Μπήκαμε στην τελική ευθεία για τις αυτοδιοικητικές εκλογές, οι περιοδείες των υποψηφίων καλά κρατούν, οι υποσχέσεις για ποιότητα ζωής, για όρεξη για δουλειά, για καινούργιες ιδέες δίνουν και παίρνουν, μάθαμε για τα βιογραφικά τους, Ποιά είναι παντρεμένη με Ποιόν ή το αντίθετο, πόσα παιδιά έχουνε κ.λ.π., δηλαδή αμερικανιές.
Μα τα ίδια σχεδόν ακούγαμε και στις προηγούμενες εκλογές. Ελάχιστοι υποψήφιοι αρθρώνουν ένα συγκροτημένο πολιτικό-κοινωνικό οραματικό λόγο. Είναι λοιπόν όλοι ίδιοι; Όχι, μα οι διαφορές είναι μικρές. Η μεγάλη διαφορά είναι ανάμεσα σε παρατάξεις που διοίκησαν και σε παρατάξεις που δεν διοίκησαν τον Δήμο. Τις πρώτες τις κρίνουμε για ό,τι έκαναν ή δεν έκαναν, τις δεύτερες τις κρίνουμε για το προτιθέμενο πολιτικό τους πρόγραμμα. Μένει στους πολίτες να αποφασίσουν. Και να κρίνουν με υπευθυνότητα και προβληματισμό. Πέρα από συγγενικές σχέσεις και διάφορα ταξίματα-διορισμούς-υποσχέσεις. Η συμμετοχή στα κοινά δεν είναι χόμπι ούτε εξυπηρέτηση διαφόρων προσωπικών συμφερόντων ή και φιλοδοξιών.
Να λάβουμε επίσης όλοι υπόψιν μας ότι ο Δήμος δεν είναι μόνο η πόλις του Αγ. Νικολάου. Δυστυχώς με τις παρά φύσιν συνενώσεις του «Καποδίστρια» και μετέπειτα του «Καλλικράτη» η πόλις συνενώθηκε με χωριά που πολλά έχουν διαφορετική οικονομία, διαφορετική ιστορική διαδρομή, διαφορετική ταυτότητα. Και διαφορετική εμπειρία διαχείρισης των τοπικών προβλημάτων. Όταν για παράδειγμα συζητάμε για το κυκλοφοριακό πρόβλημα στο Δήμο Αγ. Νικολάου, σκεφτόμαστε μόνο την πόλη, ποτέ τα χωριά, (π.χ. η Κριτσά έχει παρόμοιο πρόβλημα). Κι ακόμα ο πρωτογενής τομέας είναι ο φτωχός συγγενής του τουρισμού. Ακούμε χρόνια τώρα για την σύμπραξη πρωτογενούς και τριτογενούς τομέα και δεν έχει γίνει τίποτα, μόνο ευχολόγια (π.χ. ο τουρισμός στην Ελλάδα απορροφά το 14% των τοπικών παραγόμενων προϊόντων ενώ στην Ιταλία το 70%!). Είναι πολλά τα προβλήματα του αγροτικού-κτηνοτροφικού χώρου (όσου έχει απομείνει παραγωγικός) και πρέπει να αντιμετωπιστούν στην λογική μιας τοπικής παραγωγικής ανασυγκρότησης κι όχι στη λογική της τουριστικοποίησής του. Για να μη γίνουν τα χωριά ένα φολκλορικό σκηνικό στον υπερτουρισμό που ήδη έφτασε και σε μας. Η μελλοντική δημαρχιακή αρχή θα κληθεί επίσης να διαχειριστεί και το μεγάλο θέμα των φαραωνικών έργων ΑΠΕ που θα αρχίσουν να υλοποιούνται μόλις τελειώσει η καλωδιακή διασύνδεση Ηράκλειο-Αττική τέλος του 2024, όπως έχει ανακοινωθεί. Στο όνομα της ψευδεπίγραφης Πράσινης Μετάβασης τα καταστροφικά αυτά έργα θα γίνουν στις ευρύτερες περιοχές των χωριών. Και οι τοπικές κοινωνίες δεν αποφασίζουν γι’ αυτά.
«Αδ΄ έφαδε πόλι» μας παραδίδει μια επιγραφή από την δωρική πόλη της Δρήρου του 7ου π.χ. αιώνα, που περιέχει τον πρώτο γραπτό δημοκρατικό και πολιτειακό νόμο στην Ευρώπη (βλ. «Αδ’ έφαδε πόλι. Η κρητική-δωρική πολιτειακή τάξις» του νομικού-ιστορικού Γιάννη Μαρκάκη). Δηλαδή, αυτά αποφάσισαν οι ίδιοι οι πολίτες, οι συγκροτούντες την πόλιν, ορίζοντας, συγκεκριμένα οι ανώτατοι άρχοντες/βουλευτές τους (κόσμους τους έλεγαν) να έχουν θητεία μόνο ένα έτος, με δικαίωμα επανεκλογής μετά 10 χρόνια (!), και να ευθύνονται για τις πράξεις ή παραλείψεις τους, ώστε να μην κυβερνούν συνεχώς και ανέλεγκτοι αλλά να δεσμεύονται στους πολίτες.
Προφανώς έχουν αλλάξει οι συνθήκες, μα αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε εκπτώσεις στη δημοκρατία και την αποφασιστική συμμετοχή των πολιτών στα κοινά. Χωρίς αυτή τη συμμετοχή δεν βρίσκονται λύσεις στα τοπικά προβλήματα προς όφελος των πολιτών και δεν δημιουργείται μακροχρόνιο όραμα για όλη την κοινωνία. Σήμερα δεν έχουμε Αυτοδιοίκηση μα Ετεροδιοίκηση, όπως εύστοχα έγραψε ο Γιώργης ο Μανουσάκης, (ο γνωστός συνδικαλιστής-αγωνιστής του Νοσοκομείου μας). Και αναπαραγωγή του Αθηνοκεντρικού κράτους συμπληρώνουμε εμείς. Και η μεγάλη ιστορική κοινοτική-εμπειρία μας πάει περίπατο. Κυρίως με τον καινούργιο νόμο που εφαρμόζεται θα εκλέξουμε ως Δήμαρχο ένα ¨μονάρχη¨ για τα επόμενα 5 χρόνια που δεν θα ελέγχεται αλλά μόνο δια αντιπροσώπων δηλαδή από τους 10 δημοτικούς συμβούλους της αντιπολίτευσης εκ των25 συνολικά του Δημοτικού Συμβουλίου. Οι όποιες συνελεύσεις, που σπανίως γίνονται, έχουν μόνο ενημερωτικό-συμβουλευτικό μη δεσμευτικό χαρακτήρα, όπως και τα Τοπικά Συμβούλια. Αυτό είναι το δημαρχοκεντρικό σημερινό σύστημα που καμία σχέση δεν έχει με την τοπική δημοκρατία και την Αυτοδιοίκηση. Πότε θα ήταν δημοκρατία; Αντιγράφουμε από ένα σημείωμα του παλαιού επιτυχημένου Δημάρχου (αυτοδιοικητικός με όλη τη σημασία της λέξης) του καποδιστριακού Δήμου Ρούβα (Γέργερη) Φανούρη Οικονομάκη: Αν στο σημερινό Καλλικρατικό δήμο, το αυτοδιοικητικό κύτταρο ήταν η δημοτική ή η τοπική κοινότητα, αντί για το “αντιπροσωπευτικό δημοτικό συμβούλιο” και τον δήμαρχο.
Αν η εκλογή του συμβουλίου των κοινοτήτων γινόταν με απλή αναλογική, ο πρόεδρος άλλαζε κάθε χρόνο και σε κάθε περίπτωση να είναι ανακλητός από τη λαϊκή συνέλευση της τοπικής κοινότητας.
Αν το δημοτικό συμβούλιο ήταν συμβούλιο κοινοτήτων και το αποτελούσαν αναλογικά μέλη των συμβουλίων της τοπικής κοινότητας με μέτρο τη μικρότερη σε πληθυσμό κοινότητα.
Αν ο δήμαρχος εκλέγεται άμεσα από ενιαίο ψηφοδέλτιο υποψηφίων δημάρχων.
Αν η λαϊκή συνέλευση της κοινότητας αποφάσιζε για τα σοβαρά θέματα της τοπικής κοινότητας, όπως το τοπικό αναπτυξιακό πρόγραμμα, το επιχειρησιακό της τετραετίας, τον προϋπολογισμό ,το τεχνικό πρόγραμμα, τον αριθμό των εργαζομένων που θα προσλάβει και με ποια κριτήρια, τον απολογισμό του κάθε χρόνου κλπ.
Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε κι άλλα αν. Τα παραπάνω όμως δεν είναι αρκετά για να έχουμε περισσότερη Αυτοδιοίκηση; Θα πει κάποιος «καλά, να μην πάμε λοιπόν να ψηφίσουμε;». Βεβαίως και πρέπει να πάμε να ψηφίσουμε αυτούς που κατά τη γνώμη μας θα υπηρετήσουν το κοινό καλό και θα λάβουν καθοριστικά υπόψιν τους τη θέληση των πολιτών και των τοπικών κοινωνιών. Και παράλληλα να διεκδικήσουμε την ουσιαστική, αποφασιστική συμμετοχή μας στην επίλυση καθημερινών και μελλοντικών θεμάτων. Μέσα από συνελεύσεις και άλλες διαδικασίες που θα συγκροτούν όρους τοπικής δημοκρατίας. Να μην αναθέσουμε εργολαβικά, μη δεσμευτικά (εν λευκώ), την καθημερινότητά μας για 5 χρόνια σε 15 δημοτικούς συμβούλους και στον μελλοντικό δήμαρχο. Ας δεσμευτούν οι υποψήφιοι δήμαρχοι και σύμβουλοι για τα παραπάνω κι ας λειτουργήσουμε κι εμείς οι πολίτες υπεύθυνα και συνειδητά. Αλλιώς δεν θα μιλάμε για τοπική Δημοκρατία μα για αιρετή Μοναρχία. Και τότε θα είμαστε άξιοι της τύχης μας…
Γιώργης Λαγκαδινός
Πηγές: Μαρκάκης, Ιωάννης Αδ’ έφαδε πόλι : η κρητική-δωρική πολιτειακή τάξις / Ιωάννης Μ. Μαρκάκης / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών & Μελετών “Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος”,
Δικηγορικός Σύλλογος Χανίων. – Αθήνα : Νομική Βιβλιοθήκη
