Η τουριστική περίοδος συνεχίζεται στην Κρήτη μας και όλο και περισσότερες χιλιάδες επισκέπτες απολαμβάνουν τα σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα του νησιού μας.
Το κυριότερο πλεονέκτημα της Κρήτης κατά την γνώμη μου -στο οποίο έχω κατασταλάξει μέσα από την πολυετή συνδιαλλαγή με Ευρωπαίους κυρίως ταξιδευτές-είναι ο πολιτισμός μας σε συνδυασμό με το μοναδικό φυσικό περιβάλλον.
Πολιτισμός όμως χωρίς την ζωντανή παρουσία και συμμετοχή του ανθρώπου δεν υφίσταται.
Ο Κρητικός έχει βαθειά μέσα του ριζωμένη την διάθεση της φιλοξενίας και της προσφοράς , η οποία εκφράζεται σε κάθε δραστηριότητα της ζωής του. Το σπίτι του είναι και σπίτι των ενθουσιασμένων επισκεπτών, οι οποίοι δηλώνουν σαστισμένοι θετικά, από την εξωστρέφεια και την απλόχερη, ανιδιοτελή προσφορά των Κρητικών απλών πολιτών, ιδιαίτερα της υπαίθρου.
Η αποκόμιση όσο το δυνατόν περισσότερων εμπειριών μέσω του Οικοτουρισμού στον προορισμό ΚΡΗΤΗ, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους στόχους του τουρισμού και αυτό γιατί:
- οι επισκέπτες αποκτούν προσωπική επαφή με τον τοπικό πληθυσμό, βιώνουν τις καθημερινές του ασχολίες, τα ήθη και έθιμα του.
- κατανοούν καλύτερα την ιστορία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου μας.
- Δημιουργούν ανεπανάληπτες αναμνήσεις με έντονα συναισθήματα ,τις οποίες αξίζει να τις διηγηθούν επιστρέφοντας στην γκρίζα καθημερινότητα των χωρών τους.
- διδάσκονται από την αξία της διατήρησης της κρητικής παράδοσης και διατροφής.
- διαφημίζονται παγκοσμίως το πανέμορφο φυσικό τοπίο, ο απλός τρόπος ζωής των κατοίκων και τα θαυμάσια προϊόντα της κρητικής γης.
Στα πλαίσια της στήριξης και προώθησης του οικοτουρισμού και του τουρισμού συλλογής αυθεντικών εμπειριών, ανήκει η βιωματική επίσκεψη των ξενώνων Terra Minoika (Μινωϊκή γη) – Stella’s traditional (το παραδοσιακό της Στέλλας) στα μέσα Ιουνίου ,στην κτηνοτροφική μονάδα του Ζακρίτη κτηνοτρόφου Ιωάννη Τζουανάκη και του υιού του Θοδωρή, στα Στρογγυλά περιοχή Σιτάνου Σητείας με στόχο να βιώσουμε ένα έθιμο της Κρήτης τις « Κουρές των προβάτων». Η γιορτή των προβάτων όπως λέγεται, είναι μια γιορτή άρρηκτα συνδεδεμένη με τον κτηνοτροφικό τρόπο ζωής στο νησί μας.
Επισκέπτες από Ισπανία Καναδά, Ιρλανδία, Γερμανία ,Ολλανδία, Αγγλία από 10-85! ετών(καλού κακού φρέσκαρα στο μυαλό μου την διαδικασία καρδιοαναπνευστικής αναζωογόνησης αχρείαστη να ’ναι σκέφτηκα),με ευχάριστη και ανυπόμονη διάθεση, ξεκινήσαμε οδικώς από Κάτω Ζάκρο ως την όμορφη ορεινή Σίτανο Σητείας.
Οδεύοντας από την πλατεία Σιτάνου προς το ποιμνιοστάσιο, οι επισκέπτες ενημερώθηκαν για το Γεωπάρκο Σητείας υπό την Ουνέσκο, www.sitia-geopark.gr τίτλος βαρύς που οφείλουμε όλοι να υποστηρίξουμε, για την ύπαρξη εκατοντάδων σπηλαίων και χιλιομέτρων υπογείων υδάτινων δικτύων της περιοχής Καρυδίου, Σιτάνου, Χώνου,Φουρνιών που εκφορτίζουν στις πηγές μας ,για την εγκατάλειψη των όμορφων χωριών μας και την προ ετών μαζική αναχώρηση στο άστυ, για τις προοπτικές του οικοτουρισμού, για τα πεζοπορικά μονοπάτια και την ανάγκη σηματοδότησης, για τις περιοχές Natura 2000 και τις ζώνες προστασίας των αρπακτικών πτηνών, και γενικότερα για ό,τι έχουμε να αναδείξουμε.
Καταλήξαμε στο ποιμνιοστάσιο της οικογένειας Τζουανάκη μέσω ενός χωματόδρομου αρωματισμένος από την θρούμπη και το φρέσκο θυμάρι,όπου ο αγαπητός μας κτηνοτρόφος Γιάννης και Θοδωρής Τζουανάκης μας απέδειξαν περίτρανα ότι το έθιμο της Κουράς των προβάτων αλλά και η Ζακρίτικη φιλοξενία, καλά κρατεί στα ορεινά της Σιτάνου.
Σε μια προστατευμένη από τον κρητικό άνεμο περιοχή, με πλούσια θαμνώδη βλάστηση που δίνει ιδιαίτερα θρεπτικά συστατικά στα εξαίσια προϊόντα γάλακτος της μονάδας ,βρίσκεται το δεύτερο «σπίτι», το μητάτο, της οικογένειας Τζουανάκη.
Οι Κουρές των προβάτων είχαν ήδη αρχίσει με ένταση.
Φίλοι κτηνοτρόφοι και συγγενείς από άλλα μέρη τσι Κρήτης μαζώχτηκαν να βοηθήσουν.
Τα αφεντικά ξόμειναν την προηγούμενη μέρα στο μιτάτο. Τα πρόβατα αφού αρμέχτηκαν νωρίς το πρωί , τα βρήκαμε ανήσυχα και στοιβαγμένα στο παραμάντρι. Ένας ξελαλιτής τα ξελαλούσε στο πόρο(στενή πόρτα) όπου ο Θοδωρής Τζουανάκης τα δίνει με προσοχή ένα ένα στους κουρευτάδες. Ορισμένοι από τους έμπειρους φίλους του κτηνοτρόφου αναλάμβαναν το ρόλο των μπουζαστάδων, να δέσουν δηλαδή τα πόδια των προβάτων με κορδόνια ώστε να γίνει με ησυχία το κούρεμα τους .
Οι κουρευτάδες, πολλοί και ορεξάτοι -με αρκετούς νέους να συνδράμουν -οι οποίοι είχαν ήδη κουρέψει τα πρόβατά τους στο χαμηλότερο υψόμετρο της Ζάκρου, κάνοντας τώρα δανεικούς, με περισσή επιδεξιοσύνη δουλεύουν με τα καλοτροχισμένα παραδοσιακά ψαλίδια (κουροψάλιδα) ώστε τα ποίμνια να βγάλουν επιτέλους την «κουβέρτα» που τα σκέπαζε και να φορέσουν τα καλοκαιρινά τους. Η ζέστη βλέπετε άρχισε να γίνεται ανυπόφορη στα ορεινά της Σητείας …
Η κουρά είναι μια δύσκολη διαδικασία χρειάζεται πολλά χέρια και εμπειρία .Προηγείται το κωλοκούρισμα (το κούρεμα στην ουρά και στα πίσω πόδια στην αρχή της άνοιξης ενώ στις αρχές του καλοκαιριού τον Ιούνιο γίνεται η ολική κουρά).
Το κωλοκούρισμα γίνεται την άνοιξη την εποχή που τα πρόβατα «τσιλούνται» γιατί τα κόπρανά τους είναι υδαρή επειδή τρώνε χλωρά χόρτα. Σκοπός είναι να μην λερώνονται τα μαλλιά των προβάτων από τα κόπρανά τους με αποτέλεσμα να ευνοείται η δημιουργία εστιών μικροβίων.
Ο Κωσταρελιάς φίλος κτηνοτρόφος στην Κάτω Ζάκρο, πανταχού παρών, με την βραχνή του φωνή και τον παραπονεμένο του λόγο. «Βαρύ το επάγγελμα του κτηνοτρόφου μωρέ Στελιώ…»
Πήρε λοιπόν η Σάρα, ο Μάρτιν και η Λούσυ το κουροψάλιδο ανά χείρας μετέχοντας ως καλοί μαθητές στην διαδικασία της κουράς ακούγοντας προσεκτικά τις οδηγίες του Νίκου «να μην τραβάτε τα μαλλιά διότι θα κόψουμε μέρος του δέρματος».
Πανέμορφα ζώα ξαπλωμένα καταγής με τα χοχλιδωτά τους κέρατα υπέμεναν στωικά την διαδικασία του κουρέματος τους αλλά μερικά εξ αυτών όντας υπέρ του δέοντος ζωηρά, ξέφευγαν μισοκουρεμένα σκορπώντας ευθυμία.. Μάλλον χρειαζόμασταν περισσότερη εξάσκηση!
Και τι γίνονται τα κουρεμένα μαλλιά, ρώταγαν οι ξένοι προσκεκλημένοι..θωρώντας το βουνό τα μαλλιά πάνω στο αγροτικό.
Δυστυχώς πάνε στα σκουπίδια μας απαντάνε. Κάποτε οι κουρίσκοι(οι κουρευτάδες)παίρνανε ως ανταμοιβή το μποκάρι σε μαλλιά, τα οποία πουλούσαν και εξασφάλιζαν μαλλί για την οικογένεια. Τα έκαναν μπατανίες, ρασίδια, τα φαίναν οι κυράδες στον αργαλιό ακόμα και οι προβιές είχαν ψηλή τιμή..
Πλάι από το παραμάντρι, μια καυτή διαδικασία υπό τον κρητικό ήλιο με αρχηγό τον Αντρέα και τον Σήφη λάμβανε χώρα.
Το ψήσιμο του αντικριστού αρνίσιου κρέατος σε κυκλική διάταξη δύο ορόφων στην πυροστιά είχε την τιμητική του. Έθιμο τόσο αρχαίο, που περιγράφεται στην Ιλιάδα του Ομήρου. Κουρές χωρίς αντικριστό δε γίνεται!
Αφού η διαδικασία έλαβε τέλος, ήρθε η ώρα της ξεκούρασης και του πλούσιου φαγοποτιού για τους συμμετέχοντες κουρευτάδες και ..όλοι οι καλοί χωράνε.
Οι ξένοι επισκέπτες άρχισαν να χαλαρώνουν και να εγκλιματίζονται στην αυθεντική ατμόσφαιρα του τραπεζώματος με τα μικρά παιδιά να μπερδεύονται στα πόδια των γυναικών που τρέχουν με περισσή προθυμία να εξυπηρετήσουν την μεγάλη παρέα.
Ο καθείς είχε αναλάβει τα καθήκοντά του. Η προετοιμασία των μεζέδων από τις ακούραστες συζύγους των κτηνοτρόφων κ.Φωτεινή, Ευγενία και η κόρη Στεφανία. Το ανθόγαλα, πύραυλος θερμίδων και βιταμινών, μυζήθρα, ξύγαλο τυποπιτάκια και κρεατομεζέδες σε πρώτο πλάνο στο τραπέζι..Πρωτόγνωρες, πεντανόστιμες και αυθεντικές γεύσεις γαλακτομικών.Άντε τώρα να μεταφράσεις την διαδικασία κατασκευής τους. Η κυρά Φωτεινή εξηγούσε με λεπτομέρεια. Επίπονη και υπεύθυνη δουλειά η τυροκομική.
Ήρθε και το αντικριστό κρέας στις πιατέλες με τον Αντρέα να έχει φουναρίσει από την κάψα.
Το ντόπιο κρασί και η ρακί εκπλήρωσαν τον σκοπό τους..Άρχισε να γυρνάει και η κούπα. Ωχ, αμάν αμάν…
Η υπερβιταμίνωση και το «αγνό» αλκοόλ χτύπησαν κόκκινο με τους ήχους της Κρητικής μουσικής να ωθούν την παρέα σε χορευτική δραστηριότητα.
Με τα χέρια περασμένα στους ώμους, συναδελφωμένοι στον ρυθμό του σιγανού χορού, οι χορευτές από διαφορετικές εθνότητες έδωσαν ένα ιδιαίτερο ύφος στα Στρογγυλά της Σιτάνου, δίπλα στο μαντρί παρέα με λεβέντες Κρήτες μαυροπουκαμισάρηδες και με χαρούμενα φρεσκοκουρεμένα αμνοερίφια.
– Δεν θα βάλουμε αλλοδαπούς να κουρεύουν, φώναξε ο Θοδωρής! Τόνε το έθιμο θα το κρατήσουμε όσο να μπορούμε!
-Ευχαριστηθήκανε μωρέ οι ξένοι?Τρώνε?Βάλε τους κι άλλο μη φύγουν πεινασμένοι και ντροπιαστούμε!
Και όταν το γλυκό της Στεφανίας γλύκανε τον ουρανίσκο όλων μας και ανέβασε επιπλέον το σάκχαρο στο αίμα, άρχισαν οι θερμότατες ευχαριστίες για την φιλοξενία σε διάφορες γλώσσες.
Πήραμε τον δρόμο της επιστροφής με τις αισθήσεις μας σε πληρότητα. Το γλέντι βέβαια θα συνεχιστεί και όποιος αντέξει.
Αυτό που ζήσαμε φίλοι μου ταξιδευτές ήταν ένα σοβαρό κομμάτι της αληθινής μας παράδοσής. Κομμάτι του πολιτισμού μας χωρίς καμία επιτήδευση.
Εύχομαι να μην χαθεί και πάντα να υπάρχουν άνθρωποι ορεξάτοι και ικανοί να το υπηρετούν…
Και του χρόνου!
Στέλλα Αϊλαμάκη
Ιδιοκτήτρια παραδοσιακών ξενώνων
Δημοτική σύμβουλος Σητείας της μείζονος αντιπολίτευσης
Μέλος επιτροπής Γεωπάρκου και επιτροπής Τουρισμού Σητείας.
