«Μηδέν τῆς τύχης, ἀλλά πάντα τῆς εὐβουλίας καί τῆς προνοίας»
Πλούταρχος
Η περίοδος που διανύουμε με την πανδημία Covid-19 απέναντι και δίπλα μας να εξαπλώνεται, έχει δημιουργήσει σε όλους δικαιολογημένες ανησυχίες, τόσο για την έκβαση της νόσου όσο κυρίως για τον εμβολιασμό των πολιτών.
Ο εμβολιασμός, ως γνωστό, είναι πρόληψη! Η πρόληψη και η προαγωγή της υγείας κοστίζει πολύ λιγότερο από τη θεραπεία, όπως εξάλλου καταγράφεται και στην ιπποκράτειο ρήση: «ἀσφάλεια ἐστί τό προνοεῑν καί προλαμβάνειν. Τό δέ προνοεῑν καί προλαμβάνειν κρεῑττον έστί τοῡ θεραπεύειν».
Η πανδημία αυτή πέραν των κοινωνικών ανατροπών που προκάλεσε , έφερε δυναμικά στο προσκήνιο του κοινωνικού διαλόγου ξανά- πράγμα μη αναμενόμενο- τη συζήτηση για την αξία της πρόληψης και του εμβολιασμού, με ένα περίεργο κι επικίνδυνο τρόπο, παραγνωρίζοντας το ότι η πρόληψη αποτελεί μια διαδικασία κοινωνικής ευθύνης και αλληλεγγύης και δεν μπορεί να ευτελίζεται, ούτε να γελοιοποιείται… Τα εμβόλια εκτός της αυτονόητης προστασίας των εμβολιαζομένων, παράλληλα προλαμβάνουν τη μετάδοση των μολυσματικών ασθενειών στο σύνολο της κοινότητας. Γι’ αυτό καθιερώθηκε ο παιδικός εμβολιασμός και εξαλείφθηκαν ασθένειες που ταλάνιζαν τον κόσμο για αιώνες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πάνω από 30 μολυσματικές ασθένειες προλαμβάνονται ή περιορίζονται μέσω του εμβολιασμού, ενώ κάθε χρόνο, τα εμβόλια αποτρέπουν περισσότερους από τρἰα εκατομμύρια θανάτους και σώζουν 750.000 παιδιά από αναπηρίες.
Στη χώρα μας, στον ένα περίπου χρόνο που διατίθενται τα εμβόλια για τον covid-19,αναπτύχθηκε ένας σκεπτικισμός μεγάλης έκτασης, αφού ο πληθυσμός σε ποσοστό 35 – 40% – ανάλογα με την ηλικία- αρνείται ή φοβάται να εμβολιαστεί, οχυρωμένος πίσω από θεωρίες συνομωσίας –από τα νανοτσίπ ως την υπογονιμότητα- και εμπιστευόμενος ψευδοαναλύσεις «ειδικών», που αντιπαρατίθενται με την επιστημονική κοινότητα.
Το ακριβές προφίλ των σκεπτικιστών του εμβολιασμού δεν έχει πλήρως καταγραφεί από τις έρευνες, που έχουν δει ως τώρα το φως της δημοσιότητας, αλλά σε γενικές γραμμές είναι δυνατόν να ομαδοποιηθούν σε τρεις κατηγορίες:
- Σε αυτούς που δεν εμβολιάζονται λόγω ιδεολογικής ή θρησκευτικής ταυτότητας. Η ομάδα αυτή είναι η πολυπληθέστερη.
- Σε αυτούς που ενδεχομένως έχουν παρανοήσει την έννοια του υγιεινού τρόπου ζωής και οδηγούνται στην άρνηση ακόμα και της επιστημονικής προόδου. (Αποφεύγουν τα εμβόλια, τις εξετάσεις, τα φάρμακα.)
- Σε αυτούς που αμφιβάλλουν για τα συγκεκριμένα εμβόλια ως προς την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους, λόγω του χρόνου της δοκιμαστικής εφαρμογής.
Για την δεύτερη και τρίτη κατηγορία εναπόκειται στην πολιτεία και την επιστημονική κοινότητα, με στοχευμένες προσπάθειες ενημέρωσης και διευκρίνισης, να πείσουν τους πολίτες για την ωφέλεια, τη χρησιμότητα και την ασφάλεια που παρέχουν τα εμβόλια. Είναι γεγονός ότι η διαχείριση της ενημέρωσης είχε εξ αρχής διακυμάνσεις και παλινωδίες, που δημιούργησαν ένα θολό τοπίο και άφησαν περιθώρια ανάπτυξης συνωμοτικών θεωριών. Όμως, καθώς περνά ο καιρός και τα αποτελέσματα είναι πλέον εμφανή και χειροπιαστά, η πολιτεία υποχρεούται να προχωρήσει σε κινήσεις ουσιαστικές, πέραν των τιμωρητικών, οι οποίες να οδηγήσουν στο επιθυμητό, δηλ. τον εμβολιασμό, με πίστη στους επιστήμονες, στο Σύστημα Υγείας και την πρωτοβάθμια περίθαλψη.
Για την πρώτη κατηγορία τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Οι άνθρωποι αυτοί αντιμετωπίζουν την κατάσταση με τους παραμορφωτικούς φακούς της «ταυτότητας» τους, οι οποίοι τους οδηγούν στα δίπολα ανώτερο-κατώτερο, ασφαλές-επικίνδυνο, φίλος-εχθρός, πιστός-άπιστος κλπ. Η μόνη λύση είναι η επίκληση της λογικής και της κριτικής σκέψης, που οδηγεί στον εξοβελισμό του φανατισμού και των περιχαρακώσεων.
Στο σημείο αυτό ας μου επιτραπεί μια μικρή υπόμνηση, χωρίς ίχνος διδακτισμού, των παρακάτω:
Εξάλλου ο ιπποκρατικός όρκος που διατυπώθηκε το δεύτερο μισό του 4ου π.Χ. αιώνα και απευθύνεται στους γιατρούς ορίζει: «Διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ’ ὠφελείῃ καμνόντων κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν, ἐπὶ δηλήσει δὲ καὶ ἀδικίῃ εἴρξειν.», δηλαδή «θα χρησιμοποιώ τη θεραπεία για να βοηθήσω τους ασθενείς κατά τη δύναμη και την κρίση μου, αλλά ποτέ για να βλάψω ή να αδικήσω». Τον ίδιο όρκο, με ορισμένες αναπροσαρμογές, δίνουν και σήμερα σε όλο τον κόσμο, πριν ασκήσουν το επάγγελμά τους, οι απόφοιτοι των ιατρικών σχολών…
2. Ο Χριστιανισμός αποδέχθηκε εξ αρχής και εξύψωσε την ιατρική επιστήμη, επειδή ακριβώς ασχολείται με τον άνθρωπο και τον υπηρετεί από την αρχή ως το τέλος της ζωής του. Τούτο έγινε πράξη δια μέσου της επιλογής των Πατέρων, να σπουδάσουν την ιατρική και να εξασκήσουν το λειτούργημα του ιατρού, χωρίς αυτό να σημαίνει απιστία στη δύναμη του Θεού. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον Ευαγγελιστή Λουκά, ως τον πρώτο ιατρό στα κείμενα των Ευαγγελίων, τους Αγίους Αναργύρους , το σπουδαίο μεγαλομάρτυρα Παντελεήμονα, τον Άγιο Τρύφωνα, και πολλούς άλλους.
3. Πρόσφατη συστηματική ανασκόπηση 30 μελετών από 8 διαφορετικές χώρες δείχνει ότι η μέση αποτελεσματικότητα έναντι της συμπτωματικής και ασυμπτωματικής νόσησης από Covid-19, των εγκεκριμένων εμβολίων, είναι της τάξεως του 80-90%, εύρημα το οποίο υποδεικνύει ότι τα εμβόλια μπορούν με αποτελεσματικό τρόπο να μειώσουν καταλυτικά τη μετάδοση του ιού.
4 .Σύμφωνα με άλλη συστηματική ανασκόπηση 25 τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών (RCTs) τα εμβόλια κατά της Covid-19 έχουν ήπιες άμεσες ανεπιθύμητες ενέργειες, εξαιρετικά σπάνιες οξείες αντιδράσεις (αναφυλακτικά σοκ) και ακόμη περισσότερο σπάνιες απειλητικές για τη ζωή ανεπιθύμητες ενέργειες (θρομβοεμβολικά επεισόδια).
Αβίαστα, λοιπόν, μπορούμε με «εὐβουλία» να οδηγηθούμε στο συμπέρασμα πως μόνο η «πρόνοια» της εμβολιαστικής κάλυψης, σε συνδυασμό με τα αναγκαία μέτρα ατομικής προστασίας και την επιδημιολογική επιτήρηση μπορεί να εγγυηθεί τον αποτελεσματικό έλεγχο της πανδημίας.
ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
Εικόνα: Απεικόνιση του Ιπποκρατικού Όρκου σε σχήμα σταυρού. Βυζαντινό χειρόγραφο 12ου αιώνα (Βιβλιοθήκη Βατικανού)
