Κηδέψαμε πριν μερικές μέρες τον αιώνιο έφηβο, τον διανοούμενο, τον διαρκή επαναστάτη και ανυπόταχτο με τις ενίοτε αμφιλεγόμενες τάσεις, πλην όμως πάντοτε σπινθηροβόλο και μοναχικά ιδιοφυή, «που έκαψε κυριολεκτικά την ύπαρξή του» ανάμεσα στον γενέθλιο τόπο του Αγίου Νικολάου, στις «πνευματικές αλάνες» του Μεγάλου Κάστρου και στην ιδιότυπη ανωνυμία του κλεινού άστεως πάντα σε επαφή με το ιστορικό κέντρο, που απεμπολήσαμε εν τέλει και παραδώσαμε στους κάθε λογής μετανάστες!..
«Τους τριγμούς της ύπαρξης του», που ανέφερε ο εμπνευσμένος φιλόλογος Δημήτρης Περοδασκαλάκης αποχαιρετώντας τον και σταχυολόγησε από τον ποιητικό του λόγο, εμείς τους βιώσαμε σαν μια κυριολεκτικά «ιερή μανία», μια «καθολική φαγούρα» που κατέτρωγε την ύπαρξη ενός ανήσυχου, βαθιά υποψιασμένου αργότερα και ενίοτε παραπαίοντος πνευματικού πομπού, που αξιωθήκαμε να ζήσουμε παιδιόθεν, να συναγελασθούμε και να αντιμετωπίσουμε σαν πρόσωπο μόνιμα σε δημιουργικό οίστρο, με μέσο έκφρασης μια γλώσσα , που ελάχιστοι την μιλούν και την γράφουν έτσι!…
Ένας τέτοιος έφηβος ήθελε ειδική αντιμετώπιση και όχι μέσα από τις κλασικές παιδαγωγικές «νόρμες», που τείνουν τελικά να αποσβέσουν τις πνευματικές αναλαμπές ανήσυχων και ιδιοφυών ατόμων… Ο Μάνος ατύχησε να χάσει τον Πυγμαλίωνα πατέρα του και πνευματικό του καθοδηγητή ήδη από το 1965, τον αείμνηστο γιατρό Νικόλαο Λουκάκη στην κρίσιμη ηλικία των 14 και έκτοτε να παραπαίει μέσα στο θολό κρασί της εφηβείας! Ο ευφυής γιατρός αναφέρουμε εδώ προς αποκατάσταση της ιστορικής πραγματικότητας του Τόπου μας «ήταν μέσα σε όλα»! Πέραν της οργάνωσης του πρωτόγονου τότε Νοσοκομείου της πόλης, όπου τύγχανε Δ/ντής της Παθολογικής Κλινικής, επέτυχε την δημιουργία Νέας Πτέρυγας προς το Μουσείο με την Παιδιατρική για να διαχωρίσει τους νεοσσούς από τους γέροντες. Υπήρξε υπερδραστήριο, κοινωνικό και πνευματικό άτομο και τον στερηθήκαμε σαν Κοινωνία, αλλά πιο πολύ η οικογένειά του…
Με καταγωγή από το Βόρειο Μιραμπέλλο (από τον Σκινιά) δημιούργησε την πρώτη πρώιμη πνευματική κίνηση στον Τόπο με καθαρά προσωπικό του έργο την ανάπτυξη μιας νέας «πεφωτισμένης» τοπικής κοινωνικότητας ιδρύοντας την Πνευματική Εστία, στη θέση του πρώην «Ζεφύρου» στον Παραλιακό. Μπροστά εντευκτήριο με κυλικείο και σκάκι… Πίσω βιβλιοθήκη με αναγνωστήριο, εμπλουτισμένη με βιβλία του γιατρού από την Νέα Ελληνική Γραμματεία και ότι ήταν τότε του συρμού. Αυτός μας μύησε στους ταξιάρχες της μουσικής σύνθεσης Χατζηδάκη και Θεοδωράκη με πλουσιότατη συλλογή δίσκων και κλασικής μουσικής στο σπίτι του, όπου βρισκόταν πλήθος ραδιοφωνικοί δέκτες και πολυτελές ραδιοπικάπ-έπιπλο παρά την παντελή έλλειψη πλουραλισμού στα τότε ΜΜΕ! Πρωτοστάτησε και στην ίδρυση της Περιηγητικής με τον αείμνηστο συνάδελφο του και μετέπειτα πρώτο πρόεδρο Ιωάννη Ζωγραφάκη και διοργάνωσε τις πρώτες πολιτιστικές εκδηλώσεις τα πρωινά της Κυριακής ή τα απογεύματα της Τετάρτης, όπου μας μίλαγε η λογία Ειρήνη Παπαδάκη ή μας ανέπτυσσε θέματα η χειραφετημένη δημοσιογράφος Ρόη Κουλουφάκου, ενώ η Ηρακλειώτισσα δασκάλα του Παραρτήματος τότε του Ελληνικού Ωδείου προσπάθησε μια Κυριακή να μας αποδώσει στο πιάνο την 9η του Μπετόβεν, ενώ εμείς αναρωτιόμασταν που βρισκόταν εν τέλει σ’ αυτή την μονοτονία το αριστούργημα (δεν θυμάμαι μάλιστα αν κατάφερε να φθάσει στον ακροτελεύτιο Ύμνο της Χαράς του Σίλερ)… Ο Μάνος πολιτικολογούσε ώριμα εξ απαλών ονύχων και βρισκόταν σε διαρκή διάλογο και πνευματική αφύπνιση από τον αείμνηστο πατέρα του!
Και μια που το «Νησί» έγινε παγκόσμια της μόδας, θυμάμαι το επόμενο έτος του κλεισίματος του Λεπροκομείου, Καθαρή Δευτέρα του 1958 στα πλαίσια οικογενειακής συντροφιάς στην Ελούντα, αγκαζάραμε ένα καΐκι και πλεύσαμε προς τον πολύπαθο τόπο, που όλο μεγάλωνε καθώς πλησιάζαμε (ήμασταν με τον Μάνο μικρά παιδιά τότε) και ξεναγηθήκαμε πλήρως και ολοκληρωμένα από τον γιατρό, που ήταν ενημερωμένος για τα πάντα και ικανός παιδαγωγός!…
Μετά τον θάνατο του πατέρα του και τις τρικυμίες της εφηβείας ο Μάνος άρχισε εν μέσω κλυδωνισμών να διαμορφώνει τον λόγιο και πνευματικό χαρακτήρα του! Ο Παραλιακός, η Λίμνη, τα κρησφύγετα του Αμμουδιού, αλλά και οι ζωντανές μαρτυρίες των φίλων, συμμαθητών και συμπροσκόπων του έχουν να διηγηθούν άπειρα στιγμιότυπα και σπινθηροβόλες «ατάκες» του αχαλίνωτου πνεύματος του Μάνου. Όλα τα έζησε καθ’ υπερβολή, εκεί τον οδηγούσαν «οι εντός του τριγμοί»!
Τώρα πια που «τελείωσε» εγκατέλειψε και άφησε μετέωρη την γενιά του της επαναστατημένης αμφισβήτησης, των κινημάτων ειρήνης, της μη ένταξης, της σεξουαλικής επανάστασης με τον Πρίσλεϋ, το «ροκ» και μετέπειτα τους Μπήτλς, τους Ρόουλινγκ Στόουνς και τους hippies, της γυναικείας απελευθέρωσης από τους συντηρητισμούς του παρελθόντος με την Μπε-Μπε στο «…και ο Θεός έπλασε την Γυναίκα…» υπό την μπαγκέτα του Ροζέ Βαντίμ, που δεν προσαρμόστηκε με την ηλικία, αλλά αφού επαναστάτησε στο Μπέρκλεϋ και στο Πολυτεχνείο παρέδωσε την τύχη του Κόσμου στους επόμενους, τους γιάπηδες που είδατε την κατάντια τους με την Κρίση και στην έκπτωση των ποικίλων ιδεολογιών και των κινημάτων…
Ο ίδιος μπορούσε να ξοδέψει όλο του το χαρτζιλίκι στα μιλφέιγ του αξέχαστου Σπύρου, δεν μπόρεσε όπως πολλοί από μας τότε να ενταχθεί στο κύμα Νεοπλουτισμού του ’70 και την κάθοδο των επηλύδων απ’ όλες τις περιοχές της Χώρας και την ενδοχώρα του Μιραμπέλλου, δεν μπόρεσε να εκμεταλλευτεί ή να βλάψει κανένα παρά μόνο τον εαυτό του και δεν εγκατέλειψε ποτέ μαζί με μια δράκα συνηλικιωτών και φίλων του τα πνευματικά του ενδιαφέροντα και βαθιά υποψιασμένα διλήμματα έναντι ενός αυτονόητου εύκολου και σύντομου πλουτισμού!
«Στον τόπο όπου έθηκαν αυτόν», έχω κατ’ επανάληψη πάει στο Α’ Νεκροταφείο πενθώντας την γενιά μου που γερνάει και δοκιμάζεται, εκεί μπορεί να ρεμβάζει ανάμεσα από τα δύο κεντρικά κυπαρίσσια έχοντας διαφυγές ανάμεσα από τις Διονυσάδες προς το ανοικτό πέλαγος και το πέραν των οριζόντων αδέσμευτο πνεύμα του… Μακαρίζουμε τον δεινό φιλόλογο μόνο γιατί απαλλάχθηκε έγκαιρα και έπαψε να βιώνει την Κρίση, το μέγα σύγχρονο Δράμα της έκπτωσης των πάντων και το ξεπούλημα της Ελληνικής Ιστορίας! Όλα πια σε τιμή ευκαιρίας, περάστε κόσμε με τους φαύλους επικεφαλής να υποθηκεύουν διαρκώς το μέλλον μας…
Οι «ατάκες» του θα ζουν πάντα εντός μας και όσο μεγαλώνουμε θα νιώθουμε ευνοημένοι και μοναδικοί που βιώσαμε τα άγουρα νιάτα μας και συμπορευτήκαμε μαζί! Αντίο παιδικέ φίλε, το φεγγάρι θα συνεχίσει να προβάλλει ολόγιομο πάνω από τη σκοτεινή φιγούρα του αγαπημένου σου Νησιού, των Άγιων Πάντων στην είσοδο του Λιμανιού κι’ εμείς εκεί θα παραδιδόμαστε νοερά μαζί σου στην ρέμβη του ασημωμένου Παραλιακού με σημείο φυγής προς το φωτεινό Άπειρο, εκεί που τώρα ουσιαστικά ανήκεις!…
