της Μαρίζας Λαμπράκη
Το 1983 με το νόμο 1937 δημιουργήθηκε το Εθνικό Σύστημα Υγείας σε μια χώρα που μέχρι τότε όποιος αρρώσταινε έπρεπε να πουλήσει κάποιο χωράφι για να γιατρευτεί ή να δώσει σχεδόν ολόκληρο το μεροκάματο του για να αγοράσει φάρμακα.
Δεν συζητούμε καν για τους εμβολιασμούς, που σε κάθε οικογένεια η περιγεννητική θνησιμότητα ήταν βίωμα, με τουλάχιστον ένα μέλος της να φεύγει από την ζωή σε πολύ νεαρή ηλικία ή να αρρωσταίνει με κάποιο παιδικό νόσημα που θα του άφηνε ανεπανόρθωτα σημάδια βλ. πολιομυελίτιδα, κοκκύτη κ.α για την υπόλοιπη του ζωή.
Στο πρώτο άρθρο εκείνου του νόμου που προκάλεσε αίσθηση αναφέρεται ότι το Κράτος έχει την ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών υγείας στο σύνολο των πολιτών.
Και στο δεύτερο άρθρο αναφέρεται ότι οι υπηρεσίες παρέχονται ισότιμα σε κάθε πολίτη ανεξάρτητα από την οικονομική, κοινωνική και επαγγελματική κατάσταση του μέσα από ένα ενιαίο και αποκεντρωμένο σύστημα υγείας.
Το 2014 ήρθε ο νόμος 4238 για το Π.Ε.Δ.Υ.
Στο πρώτο άρθρο αναφέρει ότι, «Το Κράτος μεριμνά και εγγυάται την παροχή υπηρεσιών υγείας, μέσω της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Π.Φ.Υ.) στο σύνολο των πολιτών, οι οποίες είναι αναγκαίες και ικανές να διασφαλίσουν την υγεία τους και να προωθήσουν την κοινωνική ευημερία».
Και στο τρίτο άρθρο αναφέρει ότι, «Οι υπηρεσίες Π.Φ.Υ. παρέχονται ισότιμα σε κάθε πολίτη, ανεξάρτητα από την οικονομική, κοινωνική, επαγγελματική, ασφαλιστική του κατάσταση και τον τόπο κατοικίας του, μέσα από ένα καθολικό, ενιαίο και αποκεντρωμένο Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.)».
Η ευθύνη με τη μέριμνα δεν είναι το ίδιο πράγμα έχει μια ειδοποιό διαφορά, η ευθύνη έχει να κάνει με την υποχρέωση που απορρέει από μια θέση ή ιδιότητα που έχει κάποιος. Εν προκειμένω στην περίπτωση μας το Κράτος έχει την ευθύνη και την υποχρέωση παροχής υπηρεσιών υγείας καθολικά για όλους τους πολίτες.
Η μέριμνα είναι η φροντίδα ή επιμέλεια και σαφώς είναι κάτι μακράν διαφορετικό από την ευθύνη και την υποχρέωση.
Και ενώ ο νόμος για την δημιουργία του Π.Ε.Δ.Υ, που δημιουργήθηκε τον Φλεβάρη του 2014, μιλάει για ισότιμη παροχή υγείας μέχρι και τον Ιούνιο του ίδιου έτους δεν υπήρχε καμία μνεία για τους οικονομικά αδύναμους και τους ανασφάλιστους.
Όλοι θυμούνται το 5 € για την είσοδο στο νοσοκομείο και το 25 € για την εισαγωγή του ασθενή στο νοσοκομείο.
Επίσης όλοι θυμούνται την ανάπτυξη των δικτύων αλληλεγγύης, κοινωνικά ιατρεία /φαρμακεία που έρχονταν να καλύψουν τα κενά. Δυστυχώς τέτοιου είδους δίκτυα εμφανίζονται μόνο σε περιπτώσεις μεγάλης ανάγκης από άποψη κενών της κρατικής υποχρέωσης απέναντι στους πολίτες της.
Δεν αναφέρομαι καν στους ενδιάμεσους νόμους για την υγείας οι οποίοι ήταν χαοτικοί στις αρμοδιότητες και ιδιαιτέρως σε ότι αφορά την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.
Οι επαγγελματίες – λειτουργοί υγείας φάνταζαν «δημόσιοι υπάλληλοι» και το Εθνικό Σύστημα Υγείας μια ουτοπία που καλό θα ήταν σιγά σιγά να «ξηλωθεί».
Πολλές φορές είχαμε ακούσει ότι πρέπει να κλείσουν τα νοσοκομεία γιατί δεν προσφέρουν τίποτα και την θέση τους να πάρουν άλλου τύπου «ιδρύματα».
Πολλές συζητήσεις είχαν ως επίκεντρο το γιατί να πληρώνουμε δημόσια ασφάλιση αφού στα νοσοκομεία δεν μας εξυπηρετούν, υπάρχει μεγάλη αναμονή, ή το κορυφαίο κάθονται και εμείς τους πληρώνουμε και άλλα παρόμοια.
Και ήρθε το 2020 η πανδημία και στην Ευρώπη να μας ταρακουνήσει.
Για καλή μας τύχη στην Ελλάδα η επιδημία-πανδημία ήρθε πολύ αργότερα.
Γιατί ωστόσο θρηνούσε τα θύματα της η γειτονική μας χώρα, Ιταλία, που με βάση τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 1980 είχε 922 κλίνες ΜΕΘ / 100.000 κατοίκους και το 2013 μόλις 297/100.000 αλλάζοντας τον χαρακτήρα του δημόσιου συστήματος υγείας της σε ιδιωτικό.
Εν αντιθέσει με την Γερμανία που ήταν από τις χώρες που αύξησε τις κλίνες ΜΕΘ την ίδια εποχή.
Το σύστημα υγείας της Ιταλίας δεν μπόρεσε να σήκωσε το βάρος και κατέρρευσε. Το τίμημα ήταν πολύ σταυροί και φέρετρα εις το όνομα της ιδιωτικοποίησης.
Στην Ελλάδα, εν όψει της επικείμενης κατάστασης, ξαφνικά από εκεί που τα επαγγέλματα υγείας, ειδικά εκείνο του νοσηλευτή δεν είχε καμία κοινωνική καταξίωση βάσει διεθνών ερευνών, οι νοσηλευτές έγιναν ΗΡΩΕΣ.
Το Εθνικό Σύστημα Υγείας ανταποκρίθηκε επάξια. Όμως ποιοι είναι οι πραγματικοί λόγοι;
Οι λόγοι που ώθησαν σε αυτό είναι ότι οι επαγγελματίες υγείας πάνω απ’ όλα είναι δημόσιοι λειτουργοί.
Κουρασμένοι, κακοπληρωμένοι, απαξιωμένοι, όμως επίμονοι. Επιμένουν να νοιάζονται για τους ασθενείς τους, επιμένουν να είναι εκεί δίπλα στο προσκέφαλο τους, ακόμη κι όταν κινδυνεύει η ίδια η υγεία και η σωματική και ψυχική τους ακεραιότητα.
Βάζουν πρωτίστως το συμφέρον του ασθενή και μετέπειτα το δικό τους συμφέρον. Θυσιάζονται καθημερινά για να έχουν όλοι ισότιμη πρόσβαση και αντιμετώπιση στην υγεία.
Δεν έγιναν ξαφνικά Ήρωες. ΗΡΩΕΣ ήταν πάντα, αλλά ΑΦΑΝΕΙΣ.
Δεν κάνουν ένα επάγγελμα όπως όλα τα άλλα. Υπηρετούν τους πολίτες για να είναι υγιείς. Αντί χειροκροτημάτων για τα οποία ευχαριστούμε.
Τώρα όλοι γνωρίζουμε ότι, οι επαγγελματίες υγείας δεν είναι απλώς «δημόσιοι υπάλληλοι» αλλά λειτουργοί υγείας και αυτό που τους αξίζει δεν είναι χειροκροτήματα αλλά σεβασμό στο έργο που κάθε μέρα επιτελούν με αυταπάρνηση.
Τώρα πια όλοι ξέρουμε, τι σημαίνει για ένα Κράτος να έχει Εθνικό Σύστημα Υγείας με καθολική και δωρεάν περίθαλψη για όλους.
Κι ας έχει λειτουργικά προβλήματα, κι ας μην έχει στις κλίνες του «σατέν παπλωματοθήκες».
Τώρα αυτό που πρέπει να επιβάλουμε και να διεκδικήσουμε όλοι είναι ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα υγείας και παιδείας, χωρίς προκλητή ζήτηση και άλλα τερτίπια. Ένα δημόσιο σύστημα υγείας και παιδείας με ισότιμη και δωρεάν πρόσβαση για όλους.
Καλή Ανάσταση σε όλο τον κόσμο! Μένουμε σπίτι!
Λαμπράκη Μαρίζα
Νοσηλεύτρια RN, MPH, MSc Bioethics
Προϊσταμένη ΜΕΘ ΓΝΑΝ
Αν. Συντονίστρια Προγραμμάτων Αγωγής
και Προαγωγής Υγείας 7ης ΥΠΕ Κρήτης
