του Μανώλη Μενεγάκη
Στην έξαρση της επιδημικής κρίσης και παρά τον φόβο της ασθένειας χρειάζεται να κοιτάξουμε πιο ψηλά. Πιο πάνω από τις εντυπώσεις της στιγμής. Μπορεί το ενδιαφέρον να στρέφεται στα μέτρα άμεσου χαρακτήρα τα οποία συνεχώς τονίζονται από τα μέσα ενημέρωσης. Μπορεί η συζήτηση να αφορά συνήθως στην πολιτική διαχείριση που γίνεται για την αντιμετώπιση της συμφόρησης στα νοσοκομεία της χώρας, αλλά αυτά δεν δίνουν απάντηση στο βασικό πρόβλημα μακροπρόθεσμα.
Αυτό που αναδεικνύεται είναι ότι το σύστημα δημόσιας υγείας, όπου δεν είναι ανεπαρκές, σίγουρα χρειάζεται ενίσχυση. Αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση, όχι μόνο στην χώρα μας αλλά και παγκόσμια όπου αντί για στοχευμένα μέτρα ώστε να μην βάζουν λουκέτο ολόκληρες κοινωνίες, δραστηριότητες και οικονομίες προτάσσονται οριζόντια-καθολικά και πολλές φορές δρακόντια μέτρα με την αιτιολογία ότι το σύστημα δημόσιας υγείας κατά περιπτώσεις δεν μπορεί να ανταποκριθεί επαρκώς ή απειλείται παρά τις υπεράνθρωπες και φιλότιμες προσπάθειες νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού. Η ψυχολογία του κόσμου πέφτει, αυξάνονται οι ψυχολογικές επιβαρύνσεις στους ανθρώπους γεγονός που ευνοεί περισσότερες ασθένειες, η κοινωνία των ανθρώπων όπως και η οικονομία αδρανεί και η προοπτική χάνεται μέσα στην άσχημη ατμόσφαιρα.
Αυτό που νομίζω ότι πρέπει να επιδιώξουμε σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας είναι να κάνουμε ότι μπορούμε για να ενισχυθεί η δημόσια υγεία στον τόπο μας, να υπάρξει αίσθηση επάρκειας και αισιοδοξίας στην αντιμετώπιση κρίσεων. Θα πρόκειται για μια ουσιαστική συμβολή ακόμα και όταν – με την δύναμη του Θεού – περάσει αυτή η δύσκολη περίοδος και ο κίνδυνος του κορωνοϊού θα έχει μείνει στο παρελθόν. Όπως έχει ξανασυμβεί ιστορικά, μπορεί να έρθει αύριο κάτι ανάλογο ή δυσκολότερο γι’ αυτό παίζει ρόλο η προετοιμασία του συστήματος δημόσιας υγείας και τοπικά.
Ο δήμος ως εκφραστής της τοπικής κοινωνίας θα πρέπει να σύμβαλλει όπως μπορεί ώστε να επιταχυνθεί η επέκταση του Νοσοκομείου Αγίου Νικολάου το οποίο αποτελεί εκ των πραγμάτων νοσοκομείο αναφοράς ολόκληρου του νομού Λασιθίου. Θα πρέπει να κάνει ό,τι περνάει από το χέρι του για να ολοκληρωθούν οι απαλλοτριώσεις του σχεδίου πόλης ώστε μια σημαντική έκταση να προσαρτηθεί στο υπάρχον νοσοκομείο. Θα πρέπει να κινητοποιήσει κάθε άλλον πολιτικό, περιφερειακό και διοικητικό παράγοντα για να προχωρήσουν τα έργα αναβάθμισης/επέκτασης αλλά και προμήθειας σύγχρονου εξοπλισμού του νοσοκομείου, οι σχετικές μελέτες, εγκρίσεις και χρηματοδοτήσεις και να αυξηθεί το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό του με προσλήψεις που παράσχουν κίνητρα για να εγκατασταθεί μόνιμα στον τόπο μας.
Ένα ακόμα αδιαμφισβήτητο επιστημονικό συμπέρασμα που αναδείχθηκε τώρα ακόμα περισσότερο είναι ότι σημαντικό ανθρώπινο εργαλείο αντιμετώπισης επιδημικών κυμάτων και αποσυμφόρησης νοσοκομείων πέρα από την φαρμακευτική αντιμετώπιση και τους δοκιμασμένους εμβολιασμούς όπου υπάρχουν είναι η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Όταν σε μια υγειονομική κρίση, σε κάποια επιδημία ή μεταδοτική ασθένεια δουλεύει καλά ένα σύστημα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας το μεγάλο κύμα ασθενών αντιμετωπίζεται στην πρωτοβάθμια κλίμακα, σε επίπεδο γενικού/οικογενειακού ιατρού ή πρωτοβάθμιων ιατρείων (ΤΟΜΥ κ.λπ.) ενώ στα νοσοκομεία και τις ΜΕΘ πηγαίνουν μόνο όσοι δεν γίνεται αλλιώς. Αν αυτό λειτουργούσε με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, οι αποκλεισμοί (lockdown) με τις βαριές επιπτώσεις που συνεπάγονται στις ανθρώπινες ελευθερίες ίσως δεν θα υπήρχαν ως επιλογή. Χρειάζεται να αυξήσουμε κάθε δομή πρόληψης και πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Να ενώσουμε τις φωνές μας με το δίκαιο αίτημα ενίσχυσης της φροντίδας, δημόσιας και ιδιωτικής, στην φάση που προηγείται του νοσοκομείου.
Ο δήμος προσπαθεί σήμερα να ενισχύσει την πρωτοβάθμια φροντίδα σε συνεργασία με τις αρμόδιες υγειονομικές αρχές. Αυτό πρέπει να γίνει και στις “ήρεμες” περιόδους όταν δεν θα υπάρχει η πίεση που συνεπάγεται η κρίση. Θα πρέπει να ορισθεί ένα σχέδιο ανάγκης με εκτεταμένες δειγματοληψίες / τεστ για πιθανούς φορείς ώστε να μπορεί να οργανωθεί καλύτερα η αντιμετώπιση στην περιοχή. Ακόμα ο δήμος θα μπορεί να σχεδιάσει την τακτική απολύμανση δημοσίων χώρων σε συνεργασία και με τον ιδιωτικό τομέα. Να βοηθήσει ή να διεκδικήσει την χρηματοδότηση δομών που θα λειτουργούν στις κρίσεις είτε ως χώροι υποδοχής ασθενών είτε ως ενδιάμεσοι χώροι διαμονής όσων χρειάζονται μια φροντίδα ενώ έχουν βγει θεραπευμένοι από το νοσοκομείο αλλά πρέπει να μείνουν ένα βραχύ διάστημα μακριά από χώρους που κατοικούν κανονικά (π.χ. ασθενείς από γηροκομεία και θεραπευτήρια χρονίων παθήσεων ή άποροι ηλικιωμένοι). Σε συνεργασία και με την Περιφέρεια να βρει τρόπο οικονομικής ή άλλης ενίσχυσης σε δομές όπου υπάρχει αυξημένη πιθανότητα θνησιμότητας και πρέπει να προστατευθούν σε περιόδους κρίσης (π.χ. τα γηροκομεία και οι μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα όπως της Εκκλησίας ή τα ιδιωτικά γηροκομεία). Να προχωρήσει σε ραγδαία μείωση δημοτικών τελών σε οικονομικά αδύνατους και ιδρύματα που φροντίζουν ευπαθείς ομάδες και να οργανώσει μονάδες ημερήσιας φροντίδας ηλικιωμένων και ευπαθών. Να ενισχύσει όσο μπορεί την υπηρεσία “Βοήθεια στο σπίτι” η οποία λειτουργεί κατά ένα τρόπο ως αρωγός της πρωτοβάθμιας φροντίδας. Να φροντίσει σε συνεργασία με τις κρατικές αρχές ώστε οι σχολικές εγκαταστάσεις να έχουν σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων ανάλογα με τις συνθήκες. Όλα αυτά, λόγω της συγκυρίας, είναι αναμενόμενο ότι θα βρουν “ευήκοοα ώτα” σε επίπεδο κράτους, περιφέρειας και φορέων ευρωπαϊκών προγραμμάτων ενίσχυσης για να οργανωθούν και να χρηματοδοτηθούν.
Ακόμα θα μπορούσε ο δήμος να βοηθήσει στην αναγνώριση και καταγραφή των ευάλωτων συνανθρώπων μας ώστε να μπορεί να γίνει στοχευμένη παρέμβαση και να αποφεύγονται οριζόντια μέτρα και απαγορεύσεις. Όπως αναφέρεται σε έρευνα της ομάδας του συντοπίτη καθηγητή Ψυχιατρικής ΑΠΘ Κ. Φουντουλάκη που δημοσιεύθηκε και στον τοπικό τύπο, σε μια κρίση όπως η τωρινή θα βοηθούσε μια online δυνατότητα προκειμένου να υποστηριχθεί ο πληθυσμός σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και με την Α/βάθμια φροντίδα υγείας μέσα στην κοινότητα για την αναγνώριση του ευάλωτου πληθυσμού.
Η φροντίδα υγείας μετά από αυτή την κρίσιμη συγκυρία και για πολλά χρόνια θα αποτελεί έναν μετρήσιμο παράγοντα με πολλές αλλά και οικονομικές προεκτάσεις. Ένας τόπος, όπως ο δήμος Αγίου Νικολάου, θα είναι οικονομικά, τουριστικά, σε επίπεδο παραγωγής αλλά και απλής διαβίωσης ελκυστικός για τον οποιονδήποτε άνθρωπο όταν η ποιότητα ζωής θα σημαίνει εκτός άλλων και αυξημένη ποιότητα υγειονομικής κάλυψης.
ΜΑΝΩΛΗΣ Γ. ΜΕΝΕΓΑΚΗΣ
