Από την καντάδα στη Μαρωνιά, Μάνος Παπαδάκης στο βιολί, Μαρία Καζαμία στην κιθάρα
Από την καντάδα στη Μαρωνιά, Μάνος Παπαδάκης στο βιολί, Μαρία Καζαμία στην κιθάρα

Αναδεικνύουμε, διασώζουμε, προβάλουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά.  Αυτό είναι το χρέος που μας άφησαν οι πρόγονοί μας που ασχολήθηκαν με πάθος και αγάπη με την μουσική και τον χορό και εδραίωσαν τα πρώτα ακούσματα στο βιολί και τη λύρα στην παράδοση της Ανατολικής Κρήτης.

Την Παρασκευή 17 Ιουλίου στο Κανένε και το Σάββατο 18 Ιουλίου στην Μαρωνιά οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι της Πραισού και της Μαρωνιάς με πολύ αγάπη και πίστη για την παράδοση ετοίμασαν τις εκδηλώσεις που θα μείνουν για χρόνια χαραγμένες στη μνήμη όσων παραβρέθηκαν.  Θα χρειαζόμουν σελίδες και σελίδες για να αναφέρω όλα όσα είδαμε και ακούσαμε αυτές τις δύο ημέρες.

Οι παρευρισκόμενοι καθηλωμένοι ώρες παρακολούθησαν από νωρίς το απόγευμα στο Κανένε στον ειδυλλιακό χώρο στην Παλιά Βρύση, το Μουσικοχορευτικό Εργαστήρι με την επίδειξη και κατασκευή των παραδοσιακών μουσικών Οργάνων (λύρα, λυράκι, νταούλι, κιθάρα, βιολί, βιολόλυρα, μαντούρα, ασκομαντούρα) από τους Πασχαλάκη Στέργιο, Δρετάκη Ελένη, Καζαμία Μανόλη, Ραπάνη Νίκο, Παπαδάκη Μανόλη , Μποτονάκη Αντώνη.

Στη συνέχεια έγιναν ειδικά αφιερώματα και ιστορικές αναδρομές στους πρωτομάστορες της μουσικής μας παράδοσης με πρώτο τον Φοραδάρη – Κωστή Χατζαντωνάκη από την Ζήρο, γεννηθείς το 1840, που την ιστορία του παππού του μας διηγήθηκε μέσα από μια πολύ συγκινητική ατμόσφαιρα ο Γιάννης  Χατζαντωνάκης.  Ο Φοραδάρης είναι η εμπροσθοφυλακή της γνωστής μουσικής παράδοσης στην περιοχή της Σητείας και οι κοντυλιές, οι σκοποί που άφησε, πέρασαν από τις λύρες και τα βιολιά στη μετέπειτα εποχή και ακόμη από το βιολί του Στρατή Καλογερίδη.

Στη συνέχεια η ποιήτρια και συγγραφέας Τακάκη ΄Αννα μας μίλησε για την ζωή και το έργο του «Καλοχωριανού» Γιώργου Χαρκιολάκη, γεννηθείς το 1877, που επειδή καταγόταν από το Καλό Χωριό Ζήρου ονομαζόταν έτσι.  Την λύρα την έμαθε σαν βοσκάκι από τα ακούσματα του Φοραδάρη, που αργότερα τον έπαιρνε και στα γλέντια και με αυτήν ανέθρεψε τα 11 παιδιά του.

Ο Γιάννης Χατζαντωνάκης διηγείται την ιστορία του παππού του Φοραδάρη, όπως φαίνεται στην φωτογραφία πίσω του
Ο Γιάννης Χατζαντωνάκης διηγείται την ιστορία του παππού του Φοραδάρη, όπως φαίνεται στην φωτογραφία πίσω του

Την αξία και την κατανόηση του έργου των δύο παραπάνω οργανοπαικτών τόνισε στην ομιλία του ο Hagleitner Michael Καθηγητής Μουσικολογίας και Ερευνητής του Πανεπιστημίου της Βιέννης, που μίλησε Ελληνικά.

Ο Μιχάλης Γιαννακάκης, σκηνοθέτης μίλησε για τον Γιώργο Κοσκίνη για το μουσικό του έργο και την ζωή του. Ο Μάνος Παπαδάκης, καθηγητής Μουσικός μας μίλησε για τον Μανώλη Καζαμία.

Η όμορφη βραδιά έκλεισε με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια από το διδασκαλείο παραδοσιακού χορού και μουσικής «Χορωδείον» με παρουσίαση σπάνιων χορών, καταπληκτικών ενδυμασιών και μουσικές ζυγιές. Το γλέντι συνεχίστηκε με την συμμετοχή όλων των παρευρισκομένων με την λύρα και το τραγούδι από τους Μανόλη, Γιάννη και Μαρία Καζαμία, Πασχαλάκη Στέργιο, Αγγελάκη Θρασύβουλο, Ραπάνη Νίκο, Παπαδάκη Μάνο, Μοσχάκη Μανώλη, Λιναρδάκη Γιάννη, Χισκάκη Σοφοκλή, Σπυριδάκη Μιχάλη, Βασιλάκη Κωστή.

Στην Μαρωνιά βρεθήκαμε στον λουλουδιασμένο χώρο του προαύλιου του Ι.Ν. της Παναγίας για να παρακολουθήσουμε από ενωρίς το απόγευμα την παρουσίαση κατασκευής παραδοσιακών μουσικών οργάνων από τον Γιάννη Γιαννικάκη. Συνεχίστηκε με επίδειξη μουσικών οργάνων από την Δρετάκη Ελένη, Καζαμία Μανόλη, Γιαννακάκη Μιχάλη, Σφενδυλάκη Μανώλη, και Παπαδάκη Μάνο.  Επίδειξη παραδοσιακού Στειακού χορού από το Λύκειο Ελληνίδων Σητείας.

Στο δεύτερο μέρος στα ειδικά Αφιερώματα η Μεραμβελιωτάκη Πόπη, Πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων μας παρουσίασε την Σητειακή φορεσιά, όπως καταγράφεται σε τοιχογραφίες της Βόϊλα από το 1540.  Στη συνέχεια έγινε παρουσίαση για το έργο και την ζωή των μεγάλων οργανοπαικτών, που με τα τραγούδια τους μεγαλώσαμε, χορέψαμε αγαπήσαμε.  Πρώτο μεγάλο αφιέρωμα από τον Γιάννη Χλουβεράκη στον Γιάννη Ε. Δερμιτζάκη, το σύμβολο της Σητείας.  Ο Μιχάλης Γιαννακάκης μίλησε για τον Ξενοφώντα Σακαδάκη, τον παραδοσιακό βιολάτορα της Μαρωνιάς και ο Γιώργης Λαγκαδινός, Λαϊκός Μουσικός και ερευνητής μίλησε για τον Γιάννη Σολιδάκη, τον μουσικό της Αυγής.   Η Δρετάκη Ελένη μίλησε για τις γυναίκες της Σητείας που από παλιά υπηρετούν την παράδοση όμως η Μαρία Παπαδάκη (Κιρλίμπα) πασαδόρος και η Φωτεινή Κουνελάκη, μαντιναδολόγος, η οποία παραβρέθηκε και μας καθήλωσε με τις μαντινάδες της και για την ΄Αννα Τακάκη.   Η ΄Αννα Τακάκη με την ομιλία της « Η στειακή Καντάδα με κοντυλιές και ζεύκια» έδωσε την πάσα οι κανταδόροι να ετοιμαστούν για την καντάδα στο χωριό.  Με τον Μάνο Παπαδάκη στο βιολί και την Μαρία Καζαμία στην κιθάρα και τους κανταδόρους με πρώτο τον Γιάννη Χατζαντωνάκη γυρίσαμε όλο το χωριό με μαντινάδες και απολαύσαμε τα κεράσματα των σπιτονοικοκυρέων.   Με τις μαντινάδες καταλήξαμε στο Δημοτικό Σχολείο Μαρωνιάς που είχε ετοιμαστεί το γλέντι.  Στην είσοδο του Σχολείου υπήρχαν τεράστια πόστερ με φωτογραφικό υλικό από τους βιολάτορες και λυράρηρες, παρεάκια και χαρές από τα χωριά της ευρύτερης περιοχής και της Σφάκας.

Το παραδοσιακό γλέντι άνοιξε το Λύκειο Ελληνίδων Σητείας και συνεχίστηκε με τον Γιώργο Κανιτάκη  βιολάτορα από το Καβούσι με τον Σφενδυλάκη Μανώλη στην κιθάρα.  Ο Μάνος Παπαδάκης μας έφερε αρκετά χρόνια πίσω με τις κοντυλιές του Δερμιτζογιάννη και η Ελένη Δρετάκη με τους ήχους της λύρας της αποθέωσε τον Στειακό πηδηχτό, που μας χόρεψε το χορευτικό του Λυκείου. Η εκδήλωση έκλεισε με τους ήχους του βιολιού του Αλέξανδρου Παπαδάκη και το λαούτο ου Γιώργου Συντυχάκη.

Οι καταπληκτικές πλακέτες που δόθηκαν στα τιμώμενα πρόσωπα ήταν από γυαλί και χειροποίητες από τα χέρια της Ειρήνης Παπαδάκη – δισέγγονο του Κιρλίμπα- που έχει το εργαστήρι της στη Μαρωνιά.

Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές για την άψογη διοργάνωση, αλλά πάνω από όλα για την ιδέα της προώθησης της μουσικής της Ανατολικής Κρήτης γιατί χρέος των νεώτερων και ειδικά των Πολιτιστικών Συλλόγων είναι η προστασία αυτής της κληρονομιάς από αλλοιώσεις, παραμορφώσεις ή και παραποιήσεις, που δυστυχώς παρατηρούνται πολύ τα τελευταία χρόνια.

Με το βλέμμα μας στο μέλλον ευελπιστούμε ότι η προσπάθεια των συλλόγων Πραισού και Μαρωνιάς θα γίνουν εφαλτήριο της ανάδειξης της τόσο σπάνιας κληρονομιάς μας.

Δέσποινα Κουρουπάκη

Αντ/δρος Πολιτιστικού Συλλόγου Σφάκας

Print Friendly, PDF & Email

Από giorgos