Το φάκελο της δεύτερης και τελικής φάσης για την ένταξη της οχυρής νησίδας Σπιναλόγκας στον κατάλογο των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, παρέδωσε σήμερα στον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη ο Πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΑΚ Πέτρος Ινιωτάκης και η πενταμελής ομάδα εργασίας του τμήματος που είχε συσταθεί για τον συγκεκριμένο σκοπό.
Ο Περιφερειάρχης Κρήτης αφού εξέφρασε την ικανοποίηση του για την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου φακέλου, ανέφερε ότι πρόκειται να τον προωθήσει άμεσα στην Γενική Γραμματέα Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, όπως επίσης τον ερχόμενο Οκτώβριο θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση για την προβολή της προσπάθειας και του διαχειριστικού σχεδιασμού.
Ο Πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΑΚ Πέτρος Ινιωτάκης επεσήμανε ότι το δεύτερο αυτό μέρος ολοκληρώνει τον απαιτούμενο φάκελο, που συντάχτηκε σύμφωνα με την προγραμματική σύμβαση, για την προώθηση του αιτήματος για την ένταξη της οχυρής νησίδας Σπιναλόγκας στην Ελληνική «tentative list» και την εγγραφή της στη συνέχεια, στον κατάλογο των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
από τη Περιφέρεια Κρήτης
η ανακοίνωση του ΤΕΕ/ΤΑΚ
Πραγματοποιήθηκε σήμερα, Δευτέρα 23 Ιουλίου 2012, στα Γραφεία της Περιφέρειας Κρήτης συνάντηση μεταξύ του Πρόεδρου της Δ.Ε. του ΤΕΕ/ΤΑΚ κ. Πέτρου Ινιωτάκη και της πενταμελούς Ομάδας Εργασίας του Τμήματος, με τον Περιφερειάρχη Κρήτης κ. Σταύρο Αρναουτάκη, όπου έγινε η παράδοση του διαχειριστικού σχεδίου (β΄φάση / τελική) του φακέλου για την ένταξη της οχυρής νησίδας Σπιναλόγκας στον κατάλογο των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.
Το ΤΕΕ/ΤΑΚ με απόφαση της Δ.Ε. του Τμήματος παρέλαβε στις 12/7/2012 το τεύχος του δεύτερου μέρους του φακέλου που απαιτείται (διαχειριστικό σχέδιο) και εκπονήθηκε σύμφωνα με τις επιχειρησιακές οδηγίες της UNESCO από την πενταμελή ομάδα εργασίας του τμήματος.
Το δεύτερο αυτό μέρος ολοκληρώνει τον απαιτούμενο φάκελο, που συντάχτηκε σύμφωνα με την προγραμματική σύμβαση, μεταξύ του ΤΕΕ/ΤΑΚ και της (πρώην) Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λασιθίου, με αντικείμενο την προώθηση του αιτήματος για την ένταξη της οχυρής νησίδας Σπιναλόγκας στην Ελληνική «tentative list» και την εγγραφή της στη συνέχεια, στον κατάλογο των μνημείων της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μετά την ολοκλήρωσή του, το διαχειριστικό σχέδιο της Σπιναλόγκας θα πρέπει να επικυρωθεί άμεσα από τα αρμόδια θεσμοθετημένα όργανα (περιφερειακό και δημοτικό συμβούλιο) και να διαβιβασθεί στο Υπουργείο Πολιτισμού για τις περαιτέρω ενέργειες.
Η επεξεργασία των ζητημάτων και οι αναλυτικές προτάσεις που περιέχονται στο τεύχος, διαθέτουν εκτός από την απαιτούμενη επιστημονική επεξεργασία και τεκμηρίωση και ένα βάθος στοχεύσεων που πρέπει να ενταχθούν στον τοπικό επιχειρησιακό σχεδιασμό της Περιφέρειας Κρήτης και του Δήμου Αγίου Νικολάου.
Είναι αυτονόητο πως η επιτυχία αυτού του σχεδίου απαιτεί περαιτέρω από πλευράς Περιφέρειας Κρήτης και Δήμου Αγίου Νικολάου, εκτός από την αποδοχή των προτάσεών του και άμεση κινητοποίηση για την υλοποίηση των απαιτούμενων μελετών και την ένταξή τους στον τοπικό προγραμματισμό με ολοκληρωμένα και κοστολογημένα έργα και ρητές προβλέψεις φορέων υλοποίησης και πηγών χρηματοδοτικών πόρων.
Παράλληλα απαιτείται η διαμόρφωση μιας θετικής συνείδησης και στάσης από τους πολίτες, τους φορείς και τις εμπλεκόμενες δημόσιες Υπηρεσίες για όλα τα μελλοντικά ζητήματα του χώρου μετά την ένταξή του στον κατάλογο. Η εκπόνηση του διαχειριστικού σχεδίου για το μνημείο της Σπιναλόγκας, αποτέλεσε αντικείμενο ευρείας διαβούλευσης και συζήτησης των περιφερειακών και των τοπικών θεσμών και της ανθρώπινης κοινότητας της περιοχής της Σπιναλόγκας και τώρα πρέπει να στηριχθεί με όλους τους δυνατούς τρόπους. Για το λόγο αυτό, αποστέλλεται τόσο στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, όσο και στις αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες, και ζητείται η συνδρομή τους στο θέμα.
Το ΤΕΕ/ΤΑΚ θεωρεί ότι το περιεχόμενο του διαχειριστικού σχεδίου που εκπόνησε η Ο.Ε. του ΤΕΕ-ΤΑΚ, εκφράζει συνολικά τη βούληση της Περιφέρειας Κρήτης, του Δήμου Αγίου Νικολάου και της τοπικής ανθρώπινης κοινότητας και αποτελεί την ισχυρή βάση για την ανάδειξη και την προστασία της Σπιναλόγκας και της περιοχής της με την προσπάθεια ένταξής της στον κατάλογο της UNESCO. Παράλληλα αντιπροσωπεύει και μια πολύτιμη αφετηρία για την περιφερειακή συγκρότηση ενός μελλοντικού δικτύου μνημείων UNESCO στο επίπεδο της Περιφέρειας Κρήτης.-
Ιστορικά στοιχεία
Η Σπιναλόγκα είναι ένα μικρό νησί το οποίο κλείνει από τα βόρεια τον κόλπο της Ελούντας. Το αρχαίο του όνομα ήταν Καλυδών, αλλά μετά την κατάληψη του από τους Ενετούς ονομάστηκε στα λατινικά “spina lunga” (προφορά: σπίνα λούνγκα), που σημαίνει «μακρύ αγκάθι». Από αυτή την ονομασία και με παράφραση το νησάκι πήρε την σημερινή του ονομασία. Οχυρώθηκε άριστα από τους Ενετούς τόσο από κατασκευαστικής και αρχιτεκτονικής άποψης όσο και από απόψεως αισθητικής του όλου τοπίου που και σήμερα ακόμη διατηρεί την ομορφιά του.
Ο Ενετός χαρτογράφος Βιντσέντσο Κορονέλλι υποστηρίζει πως η Σπιναλόγκα δεν ήταν πάντα νησί, αλλά ήταν φυσικά ενωμένη με την γειτονική χερσόνησο Κολοκύθα. Αναφέρει πως το 1526, οι Ενετοί κατέστρεψαν μέρος της χερσονήσου και δημιούργησαν το νησί. Λόγω της τοποθεσίας του το νησί ήταν ήδη οχυρωμένο από την αρχαιότητα προκειμένου να προστατευθεί η είσοδος στο λιμάνι της αρχαίας πόλης Όλους.
Η Όλους, και γενικότερα η ευρύτερη περιοχή, ερημώθηκαν το 7ο αιώνα λόγω των αραβικών επιδρομών στην Μεσόγειο. Η Όλους παρέμεινε εγκαταλελειμμένη μέχρι τα μέσα του 15ου αιώνα όταν οι Ενετοί εκμεταλλεύτηκαν την περιοχή για την συγκέντρωση αλατιού από τα αλμυρά νερά του κόλπου. Συνεπώς, η περιοχή απέκτησε σημαντική αξία ως εμπορικό κέντρο και συστηματικά κατοικήθηκε ξανά. Αυτό το γεγονός, καθώς και η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, οδήγησαν τους Ενετούς στην οχύρωση του νησιού.
Άρχισε να οχυρώνεται το 1574 όταν οι Τούρκοι είχαν καταλάβει την Κύπρο και οι Ενετοί καταλάβαιναν ότι σε λίγο θα ερχόταν και η σειρά της Κρήτης. Με την οχύρωση του νησιού αυτού οι Ενετοί ήθελαν αφενός να διαφυλάξουν στον κόλπο της Ελούντας τα πλοία τους από τους πειρατές και από τον τουρκικό στόλο, αλλά και να εξασφαλίσουν τις αλυκές της Ελούντας από όπου θα έπαιρναν το αλάτιγια την Μεσευρώπη αφού είχαν στερηθεί των παρομοίων της Κύπρου.
Μετά την κατάληψη της Κρήτης το 1649 από τους Τούρκους η Σπιναλόγκα έμεινε ακόμη στα χέρια των Ενετών άλλα 65 χρόνια μέχρι το1715. Αυτό οφείλεται στην άρτια οχύρωση της. Όπως πληροφόρησε τον Βενετό Δόγη ο Γενικός Προνοητής Δολφίν στις 26 Νοεμβρίου του έτους αυτού, τόσο οι Προνοητές της Σούδας Αλβίζε Μάνιο και Πάολο Πασκουάλι όσο και ο Προνοητής της Σπιναλόγκας Φραγκίσκος Γιουστινιάν έκαναν το καθήκον τους, αλλά δεν μπόρεσαν να προβάλουν ισχυρή αντίσταση. Όλο αυτό το διάστημα των 65 χρόνων εκεί έβρισκαν καταφύγιο οι “Χαΐνηδες” οι επαναστάτες Κρητικοί που μην αντέχοντας τους σκοτωμούς, τις δολοφονίες, τους απαγχονισμούς, τι λεηλασίες, τους εξανδραποδισμούς που από την πρώτη μέρα εφάρμοσαν οι νέοι κατακτητές Τούρκοι στο νησί, ανέβηκαν στο βουνό και άρχισε αμέσως το αντάρτικο με τις συνεχείς επαναστάσεις μέχρι το 1898 που έφυγε και ο τελευταίος Τούρκος από την Κρήτη.
Το 1905 χρησιμοποιήθηκε ως Λεπροκομείο όπου οδηγήθηκαν όλοι οι λεπροί της Κρήτης, οι οποίοι πρώτα βρίσκονταν απομονωμένοι στη «Μεσκινιά», έξω από το Ηράκλειο και θεωρούνταν εστία μολύνσεως και για τον υπόλοιπο λαό.
Κατά την περίοδο της Ιταλογερμανικής κατοχής οι κατακτητές δεν τολμούσαν να αφήσουν ελεύθερους τους λεπρούς και ήταν αναγκασμένοι να τους τροφοδοτούν οι ίδιοι, δεδομένου ότι το απέναντι χωριό Πλάκα το είχαν εκκενώσει και είχαν διώξει τους κατοίκους σε άλλα χωριά, όλη δε την παράλια περιοχή την είχαν οχυρώσει με πολυβολεία, υπόγειες στοές, ναρκοπέδια γιατί φοβούνταν απόβαση των Άγγλων σ’ εκείνο το μέρος. Ούτε ποτέ μπήκε στο νησάκι Ιταλός ή Γερμανός και γι’ αυτό λειτουργούσαν παράνομα ραδιόφωνα και ο γιατρός Διευθυντής Γραμματικάκης αντέγραφε τις ειδήσεις του Λονδίνου και του Καΐρου και τις μοίραζε ως δελτία ειδήσεων στους κατοίκους.
Τελικά το 1957 έκλεισε ιαθέντων των λεπρών με τη χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων.
Μετά το 1957 για αρκετές δεκαετίες έμεινε αναξιοποίητη και μετά το ενδιαφέρον των πολυάριθμων τουριστών άρχισε να γίνεται συστηματική αναστήλωση και επισκευή των παλαιών κτισμάτων, των οχυρωματικών ενετικών τειχών, των παλαιών οικιών, των δρόμων κλπ.
Χιλιάδες επισκέπτες επισκέπτονται κάθε χρόνο το πανέμορφο αυτό νησάκι με καραβάκια που ξεκινούν κάθε μία ώρα από τον Άγιο Νικόλαο, την Ελούντα και την Πλάκα που βρίσκεται ακριβώς απέναντι στην στεριά και απέχει περίπου 800 μέτρα. {jcomments on}
