Μέρες τ’ Απρίλη (εμνήσθην ημερών αρχαίων)¹
Γ. Γαΐτη, Η δολοφονία της ελευθερίας

Κι ας ήρθε ο Απρίλης με τα βάγια και τις πασχαλιές· πια δεν ακούω τίποτε, θαρρείς και χιόνισε όλη νύχτα.

Γ. Σεφέρης, 5. 4. 1946

Κυριακή 18 Απριλίου 2020, Πάσχα των εγκλείστων πολιτών! Ο φόβος του αόρατου εχθρού και του θανάτου περιθωριοποιεί την ομορφιά τ΄ Απρίλη. Ως οι Μεσολογγίτες του Δ. Σολωμού στο β΄² και γ΄ Σχεδίασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων(10 Απρίλη έγινε η  Έξοδος), δέχονται την πρόκληση του κάλλους της φύσης και την υπόσχεση ευδαιμονίας που μεταδίδεται από κάθε στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος και η ψυχή τους δοκιμάζεται στη γενναία της απόφαση να προχωρήσει στην ύστατη θυσία, αλλά δεν κάμπτεται προκειμένου «ελεύθεροι να μείνουν», έτσι κι εμείς, με τις μυρωδιές και τα χρώματα να συνωστίζονται γύρω μας, αποστρέφουμε τις αισθήσεις και διαβιούμε κατά μόνας, ως έγκλειστοι. Μόνοι! Χωρίς δοξαστικά, ύμνους και Χριστός Ανέστη! Χωρίς αγκαλιές, χωρίς φιλιά, χωρίς όλους εκείνους κι όλα εκείνα που θεωρούσαμε,ως πριν λίγο καιρό, την πραγματικότητά μας, προκειμένου αλώβητοι από τον ιό να μείνουμε

Ο Τ. Έλιοτ στο ποίημα «έρημη χώρα» σε μετάφραση Γ. Σεφέρη γράφει:

                 «Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός , γεννώντας
                  Μες  απ’ την πεθαμένη γη τις πασχαλιές, σμίγοντας
                  Θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας
                  Με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές»

 Μια αναδρομή στην πρόσφατη ιστορία μας επιβεβαιώνει τον ποιητή. Αλήθεια ο Απρίλης είναι μήνας σκληρός! Συγκρούονται στο χρόνο του η ομορφιά και οι ανθρώπινες επιλογές!

Κυριακή, 27 Απριλίου 1941. Οι γερμανικές δυνάμεις μπαίνουν στην Αθήνα και σε ένα καφενείο στους Αμπελόκηπους γίνεται η παράδοση της πόλεως των Αθηνών. Για πρώτη φορά μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους η πρωτεύουσά βρισκόταν υπό ξένη Κατοχή. Από εκείνη τη στιγμή ξεκινά η περίοδος  του βαθέως σκότους. Τα γερμανικά στρατεύματα επιτάσσουν εκατοντάδες ακίνητα και βιομηχανίες χρήσιμες για τις ανάγκες τους και λεηλατούν τα εμπορικά καταστήματα. Η καθημερινή ζωή αποδιοργανώνεται πλήρως, ενώ ο πληθωρισμός καλπάζει και οι άνθρωποι είναι αντιμέτωποι με την πείνα, τη μαύρη αγορά, και το θάνατο. Οι  τρεις ελληνικές- κατοχικές κυβερνήσεις με πρωθυπουργούς τους Γιώργο Τσολάκογλου 30/4/1941-2/12/1942, Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο 2/12/42- 7/4/1943 και Ιωάννη Ράλλη 7/4/1943-12/10/1944, σε αγαστή συνεργασία με τις δυνάμεις κατοχής ενέτειναν με τις ενέργειες τους την τρομοκρατία και επέτειναν τις μαζικές συλλήψεις και τους θανάτους με τα Τάγματα ασφαλείας, την οργάνωση των  μπλόκων , τα στρατόπεδα συγκέντρωσης,  τις ομαδικές εκτελέσεις. Και ήταν η πείνα και ο αγώνας για επιβίωση που γέννησε την μαζική μορφή αντίστασης του ελληνικού λαού.

Παρασκευή 21 Απριλίου 1967.Το δημοκρατικό πολίτευμα καταλύθηκε και στην χώρα επιβλήθηκε δικτατορία, η οποία κράτησε για επτά χρόνια. Ήταν απόγευμα της 20ης Απριλίου όταν σε ένα διαμέρισμα στη Νέα Σμύρνη, στο σπίτι του συνταγματάρχη Μπαλόπουλου, 14 συνταγματάρχες και αντισυνταγματάρχες επικύρωναν μια απόφαση που έμελλε να είναι καθοριστική για τη σύγχρονη ελληνική ιστορία. Η ώρα «μηδέν» ορίστηκε στις 2.00 τα ξημερώματα της Παρασκευής 21ης Απριλίου. Όλα θα γίνονταν σε έξι ώρες.

Στις 02.15 στη διασταύρωση της λεωφόρου Κηφισίας με την Αλεξάνδρας ξεπρόβαλαν μουγκρίζοντας τα πρώτα άρματα μάχης . Είχαν ξεκινήσει από το Κέντρο Εκπαίδευσης Τεθωρακισμένων στο Γουδί δεκαπέντε λεπτά νωρίτερα και προχωρούσαν αργά στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας. Πέρασαν εμπρός από την Αμερικάνικη Πρεσβεία και συνέχισαν με κατεύθυνση προς τη Βουλή των Ελλήνων. Επικεφαλής της φάλαγγας είναι ο ταξίαρχος Στυλιανός Παττακός.

Ταυτόχρονα, μια άλλη επιχείρηση με αρχηγό το συνταγματάρχη Ιωάννη Λαδά θα βρίσκεται σε εξέλιξη μέχρι τα ξημερώματα. Από τη 01:00 μέχρι τις 05:00, αλλά και τις επόμενες ημέρες σε ολόκληρη την Ελλάδα συνελήφθησαν από στρατιωτικές δυνάμεις στα σπίτια τους 6.135 άνθρωποι. Η διαδικασία περιγράφεται με μεγάλη συναισθηματική φόρτιση στο βιβλίο του δημοσιογράφου Γιάννη Κάτρη, «Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα»:«…Η ηλικία, το φύλο, η θρησκεία ή η κατάσταση υγείας δεν έπαιζαν κανέναν ανασταλτικό ρόλο. Γέροι 70 και 75 χρονών στοιβάχτηκαν με νέους και κορίτσια 16 και 17 χρονών μέσα σε στρατιωτικά καμιόνια σαν σαρδέλες κονσερβαρισμένες…». Τα καμιόνια μετέφεραν τους συλληφθέντες στον Ιππόδρομο και σε ποδοσφαιρικά γήπεδα. Την πρώτη κιόλας μέρα του πραξικοπήματος, στον Ιππόδρομο της Αθήνας πυροβολείται εν ψυχρώ το στέλεχος της ΕΔΑ Παναγιώτης Ελής, ενώ στις 22 Μαΐου δολοφονείται ο γνωστός από την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ δικηγόρος Νικηφόρος Μανδηλαράς κι ένα χρόνο αργότερα ο πρώην βουλευτής της ΕΔΑ Γ. Τσαρουχάς. Μέσα σε λίγο χρόνο, όλες οι σημαντικές πολιτικές προσωπικότητες είχαν φυλακιστεί ή τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό “για την προστασία τους”!

Η λογοκρισία, εκτός των άλλων, απαγόρευσε με διάταγμα την κυκλοφορία 1.046 έργων Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, αρχίζοντας μάλιστα από τους αρχαίους Έλληνες κλασικούς, Αισχύλο, Ευριπίδη, Σοφοκλή, Αριστοφάνη, και καταλήγοντας σε νεότερους ξένους συγγραφείς όπως ο Ζαν Πολ Σαρτρ,  ο Τ.Σ. Έλιοτ, ο Α. Καμύ και ο Λόρκα. Επίσης, απαγορεύεται η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, οι ταινίες στις οποίες πρωταγωνιστεί η Μελίνα Μερκούρη, οι ταινίες του Κώστα Γαβρά κλπ

Οι συλλήψεις πολιτών συνεχίστηκαν συστηματικά και τα ξερονήσια ξανάρχισαν να δέχονται εκατοντάδες εξόριστους. Οι συγκεντρώσεις άνω των πέντε ατόμων απαγορεύτηκαν, ενώ τα ταξίδια των Ελλήνων πολιτών στο εξωτερικό ελέγχονταν εξονυχιστικά, και διαβατήριο εκδιδόταν μόνο με την προσκόμιση «πιστοποιητικού κοινωνικών φρονημάτων» το οποίο παρείχε η Αστυνομία.

Οι Συνταγματάρχες επιδίωξαν να δημιουργήσουν ένα νέο “ελληνοχριστιανικό” κράτος, με το γελοίο σύνθημα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» για το οποίο ο Σεφέρης έγραψε « Ελλάς· πυρ! Ελλήνων· πυρ! Χριστιανών· πυρ! Τρεις λέξεις νεκρές. Γιατί τις σκοτώσατε;». Στο πλαίσιο αυτό επιβλήθηκε η απαγόρευση της μίνι φούστας και η καθιέρωση υποχρεωτικού μήκους μαλλιών για τους άνδρες. Ιδιαίτερη δε έμφαση δόθηκε στην αντιμεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος. Πέρα από την απόλυση δασκάλων και καθηγητών που δεν συμμορφώνονταν προς τας υποδείξεις, όλο το πρόγραμμα σπουδών της μεταρρύθμισης Παπανούτσου ακυρώθηκε και τα βιβλία αντικατόπτριζαν την άποψη των Συνταγματαρχών για το παρελθόν της Ελλάδας.

Λίγο μετά n Χούντα αναγνωρίστηκε από τις ΗΠΑ, ενώ αργότερα οι σχέσεις αναβαθμίστηκαν χάρη στη φιλία του αντιπροέδρου Σπύρο Άγκνιου με εξέχοντα μέλη της  ελληνοαμερικανικής εμπορικής κοινότητας, η οποία υποστήριζε την δικτατορία, τη Μ. Βρετανία και την Τουρκία. 

 Εν τω μεταξύ ο Ανδρέας Παπανδρέου, ήδη καθηγητής Οικονομικών στην Αμερική, ιδρύει το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ), που μαζί με τις οργανώσεις  Πατριωτικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο (ΠΑΜ) και  Δημοκρατική Άμυνα,  αναδεικνύουν στο εξωτερικό το πρόβλημα της χώρας. Ειδικά στη Γαλλία, ο λαός, οι διανοούμενοι και ο Τύπος τάχθηκαν σύσσωμοι στο πλευρό των Ελλήνων αντιστασιακών και καταδίκασαν τη Χούντα, ενώ ακολούθησαν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία και η Σουηδία.

Τα επτά χρόνια του ζόφου έμελλε να ανατρέψει η φοιτητική νεολαία με το ισχυρό μήνυμα που έστειλε από το Πολυτεχνείο και  κυρίως η αναπότρεπτη³ τραγωδία της Κύπρου…

Μπορούμε, άραγε, αυτόν τον Απρίλιο του 2020, εμείς οι έγκλειστοι, να υποσχεθούμε στους εαυτούς μας πως δεν θα επιτρέψουμε να ξαναζήσουμε άλλον έναν πικρό Απρίλη;

Μπορούμε να γίνουμε σοφότεροι μετά την πανδημία;  Μπορούμε να αναδείξουμε την κλίμακα αξιών μας και την ουσία της ζωής ή θα προδώσουμε και θα προδοθούμε παγκοσμίως, ως πανάρχαια συνήθεια;

ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Σημ.

1. Ψαλμός ρμβ’

2.Δ. Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, σχεδίασμα β΄, απόσπασμα

«Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,
Κι όσ’ άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ’ άρματα σε κλειούνε.
Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,
Και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,
Κι ολόλευκο εσύσμιξε με τ’ ουρανού τα κάλλη.
Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ’ έφθασε μ’ ασπούδα,
Έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
Που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο·
Το σκουληκάκι βρίσκεται σ’ ώρα γλυκιά κι εκείνο.
Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι·
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει·
Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.
Τρέμ’ η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της.»

3.Γ. Σεφέρης: Δήλωση

«…Ὅλοι πιὰ τὸ διδάχτηκαν καὶ τὸ ξέρουν πὼς στὶς δικτατορικὲς καταστάσεις ἡ ἀρχὴ μπορεῖ νὰ μοιάζει εὔκολη, ὅμως ἡ τραγωδία περιμένει ἀναπότρεπτη στὸ τέλος…»

Print Friendly, PDF & Email

Από giorgos