Ο Γιώργος Σεφέρης στο δοκίμιο «Θεόφιλος»¹ γράφει: «Ο Θεόφιλος μας έδωσε ένα καινούργιο μάτι· έπλυνε την όρασή μας όπως αυγάζει ο ουρανός, και τα σπίτια, και το κόκκινο χώμα, και το παραμικρό φυλλαράκι των θάμνων, ύστερα από την κάθαρση ενός απόβροχου· κάτι από αυτόν τον παλμό της δροσιάς.»
Αυτό το «καινούργιο μάτι» είναι ό,τι προσφέρει στον έφηβο μαθητή η ενασχόλησή του με την Τέχνη στο σχολείο. Το σχολικό πρόγραμμα του Λυκείου βαρύ και πιεσμένο, γίνεται σκληρό για τους μαθητές με την ιδέα των Πανελληνίων Εξετάσεων να επικρέμεται ως φόβητρο. Η Τέχνη λοιπόν είναι η όαση για τους μαθητές, η άλλη όψη της ζωής και της πραγματικότητας, η ομορφιά, η δροσιά, η εσωτερική ανάταση!
Ανάμεσα στον ορυμαγδό των πληροφοριών, το φως του κόσμου! Έτσι εισέπραττα για αρκετά χρόνια τη διδασκαλία της Ιστορίας της Τέχνης, ως μάθημα επιλογής στην Γ τάξη! Δεν είμαι της ειδικότητας των καλλιτεχνικών μαθημάτων, αλλά το Υπουργείο Παιδείας κρίνει πάντα πως οι φιλόλογοι μπορούμε, έχουμε τη δυνατότητα να διδάσκουμε κι άλλα μαθήματα. Εφόσον δεν διορίζει τους ειδήμονες, εύκολα και απλά αναθέτει στους φιλολόγους- παραδοχή επάρκειας ή λύση ανάγκης δεν έχει σημασία … Πριν ένα χρόνο εξαφανίστηκε από το πρόγραμμα, ως μάθημα επιλογής η Ιστορία της Τέχνης αντικατασταθείσα από τα Λατινικά, μετά το σάλο που ξέσπασε για την περιβόητη κατάργησή τους… Οι μαθητές της Γ τάξης φέτος και φυσικά εις το εξής- και για όσο ισχύει το παρόν πρόγραμμα- δεν θα έχουν το προνόμιο να βυθίσουν το βλέμμα τους και να γεμίσουν την ψυχή τους με χρώματα στους πίνακες του Δ. Θεοτοκόπουλου, του Leonardo Da Vinci, του Caravaggio, του Pablo Picasso, του Monet, του Cezanne, του Van Gogh, του Wassily Kandinsky κλπ, κλπ ή των Ελλήνων Λύτρα, Βολανάκη, Μόραλη, Χατζηκυριάκου, Βασιλείου, Τσαρούχη κλπ, ή στα μεγάλα έργα της Αρχιτεκτονικής των Ανθέμιου & Ισίδωρου-είναι και επίκαιροι!-, Brunelleschi , Bramante, Borromini, Gaudi και της Γλυπτικής- Φειδία, Πραξιτέλη, Bernini, Canova, κλπ
Η Β τάξη από το 2013 έπαψε να έχει μαθήματα επιλογής και άρα και επαφή οι μαθητές της με την Τέχνη και απέμεινε για τη χρονιά που έληξε μόνο η Α τάξη, η οποία είχε να επιλέξει ανάμεσα στη Μουσική, τη Θεατρολογία, τα Εικαστικά, τον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό. Οι φιλόλογοι πάλι στη διδασκαλία του Θεάτρου και του Πολιτισμού.
«Μέσα στο φως, φτάνουν εκείνοι
που μπορείς να τους συγκινήσεις
να τους διασκεδάσεις
να τους αλλάξεις»² λέει ο Brecht για το θέατρο. Φεύ όμως! οι επόμενοι μαθητές αποκλείονται από κάθε τέτοια δυνατότητα,-αφού καταργούνται τα εν λόγω μαθήματα -κι έτσι χάνουν τη μοναδική ευκαιρία να δουν έστω και μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις από το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, να γνωρίσουν τις μεγάλες θεατρικές μορφές, Α. Μινωτή, Κ. Παξινού, Α. Συνοδινού κλπ ή παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης του Κ. Κουν και του Εθνικού Θεάτρου, με έργα παγκόσμιου ρεπερτορίου και να συνομιλήσουν με τα κείμενα σπουδαίων συγγραφέων, Shakespeare, Moliere, Goldoni, Lorca, Brecht ,Tennessee Williams, κλπ, κλπ, αλλά και να γνωρίσουν το αναγεννησιακό κρητικό θέατρο, το θέατρο του μεσοπολέμου, το σύγχρονο ελληνικό θέατρο.
Πως άραγε αναπληρώνεται αυτή η φωτεινή πλευρά του σχολείου; Αρκούν οι γενικόλογες τοποθετήσεις περί αναβάθμισης του ρόλου του Λυκείου; Αναβάθμιση πραγματική θα ήταν η συνέχιση της διδασκαλίας των μαθημάτων Τέχνης – μια που όλοι αναφέρονται στην ανάπτυξη ελεύθερης και κριτικής σκέψης- και η πρόσληψη εκπαιδευτικών αντιστοίχων ειδικοτήτων, οι οποίοι θα είχαν να δώσουν στους νέους πολύ περισσότερα από τις προσωπικές αναζητήσεις ενός φιλολόγου! Τώρα, ούτε χαραμάδα φωτός, κλείσαν όλα τα ανοίγματα, μένουμε σταθεροί στο κουβούκλιο της προκαθορισμένης πορείας, δεν παρεκκλίνουμε…
Κι όμως ο Γκαίτε³ λέει «Έζησα ανάμεσα σε ζωγράφους και έμαθα όπως αυτοί να βλέπω τα αντικείμενα με μάτι καλλιτέχνη… Το μάτι ήταν το κατ’ εξοχήν όργανο με το οποίο αντιλαμβανόμουν τον κόσμο».
Το ερώτημα στο τέλος παραμένει σταθερά αμείλικτο. Τι είδους εκπαίδευση προσφέρουμε στους νέους μας και τι είδους ανθρώπους προσδοκούμε να διαπλάσουμε, όταν αρνούμαστε να τους δείξουμε όσα και όσους άλλαξαν και αλλάζουν, φώτισαν και φωτίζουν τον κόσμο μας ;
ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
1.Γ. Σεφέρης,«Θεόφιλος», σελ. 458 – 466 στις «Δοκιμές, Πρώτος τόμος, 1936 – 1947» Εκδόσεις Ίκαρος, 1974
2. Bertolt Brecht,Θέατρο( 1954 ),Μετάφραση : Μάριος Πλωρίτης
3. Goethe Johann-Wolgang. Von, « Περί Τέχνης», μετ.Τομανάς Β., 2006
4.Πίνακας, Β.Τζερμιάς, Θαλασσινές Περιπλανήσεις
