Του Πρωτ. Ευαγγέλου Παχυγιαννάκη
Σήμερα, με την ευκαιρία της εορτής του Αγίου Υακίνθου, που έχει καθιερωθεί τοπικά ως γιορτή των ερωτευμένων θα επιχειρήσομε μια σύντομη ανασκόπηση αυτού του γεγονότος, που μας προέκυψε κι αυτό, όπως και τόσα άλλα, από τη Δυτική κουλτούρα.
Μπορεί σε όλο τον δυτικό κόσμο να γιορτάζουν στις 14 του Φεβρουαρίου τον έρωτα στο όνομα του ρωμαιοκαθολικού Αγίου Βαλεντίνου, αλλά στην Κρήτη και σε άλλα μέρη της Ελλάδας έχουν τον δικό τους αντίστοιχο άγιο: τον Άγιο Υάκινθο, τον Άγιο “της αγάπης”, όπως τον αποκαλούν, που γιορτάζει σήμερα, στις 3 Ιουλίου.
Κατ’ αρχήν να ξεκαθαρίσομε τα πράγματα. Ο Άγιος Βαλεντίνος είναι ανύπαρκτος στα Συναξάρια της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Αλλά ακόμη και στη Δυτική η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου αρχικά δεν είχε καμία σχέση με τον έρωτα. Απλά αντικατέστησε τη λαϊκή γιορτή της γονιμότητας, τα Λουπερκάλια, που εόρταζαν οι αρχαίοι Ρωμαίοι από τις 13 μέχρι και τις 15 Φεβρουαρίου, προς τιμήν του Θεού Λούπερκους, προστάτη των βοσκών και της γονιμότητας.
Αυτή, όμως, η ειδωλολατρική εορτή δεν άρεσε στην Παπική χριστιανοσύνη, γιατί τη θεωρούσε προσβλητική στα χριστιανικά ήθη. Πιστοί και ειδωλολάτρες έπιναν κρασί και όταν μεθούσαν έβγαζαν τα ρούχα τους, οι άνδρες καλύπτονταν με τα δέρματα των ζώων που θυσιάστηκαν και οι γυναίκες έβγαιναν γυμνές στους δρόμους.
Ο Πάπας Γελάσιος Α΄ απαγόρευσε να γιορτάζονται τα Λουπερκάλια και καθιέρωσε την 14η Φεβρουαρίου ως τη χριστιανική γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Η εορτή αυτή μέχρι το 496 δεν είχε καμία σχέση με τον έρωτα. Την ίδια χρονική περίοδο, εκτός από τον Άγγλο συγγραφέα Τζέφρι Τσόσερ και άλλοι δημοφιλείς συγγραφείς της Αγγλίας και της Ισπανίας αναφέρθηκαν στην γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου ως ημέρα της αγάπης και έτσι καθιερώθηκε από τον 18ο αιώνα ως γιορτή του έρωτα, όταν οι ερωτευμένοι άρχισαν να ανταλλάσσουν μεταξύ τους κάρτες την 14η Φεβρουαρίου.
Οι δαιμόνιοι Αμερικανοί επιχειρηματίες αντιλήφθηκαν ότι οι κάρτες αυτές θα σημείωναν τεράστιες πωλήσεις κι έτσι άρχισαν να τις παράγουν μαζικά και δεν έπεσαν έξω στις προβλέψεις τους. Από τότε η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου παραμένει μία από τις πιο δημοφιλείς και προσοδοφόρες.
Ο Άγιος Βαλεντίνος, επειδή δεν μνημονεύεται στο ορθόδοξο εορτολόγιο η ορθόδοξη Εκκλησία ποτέ δεν τον παραδέχτηκε, μολονότι άρχισε να μπαίνει για τα καλά και στη ζωή μας και καθιερώθηκε και στη χώρα μας ως η ημέρα των ερωτευμένων, τέλη της δεκαετίας του ’70. Τότε, εκπρόσωποι της Εκκλησίας πρότειναν ότι οι Έλληνες χριστιανοί πρέπει να γιορτάζουν αγίους του δικού μας εορτολογίου και πρότειναν: στις 13 Φεβρουαρίου την μνήμη των Αγίων Αποστόλων Ακύλα και Πρισκίλλης, που θεωρούνται προστάτες των ερωτευμένων και τον Άγιο Υάκινθο για τους ερωτευμένους του καλοκαιριού. Ο έρωτας, όμως, αυτών των Αγίων δεν προβάλλεται ως ανθρώπινος έρωτας, αλλά ως θείος έρωτας και της σφοδρής αγάπης του ανθρώπου προς τον Χριστό.
Ο Άγιος Υάκινθος, καταγόμενος από την Καισάρεια υπήρξε θαλαμηπόλος του αυτοκράτορα Τραϊανού, ο οποίος του ζήτησε να απαρνηθεί τον Χριστό. Εκείνος αρνήθηκε και φυλακίστηκε 12 χιλιόμετρα νότια από τα Ανώγεια της Κρήτης, στην ορεινή περιοχή Φούρνοι, όπου του έδιναν φαγητά ποτισμένα με το αίμα ζώων που είχαν θυσιαστεί σε είδωλα (ειδωλόθυτα). Τότε ο Άγιος αρνήθηκε το φαγητό επί σαράντα ημέρες και τελικά πέθανε από ασιτία το 98 μ.Χ., σε ηλικία 20 ετών.
Οι φρουροί του βρήκαν στο κελί του Αγγέλους που τον στεφάνωσαν, κρατώντας λαμπάδες αναμμένες. Ο αυτοκράτορας Τραϊανός, έδωσε εντολή να πετάξουν το λείψανό του στα θηρία, αλλά το φύλασσαν άγγελοι και τα θηρία δεν το πείραξαν. Τελικά, το λείψανό του θάφτηκε στην πατρίδα του, την Καισάρεια, από έναν συγκλητικό που του ξαναέδωσε το φως του.
Η ταύτιση του Αγίου Μάρτυρα Υάκινθου με τους ερωτευμένους ξεκίνησε από την Κρήτη, όπου ο γνωστός τραγουδοποιός Λουδοβίκος των Ανωγείων μαζί με ανθρώπους του πνεύματος και των γραμμάτων προχώρησαν στην ανέγερση ενός λιτού, κυκλικού ναού, φτιαγμένου από πέτρα, σε μια πανέμορφη τοποθεσία σε κάποια πλαγιά του Ψηλορείτη. Ο ναΐσκος αυτός είναι ο μοναδικός, που έχει αφιερωθεί στο όνομά του. Εκεί μπροστά απ’ αυτόν σ’ ένα μαγευτικό και κατανυκτικό τοπίο, διοργανώνονται κάθε χρόνο τα «Υακίνθεια». Σεμνές, πολιτιστικές εκδηλώσεις που διαρκούν τρεις ημέρες, συγκερασμός αρχαιοελληνικής και χριστιανικής γιορτής. Σε αυτές δεν αναφέρεται μόνο ο χριστιανός Υάκινθος, που καμία σχέση δεν έχει με τους ερωτευμένους, αλλά και ο συνονόματός του από την ελληνική μυθολογία, ο εραστής του θεού Απόλλωνα. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση τότε τιμώνται η νιότη και η αγάπη.
«Ο Άγιος Υάκινθος και οι εορτές του επιδιώκουν να μας ανασύρουν από ένα παρόν δύσκολο και σκοτεινό και να ανοίξουν κάποιες χαραμάδες φωτός. Χαραμάδες προς την αγάπη και τα πολλαπλά της νοήματα, προς ό,τι ψιθυρίζουν η φύση και οι πέτρες του βουνού, προς το Άλλο, την αλήθεια. Η σημερινή αλήθεια δεν είναι του ανθρώπου. Νομίζει ότι είναι, έτσι καθώς η ψυχή του παραπαίει ανάμεσα σε νούμερα που συγκλίνουν, ήχους βάρβαρους και τηλεοπτικές εικόνες», σημειώνει ο πρώην πρύτανης του πανεπιστημίου Κρήτης κ. Γ. Γραμματικάκης.
