειρουργική (καλό καθάρισμα, με κοπή του δένδρου από όλα τα προσβεβλημένα τμήματα και ιστούς, φυτοϋγειονομικά ασφαλής απομάκρυνση τους και ταυτόχρονη χρήση εγκεκριμένου εντομοκτόνου (*) από κατάλληλα εκπαιδευόμενο συνεργείο.
v Χρήση σκευασμάτων εντομοπαθογόνων νηματωδών, υπό τις οδηγίες γεωπόνου.
v Χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων υπό τις οδηγίες και την επίβλεψη γεωπόνου (**).
Β) Προχωρημένα στάδια προσβολής: Εφόσον η προσβολή της «καρδιάς» (μεριστωματικοί ιστοί) είναι σε προχωρημένο βαθμό, τότε το δέντρο δεν υπάρχει περίπτωση να αναβλαστήσει και εφαρμόζονται τα παρακάτω μέτρα από κατάλληλα εκπαιδευμένο συνεργείο.
- Κοπή των φύλλων σε απόσταση 20cm από τη βάση τους (έτσι ώστε να μην περιλαμβάνει ασθενές τμήμα) και απομάκρυνση τους,
- Ψεκασμός με εγκεκριμένα εντομοκτόνα των κομμένων μερών του φυτού, του χώρου γύρω από το φυτό και προληπτικά των γειτονικών υγιών φοινικοειδών,
- Σχολαστικό τύλιγμα και δέσιμο, για την αποφυγή της διασποράς του εντόμου, του τμήματος των 2m του κορμού από την κορυφή και κοπή του, ,
- Μεταφορά και φυτοϋγειονομική ταφή όλων των προσβεβλημένων τμημάτων.
Λόγω των ιδιαίτερων δυσκολιών που παρουσιάζουν οι παραπάνω εργασίες, του επείγοντος της διαδικασίας και της ανάγκης επίβλεψης, η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση τις ανέθεσε σε εντεταλμένο συνεργείο. Το κόστος των εργασιών θα προκαταβάλλεται από τη ΝΑ Λασιθίου και η είσπραξή του από τους ιδιοκτήτες θα πραγματοποιείται σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπει ο κώδικας είσπραξης δημοσίων εσόδων.
Εφόσον όμως οι ιδιοκτήτες επιθυμούν και μπορούν να χρησιμοποιήσουν δικά στους μέσα για την εφαρμογή των παραπάνω μέτρων, αυτό μπορεί να υλοποιηθεί μέσα στο χρονοδιάγραμμα που θέτει η Υπηρεσία και με την επίβλεψη της διαδικασίας από φυτοϋγειονομικό ελεγκτή.
Προσοχή!!!
Α) Να μην γίνεται άσκοπη και αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων,
Β) Το κλάδεμα των φοινίκων να πραγματοποιείται μόνο κατά τους χειμερινούς- ψυχρούς μήνες και τα σημεία των τομών να ψεκάζονται με εγκεκριμένο εντομοκτόνο, γιατί αποτελούν σημείο έλξης για ωοθεσία.
Γ) Απαγορεύεται η αγοραπωλησία φοινικοειδών χωρίς φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.
Παρακαλούνται όσοι δραστηριοποιούνται στον τομέα της φυτοπροστασίας και τη συντήρηση πρασίνου και επιθυμούν να εκπαιδευτούν για να ενταχθούν στο μητρώο εκπαιδευμένων συνεργείων για την αντιμετώπιση του ρυγχοφόρου των φοινικοειδών, να υποβάλουν αίτηση εκδήλωσης ενδιαφέροντος στη Δ/νση Αγροτικής Ανάπτυξης Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λασιθίου, Πολυτεχνείου 1 – Άγιος Νικόλαος (πληροφορίες στα τηλέφωνα 28413-40508 -534 -507). Η εκπαίδευση θα πραγματοποιηθεί όταν εκδηλωθεί ενδιαφέρον από επαρκή αριθμό ενδιαφερομένων.
Επίσης παρακαλούνται οι κάτοχοι φοινικοειδών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα προσβολής στα δένδρα τους να επικοινωνήσουν μαζί μας, προκειμένου να γίνει επίσκεψη από φυτοϋγειονομικό ελεγκτή για την εξατομίκευση της αρμόζουσας αγωγής για κάθε δένδρο.
(*): Εγκεκριμένες δραστικές ουσίες εντομοκτόνων με προσωρινή έγκριση 120 ημερών: Thiamethoxam, Imidacloprid, Clothianidin, Adamectin, Cypermethrin.
(**): Η εφαρμογή των εγκεκριμένων εντομοκτόνων θα πρέπει να πραγματοποιείται υπό την επίβλεψη γεωπόνου και λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας για τους ψεκαστές, τους περίοικους, τα κατοικίδια ζώα, τις μέλισσες και το περιβάλλον.
Ε.Ν.
Ο Δ/ΝΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
α.α
ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
