Μια μικρή ιστορία κι ένα μεγάλο δίδαγμα, με αφορμή το θέμα του 27ου Παγκρήτιου λογοτεχνικού διαγωνισμού.
Τα ποτάμια των προσφύγων και των μεταναστών θα αυξάνονται διαρκώς όσο η φτώχεια, η ανέχεια, η ανισοκατανομή του πλούτου, η άγρια εκμετάλλευση, οι πόλεμοι επιβολής και εξουσίας συνεχίζουν να μας αφήνουν αδιάφορους, άβουλους και υποταγμένους.
Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα, η Ευρώπη ; Αυτή είναι μια μικρή και διδακτική ιστορία :
Την επομένη των Χριστουγέννων του 1997, 336 Κούρδοι εξαθλιωμένοι, μετανάστες, στοιβαγμένοι στις βάρκες των δουλεμπόρων από την Αφρική αποβιβάστηκαν στο Ριάτσε στις ακτές της Καλαβρίας. Οι κάτοικοι του μικρού παραθαλάσσιου χωριού τους περιέθαλψαν και πρότειναν να κατοικήσουν στο ορεινό χωριό που οι ίδιοι είχαν εγκαταλείψει για τα μεγάλα αστικά κέντρα.
«Ένας άνθρωπος είναι άνθρωπος, είτε διαθέτει νόμιμα έγγραφα είτε όχι. Οι φτωχότεροι των φτωχών θα σώσουν το Ριάτσε και σε αντάλλαγμα, θα σωθούν και οι ίδιοι από αυτό» είπε στους συγχωριανούς του ο δάσκαλος του χωριού Ντομένικο Λουτσιάνο κι έπιασε δουλειά.
Λίγο αργότερα εξελέγη Δήμαρχος και αφού κατέγραψε τις γνώσεις των προσφύγων, απευθύνθηκε στην Banca Etica ( Ηθική Τράπεζα) για να χρηματοδοτήσει ένα τολμηρό και γενναίο σχέδιο : To Άνω Ριάτσε θα ζωντάνευε από τους μετανάστες !
Ακόμα και το παραθαλάσσιο χωριό κινδύνευε να γίνει χωριό-«φάντασμα» καθώς οι κάτοικοί του το εγκατέλειπαν αναζητώντας καλύτερη τύχη σε άλλες περιοχές της χώρας ή και στο εξωτερικό. Η παραγωγή είχε νεκρώσει, πολλά από τα σπίτια είχαν ερημώσει ενώ το σχολείο είχε βάλει λουκέτο λόγω της έλλειψης μαθητών.
Το “πείραμα” ξεκίνησε. Ο δήμαρχος παραχώρησε όλα σχεδόν τα δημοτικά κτίρια στους μετανάστες αφού πρώτα να μετέτρεψε σε σπίτια και εργαστήρια. Σταδιακά άρχισαν να αντιμετωπίζονται και λύνονται τα προβλήματα ενσωμάτωσης των ξένων στην τοπική κοινωνία και να ξεπερνιούνται γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Από την πλευρά τους, οι ξένοι βοήθησαν στην ανακαίνιση αυτών των κτιρίων, αναπαλαίωσαν αριστουργήματα αρχιτεκτονικής του 17ου αιώνα, επάνδρωσαν τις τοπικές επιχειρήσεις υαλουργίας και κοσμηματοποιίας καταφέρνοντας έτσι να εξασφαλίσουν ένα σταθερό εισόδημα. Επίσης συνέχισαν την μεγάλη παράδοση της περιοχής στην κατασκευή μπρούτζινων ειδών λαϊκής τέχνης. Οργάνωσαν δασοπροστασία αφού για κάθε στρέμμα που δεν καίγεται έχουν μια ορισμένη ανταμοιβή.
Με τα χρόνια τούς έδωσε άδειες να ανοίξουν επιχειρήσεις, οι οποίες χρηματοδοτούνται σε ένα βαθμό από το επίδομα ενσωμάτωσης των 20 ευρώ ημερησίως για κάθε μετανάστη. Άνοιξαν ταβέρνες, μικρά ξενοδοχεία, εργαστήρια κλπ.
Μια ανθρωπιστική πολιτική που «λειτουργεί» και αποδίδει σε μια από τις πιο φτωχικές περιοχές της Ιταλίας, ενώ σύμφωνα με τους υπολογισμούς του δημάρχου, στοιχίζει τέσσερις φορές λιγότερο από τη λειτουργία κέντρων κράτησης μεταναστών.
Τα σχολεία άνοιξαν ξανά, γέμισαν από φωνές μικρών παιδιών και το χωριό βρήκε τη ζωντάνια του, καθώς κάποιοι επέλεξαν να μείνουν στον τόπο τους και να αμείβονται με τα 700 ευρώ του προγράμματος ενσωμάτωσης.
Μια καινούρια, πολύχρωμη κοινωνία δημιουργήθηκε στα ερείπια των σπιτιών των Ιταλών που πριν από δεκαετίες ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο προς άλλες, μακρινές πατρίδες.
Τώρα το Ριάτσε είναι ένα ζωντανό χωριό 1.726 κατοίκων ( από τους οποίους 250 είναι μετανάστες), γεμάτο τουρίστες όπου βρίσκουν δουλειά και ντόπιοι άνεργοι. Το Ριάτσε έγινε πρότυπο ανάπτυξης για την περιοχή η οποία μάλιστα είναι από τις φτωχότερες της Ιταλίας, με έντονα φαινόμενα ξενοφοβίας αλλά και υπό την “κατοχή” της Μαφία.
Κι αυτό κάνει ακόμη πιο σημαντικό το εγχείρημα του δήμαρχου και των τοπικών αρχών που αντί να χτίσουν τείχη και φράχτες προτίμησαν τον δρόμο της συμβίωσης και της ανάπτυξης με τους πρώην “λαθρομετανάστες”.
Και για τη La Citta Futura, την πόλη του μέλλοντος, όπως την αποκαλεί ο Ντομένικο Λουτσιάνο, που επανεξελέγη τον Ιούνιο του 2009, ψηφίστηκε ο τρίτος καλύτερος δήμαρχος στον κόσμο από τη διεθνή δεξαμενή σκέψης «City Mayors Foundation ».
(Στοιχεία από δημοσιεύματα της εφημερίδας Ελευθεροτυπία 10/1/2011, 16/1/2011, 28/8/2011)
Άγιος Νικόλαος 9/11/2011
Μανόλης Μαρκάκης
