Η Ιστορία είναι η επιστήμη που βασίζεται μεν στην αφήγηση γεγονότων του παρελθόντος, αλλά και που προσπαθεί ταυτόχρονα να προσεγγίσει και να φωτίσει αυτά τα γεγονότα και τους συντελεστές τους από διάφορες οπτικές γωνίες με στόχο την ερμηνεία τους στο παρόν και την προβολή τους στο μέλλον.
Τα ερωτήματα που ανακύπτουν σε πολλές συζητήσεις και ομάδες είναι συνήθως:
- Αξίζει να μαθαίνουμε ιστορία;
- Για ποιους λόγους;
- Σε τι μας ωφελεί η γνώση του παρελθόντος;
- Πρέπει να μαθαίνουμε την ιστορία του 20ού αιώνα;
- Είναι χρήσιμο να μαθαίνουμε μόνο την ελληνική ιστορία ή να την εντάσσουμε στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια ιστορία;
- Πώς μαθαίνουμε ιστορία;
Σε αυτά δίνει μια πρώτη απάντηση ο Ραϋμόνδος Αλβανός στον πρόλογο του βιβλίου του «Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες”, εκδόσεις Επίκεντρο (Αθήνα, 2022), που θα παρουσιάσει ο ίδιος την Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου στο Λαογραφικό Μουσείο Νεάπολης, στις 19.00΄, απαντώντας σε όλους τους προβληματισμούς των παρευρισκομένων. «Η ιστορία είναι μια πράξη αυτογνωσίας, μια πράξη γνώσης για τον συλλογικό μας εαυτό, απαραίτητη για να καταλάβουμε τον πολιτισμό μας. Δεν μαθαίνουμε ιστορία για χάρη των προηγουμένων. Μαθαίνουμε ιστορία για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και να σκεφτούμε πού θέλουμε να πάμε». Είναι χαρακτηριστικό ότι το απόσπασμα αυτό ήταν μεταξύ των θεμάτων που κλήθηκαν να σχολιάσουν οι μαθητές στις Πανελλαδικές εξετάσεις για το μάθημα της Ν. Γλώσσας.
Η σύγχρονη ιστορία της χώρας μας πλούσια σε αγώνες και διεκδικήσεις περιλαμβάνει και σκοτεινές πλευρές και βαριά συλλογικά τραύματα. Γι’ αυτά δύσκολα συζητάμε και πολύ πιο δύσκολα ακούμε όλες τις απόψεις. Ο εμφύλιος πόλεμος είναι ένα από αυτά και οφείλουμε καθώς διανύουμε την 8η δεκαετία από τη λήξη του να συνδράμουμε στην επούλωσή του.
Ο εμφύλιος που διήρκησε μια τριετία ,1946 -1949, στην παγκόσμια ιστορική βιβλιογραφία καταχωρείται ως η πρώτη πράξη του ψυχρού πολέμου. Οι συγκρούσεις μεταξύ του Ελληνικού Στρατού και των ανταρτικών δυνάμεων του Δημοκρατικού Στρατού ολοκληρώθηκαν με την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού τον Αύγουστο του 1949, έπειτα από σκληρές μάχες στα βουνά Βίτσι και στο Γράμμο.
Στην καρδιά του ορεινού όγκου του Γράμμου, στα λιβάδια ανάμεσα στην κορυφογραμμή των Αρένων και το απόκρημνο ύψωμα Σπανούρα, λειτουργεί από το 2012 ένας χώρος αφιερωμένος στην καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης, αλλά και στη διατήρηση της μοναδικής χλωρίδας και πανίδας της περιοχής, το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης (ΠΕΣ).
Το ΠΕΣ δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του πρώην προέδρου της Βουλής Φίλιππου Πετσάλνικου, ενώ τη διαχείρισή του έχει αναλάβει, από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας του, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία.
Στον πυρήνα της λειτουργίας του βρίσκονταν οι ξεναγήσεις που πραγματοποιούσε μέχρι το 2020, οπότε και έληξε η σύμβασή του, ο ιστορικός Ραϋμόνδος Αλβανός, επιστημονικός υπεύθυνος του Πάρκου. Με τρόπο συμφιλιωτικό, αλλά χωρίς αποκρύψεις ο κ. Αλβανός διαμόρφωσε στις ξεναγήσεις του μια συμπεριληπτική ιστορική αφήγηση, που στόχο είχε να κατανοήσουν οι ακροατές του τη δύσκολη ιστορία του εμφυλίου πολέμου.
Η εικονική ξενάγηση στο ΠΕΣ που θα πραγματοποιήσει ο ιστορικός και η ανάλυση των συμπερασμάτων του το απόγευμα της Κυριακής θα είναι πολύ χρήσιμες σε όλους , αφού διαπιστώνουμε πως το πολιτισμικό τραύμα εκείνο εξακολουθεί να παραμένει ανοικτό και πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις να εξακολουθούν να διασταυρώνουν τα ξίφη τους επιχειρώντας να ερμηνεύσουν τα γεγονότα της περιόδου, μέσα από εμπειρίες οικογενειακές ή ομαδικές ως μεταμνήμη, μέσα από την καταλυτική επίδραση των συναισθημάτων.
Η πρό(σ)κληση είναι ανοικτή, το ταξίδι φαντάζει συναρπαστικό, ο αναστοχασμός καθίσταται απαραίτητος και η επούλωση της χαίνουσας πληγής αναγκαία!
ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ
ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΛΕΑΜ
